کامل الزیارات

با سلام، در اوایل محرم امسال شخصی به عنوان محقق در رادیو معارف صحبت می کرد و ادعا می کرد که زیارت عاشورای موجود در مفاتیح، نسخه تحریف شده زیارت عاشورای اصلی است که در دوران صفویه تحریف شده است. ایشان ادعا می کرد نسخه اصلی زیارت عاشورا همان است که در کامل الزیارات آمده است و می گفت که در نسخه اصلی در لعن ها، نام هیچ شخصی نیامده است. و یا به جای عبارت «جاهَدَت الحسین»، عبارت «حارَبَت الحسین» آمده است. حال پرسش من اینست که آیا واقعاً زیارت عاشورای موجود در مفاتیح تحریف شده است. آن زیارت عاشورایی که این همه بدان توصیه شده کدام است. مثلاً در تاریخ آمده که به مردم سامرا توصیه شد که برای رهایی از طاعون و وبا ده روز زیارت عاشورا بخوانند و خواندند و بیماری از شهر دفع شد. آیا مردم سامرا در آن زمان کدام زیارت عاشورا را خواندند؟ آیا اصلاً در آن زمان مفاتیح تألیف شده بود یا خیر؟ ممنون

پاسخ:
پرسشگر محترم ما به اصل سخنان و ادعاهاي كارشناس نامبرده دسترسي نداريم تا صحت و سقم آن را بررسي كنيم ولي در مورد زيارت عاشورا هم اختلاف هاي روايتي وجود دارد از جمله:
در بعضي از كتب معتبر كه اين زيارت را نقل كرده اند، فصل آخر (لعن ها) بدين صورت نيست مثلا در كامل الزياره ابن قولويه اين فصل به اين عبارت آمده:
«اللهم خص انت اول ظالم ظلم آل نبيك باللعن ثم العن اعداء آل محمد من الاولين و الآخرين اللهم العن يزيد و...».(1)
سيد ابن طاووس هم بعد از ذكر اين زيارت مي نويسد : در مصباح الكبير دو فصل آخر كه صد بار تكرار مي شوند، وجود ندارد. (2)
البته بنا به نقل هاي بالا، لعن اولين ظالم به حق آل محمد و بعد لعن دومين و ... در اين زيارت نيامده اما بنا بر نقل هاي ديگر كه مربوط به قبل از صفويه هست، اين فصل ها هم وجود دارد. مثلا شيخ طوسي كه متوفاي سال 460 ق است در نقل اين زيارت در مصباح المتهجد اين فصل ها را دارد. (3)
همچنين در مزار ابن مشهدي كه متوفاي 610 ق است اين فصل ها وجود دارد.
در هر حال زيارت عاشورايي كه به خواندن آن توصيه شده همين زيارت عاشورا است حالا چه نقل ابن قولويه يا نقل شيخ طوسي. هر دو در اصل زيارت و در ابراز ارادت به اباعبد الله و اظهار تبري از دشمنان ظالم ايشان يكسان هستند و اين تفاوت هاي جزيي مانعي ندارد. شما هر كدام از نسخه ها را كه بخواني ان شاءالله به ثواب وعده داده شده مي رسي و به خواست خدا حاجتت برآورده مي شود.

پي نوشت ها:
1. ابن قولويه، كامل الزيارات، اول، نجف، مرتضوي، 1356 ق، ص 332.
2. ابن مشهدي، مزار، ص 485 پاورقي.
3. شيخ طوسي، مصباح المتهجد، بيروت، فقه الشيعه، 1411، ص766.
موفق باشید.

چند زیارت عاشورا داریم؟ آیا زیارت عاشورایی که در کتاب کامل الزیارات هست صحیح یا زیارت عاشورایی که کفعمی گفته و در مفاتیح الجنان هست؟ چون این دو باهم در تناقض اند، در جملاتی که در پایین آورده ام دقت کنید؟

«اللَّهُمَّ خُصَّ أَوَّلَ ظَالِمٍ ظَلَمَ آلَ نَبِيِّكَ بِاللَّعْنِ ثُمَّ الْعَنْ أَعْدَاءَ آلِ مُحَمَّدٍ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ اللَّهُمَّ الْعَنْ يَزِيدَ وَ أَبَاهُ وَ الْعَنْ عُبَيْدَ اللَّهِ بْنَ زِيَادٍ وَ آلَ مَرْوَانَ وَ بَنِي أُمَيَّةَ قَاطِبَةً إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ.» (كامل‏ الزيارات، ص 179)

زیارت عاشورای کفعمی و آنچه که در مفاتیح الجنان آمده و در دسترس مردم است، لعن به خلفا را اضافه دارد و آمده است:

«ثُمَّ تَقُولُ اللَّهُمَّ خُصَّ أَنْتَ أَوَّلَ ظَالِمٍ بِاللَّعْنِ مِنِّي وَ ابْدَأْ بِهِ أَوَّلًا ثُمَّ الثَّانِيَ ثُمَّ الثَّالِثَ ثُمَّ الرَّابِعَ اللَّهُمَّ الْعَنْ يَزِيدَ بْنَ مُعَاوِيَةَ خَامِساً وَ الْعَنْ عُبَيْدَ اللَّهِ بْنَ زِيَادٍ وَ ابْنَ مَرْجَانَةَ وَ عُمَرَ بْنَ سَعْدٍ وَ شِمْراً وَ آلَ أَبِي سُفْيَانَ وَ آلَ زِيَادٍ وَ آلَ مَرْوَانَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ.»

پاسخ:
زيارت عاشورا در حقيقت يك حديث است و در احاديث به جهت اختناق شديدي كه در نقل حديث از امامان وجود داشت و عوامل ديگر اختلاف روايت حاصل شده است و اين اختلاف ها غالبا جزيي است و در اجمال و تفصيل است به اصل معنا ضرري نمي زند و تناقض و نفي نيست. اين گونه نيست كه در يكي به لعن دشمنان اهل بيت فراخوانده شده و در ديگري از لعن آنها نهي شده باشد.
البته كتاب كامل الزيارات معتبرتر از مصباح كفعمي است و در نزد حديث شناسان اعتبار بيشتري دارد در عين حال زيارت عاشوراي وارد در مصباح كفعمي هم معتبر است و هر كدام كه خوانده شود، ثواب دارد.
در زيارت عاشورا نكته مهم توجه دادن به برائت و بيزاري از دشمنان اهل بيت است؛ كساني كه اين ظلم را پايه گذاري كردند وكساني كه تداوم بخشيدند.
حالا اين كه در يكي از نقل ها ظالم اول و ثاني و ثالث و رابع به اجمال و بدون ذكر نام لعن شده و يزيد پنجمين شان خوانده شده و در ديگري فقط ظالم اول به عنوان اول بودن لعن شده و بقيه تحت عنوان دشمنان اهل بيت به او عطف شده اند، تفاوت مهمي ايجاد نمي كند.
از اين گونه اجمال و تفصيل ها در روايات فراوان است.
موفق باشید.