پرسش 1: ما چند عالم داريم؟
پاسخ: پرسشگر گرامي با سلام سپاس از ارتباط تان با اين مرکز
از نظرگاه فلسفه و عرفان ، عوالم هستي به طور کلي به چهار عالم تقسيم شده است:
1. عالم لاهوت که عالم اسماي الهي است.
2. عالم جبروت که عالم ملائکه است.
3. عالم ملکوت که عالم مثال است.
4. عالم ناسوت که عالم طبيعت است.(1)
اين اصطلاحات گرچه در قرآن ذکر نشده، ولي در مجموع اين مراتب براي عالم در قرآن نيز مطرح است که به طور کلي از آن به عالم غيب و شهادت ياد کرده است. (2) عالم اول و دوم و سوم عالم غيب است و عالم چهارم، عالم شهادت است که مورد مشاهده حسّي انسان و محسوس است.
هم چنين در آيات متعدد قرآن از عالم دنيا و آخرت نيز سخن گفته شده است که تقسيم ديگري از عوالم است.

پي‌نوشت‌:
1. مصطفي حسيني دشتي، معارف و معاريف، ج 7، ص 186 ، نشر دانش ،قم، 1376 ش .
2. انعام (6) ، آيه 73 .
---------------------------

پرسش 2: آيا شيطان در خواب هاي ما حضور دارد؟
پاسخ: ممکن است که شيطان در خواب نيز به سراغ انسان بيايد . در روايتى از پيامبر (ص) مى‏خوانيم : " الرؤيا ثلاثة بشرى من الله و تحزين من الشيطان و الذى يحدث به الانسان نفسه فيراه فى منامه ؛ (1) خواب و رؤيا سه گونه است: گاهى منشأ الهي دارد و بشارتى از جانب خداوند است. گاهي ناشي از القاي شيطان و زمينه ساز غم و اندوه او است. گاه نيز مسائلى است که انسان در فکر خود مى‏پروراند و به اصطلاع حديث نفس است (يعني آرزوها و دل مشغولي ها و يا بيم و اميد و ميل هاي انسان است که به نمايش گذاشته مي شود) ".
روشن است که خواب هاى شيطانى چيزى نيست که تعبير داشته باشد، اما خواب هاى رحمانى که جنبه بشارت دارد حتما از حادثه اي در آينده پرده بر مي دارد . بر اساس اين روايت معلوم مي شود که شيطان در خواب نيز دست از شيطنت بر نمي دارد.
اگر چه اين گونه خواب ها نيز مي تواند باز تاب افکار، تخيلات، تصورات، تمايلات يا برخي کارکردها در بيداري باشد، زيرا يک دسته از رؤياها، بازتاب تصورات و تخيّلات روزانة و مسائلي است که ذهن انسان در بيداري مشغول به آن ها است. خواه به صورت آرزوها و دل‌مشغولي‌ها و بيم‌ها و اميدها و ميل‌ها باشد (مرحله ذهن يا نظر و تصور) و يا فعاليت‌هايي باشد که با فکر و ذهن خود با آن سر و کار دارد ؛ مثل: مطالعه و ...، و يا با اعضاي جسماني خود به آن مشغول باشد.
بنا بر اين، صحنه‌هاي جنسي معمولا در عالم رؤيا، بيشتر بازتاب تصورات و تخيلات و آرزوها و دل‌مشغولي‌هاي روزانه افراد است و همين امر، زمينه را براي ورود شيطان در نفس آدمي پديد مي‌آورد. زيرا شيطان - که دشمن بيروني انسان است - تا پايگاهي درون انسان نداشته باشد، هرگز نمي‌تواند در انسان تأثير بگذارد . شاعر مي‏گويد:
ز دست و ديده و دل هر دو فرياد هر آن چه ديده بيند، دل کند ياد

پي‌نوشت‌ :
1. ميزان الحکمه، ج 4، ص 16، انتشارات مکتبه الاعلام الاسلامي.
-----------------------

پرسش 3: آيا فرشته‌اي در خواب مأمور هدايت ما است؟ نامش چيست؟
پاسخ: به چيز مستندي در مورد هدايت در خواب و فرشته اي كه چنين مسئوليتي بر عهده داشته باشد ، برنخورديم .
-------------------------------

پرسش 4: وقتي كه مي‌خوابيم روح ما قطعا در عالَم ديگري سير مي‌كند، اما آيا آن عالَم همين عالم است و اگر هست، چرا ما بايد با رمز خوابي را ببينيم و به دنبال تعبير آن باشيم؟
پاسخ: در ابتدا بايد گفت:
خواب به طور کلي يک حقيقت انکار ناپذير است ؛ ولي خواب صحيح که از آن اصطلاحاً به «رؤياي صادقه» تعبير مي‌شود ، شرايط بسياري دارد و عوامل متعددي در اصل خواب ديدن و يا در تغيير آن از حالت اصلي و شاخ و برگ دادن آن مؤثر است.
يکي از بزرگان در اين باره گفته است: البته نمي‌توان انکار کرد که بعضي از عوامل دروني از قبيل امراض و انحرافات مزاجي و خستگي و پري شکم و همچنين پاره‌اي از عوامل بيروني از قبيل: گرما و سرما و ديگر چيزها در قوة خيال تأثير دارد. کسي که در حرارت يا برودت شديد واقع شده ،در خواب آتش‌هاي شعله‌ور يا برف و يخ مي‌بيند . کسي که پري معده و انحراف مزاج دارد ،خواب‌هاي مشوش و بي‌سر و ته مي‌بيند.
همچنين اخلاقيات و صفات نفساني نيز در رؤيا بي‌تأثير نيست . به همين جهت اکثر خواب‌ها در اثر تخيلاتي است که اسباب داخل و خارجي موجب آن ها شده و در واقع نشان دهنده کيفيت تأثير آن اسباب مي‌باشد، همان طور که تأثير اين اسباب را نمي‌توان انکار کرد، حقيقت داشتن پاره‌اي از رؤياها و ارتباط آن ها را با امور خارجي نيز نمي‌توان انکار نمود.
از يك نظر خواب بر دو قسم است:
- خواب صريح که خواب بيننده تصرفي در مشاهدات خود نکرده و احتياج به تعبير ندارد.
- خواب غير صريح که نفس در آن چه ديده ، تصرفاتي کرده و از اين جهت احتياج به تعبير و بازگرداندن صورت ذهني او به صورت حقيقي و اول دارد.
خواب‌هاي غير صريح نيز به دو دسته تقسيم مي‌شوند:
يکي خواب‌هايي که انتقال و حکايت در آن ها روشن است و به آساني مي‌توان آن ها را به اصل برگرداند، مثلا شير در خواب به علم تعبير مي شود و مار به دشمن و مانند آن.
خواب‌هايي که تصرفات نفس در آن ها پيچيده و مبهم است و يافتن مشهودات اصلي براي شخص معبر سخت و يا غير ممکن است. اين دسته از خواب‌ها همان خواب‌هايي است که آن ها را «اضغاث احلام» مي‌نامند و پوچ و بي‌تعبير مي‌دانند. (1)
اگر خوابي با شرايط ياد شده باشد و دخل و تصرفي از سوي قوه خيال در آن صورت نگرفته باشد، مي‌تواند رؤياي صادقه و خواب راست تلقي گردد، و چون خواب نوعي ارتباط روح با عالم مثال است و نه در همين عالم ماده و طبيعت، لذا در اين رويت ممکن است قوه خيال دخل و تصرفي نمايد و آن را تغيير دهد؛ لذا رويا ها رمز گونه مي شود و نياز به تعبير دارد .

پي‌نوشت‌ها:
1. معنويت تشيع، علامه طباطبايي، نشر تشيع، قم 1386ش.
------------------------------

پرسش 5: چرا بعضي‌ها خواب بد مي بينند و بعضي خوب؟
اگر اشكالي ندارد تعداد عالم‌هايي كه ما داريم را برايم بنويسيد . چون هيچ كس توان پاسخ به اين سئوال را ندارد. ضمناً پاسخ دادن شما باعث شد در سايتتان عضو شوم. اميدوارم بتوانم جواب سئوالات بي‌شماري را كه در ذهن به وجود مي‌آيد را بدهيد.
پاسخ: اصولا خواب يا رويا داراي انواع و اقسام مختلفي است و از جهات گوناگوني مي توان آن را تقسيم بندي كرد ، مثلا در روايتى از پيامبر مى‏خوانيم : " الرؤيا ثلاثه بشرى من الله و تحزين من الشيطان و الذى يحدث به الانسان نفسه فيراه فى منامه ؛ (1) خواب و رؤيا سه گونه است: گاهى منشأ الهي دارد و بشارتى از جانب خداوند است. گاهي ناشي از القاي شيطان و زمينه ساز غم و اندوه او است. گاه نيز مسائلى است که انسان در فکر خود مى‏پروراند و حديث نفس است (يعني آرزوها و دل مشغولي ها و يا بيم و اميد و ميل هاي انسان است که به نمايش گذاشته مي شود) ".
خواب هاى شيطانى چيزى نيست که تعبير داشته باشد، اما خواب هاى رحمانى که جنبه بشارت دارد، حتما از حادثه اي در آينده پرده بر مي دارد.
در تقسيم بندي ديگر مي توان گفت : خواب و رؤيا بر چند قسم است:
1. خواب­هاى مربوط به گذشته زندگى و آرزوها که بخش مهمى از خواب­هاى انسان را تشکيل مي­دهد.
2. خواب­هاى پريشان که معلول فعاليت توهم و خيال است (اگر چه ممکن است انگيزه‏هاى روانى داشته باشد).
3. خواب هائى که مربوط به آينده است و از آن گواهى مى‏دهد.
خواب­هاى مربوط به زندگى گذشته و جان گرفتن صحنه‏هائى که انسان در طول زندگى خود ديده است و تعبير خاصى ندارند، همچنين خواب­هاى پريشان و به اصطلاح" اضغاث احلام " که نتيجه افکار پريشان، و همانند افکارى است که انسان در حال تب و هذيان پيدا مي­کند، نيز تعبير خاصى نسبت به مسائل آينده زندگى نمي­تواند داشته باشد.
رؤيا از جهت آن چه که انسان در خواب مي بيند و از حيث مقام و مرتبه وجودي انسان که دريافت کننده رويا مي باشد ،داراي اقسامي است :
1. خوابي که بسته به نوع مزاج بدني انسان يا خلقيات وي، مستند به اسباب خارجي طبيعي، مزاجي و يا اسباب داخلي يا اخلاقي و روحي انسان مي باشد. مثلا" گفته شده کسي که مزاجش گرم است، حرکاتش مشوش و مضطرب بوده، خواب او هم پر از اضطراب است.
خواب آشفته مستند به مزاج بدني خواب بيننده مي باشد. يا اگر کسي، انساني يا کاري را خيلي دوست داشته باشد، آن را در خواب مي بيند و يا اگر نسبت به شخصي بغض و عداوت زياد دارد، در خواب با او جدال مي کند.
2. خوابي که به حوادث خارج از مسائل مزاجي و خلقي، مربوط است. در اين نوع خواب نفس انساني از عالم دنيوي گذشته و با توجه به همگوني که با عالم مثال و عقل دارد، با آن دو مرتبط مي گردد.
با توجه به آن چه گفته شد ، بايد گفت : خواب ها را نمي توان به آساني به خواب خوب يا بد تقسيم بندي كرد و چه بسا خوابي در ظاهر بد باشد ، اما تفسير و تعبير خوبي داشته باشد و يا بر عكس ؛ در هر حال عمده خواب هاي كابوس گونه و به اصطلاح پريشان ، معلول وضعيت روحي و جسمي نامناسب انسان است و در مقابل ، خواب هاي خوب و ارامش بخش هم معلول وضعيت روحي و جسمي و رفتار هاي خوب انسان است و بين اعمال و رفتارهاي انسان و خواب هاي او رابطه اي بسيار عميق وجود دارد .
اگر در مورد خواب و مسائل مربوط به آن به اطلاعات بيش ترى نياز داريد، مى‏توانيد به اين کتاب ها مراجعه کنيد:
1. کتاب معاد و جهان پس از مرگ، آية الله مکارم شيرازى، ص 285 .
2. خواب و نشان هاي آن اثر،محمد شجاعي، تدوين محمدرضا کاشفي .
3. ترجمه ميزان الحکمه، محمدي ري شهري، ج ، 4ص193. (مترجم آقاي شيخي )

پي‌نوشت‌ها:
1. محمدي ري شهري ، ميزان الحکمه، ج 4، ص 16، انتشارات مکتبه الاعلام الاسلامي ، تهران 1362ش.
2. شيخ كلينى ، روضه کافي ، ج 8،ص91، ح 62 ، نشر اسلاميه‏ ، تهران‏، 1362 ش‏.