۱۳۹۷/۰۵/۲۱ ۱۱:۱۹ شناسه مطلب: 96710
به گزارش روابط عمومی دفترتبلیغات اسلامی اصفهان، حجت‌الاسلام سعید بهمنی در کارگاه «منطق پاسخگویی قرآن کریم» که در نمایندگی مرکز ملّی پاسخگویی در اصفهان وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد، اظهار کرد: اگر به کتاب‌های مقدس مثل تورات و انجیل مراجعه کنید، متوجه می‌شوید که تورات مملوّ از احکام شدید و خشن است و مطالب معرفتی بسیار اندکی دارد و انجیل نیز مثل تاریخ و کتاب خاطرات می‌ماند، ولی قرآن کریم آکنده از گزارش‌های مربوط به چالش‌های نظری مخاطبان خود می‌باشد.
وی با اشاره به طرح نظریه داوری، افزود: علامه طباطبایی به‌نوعی در تفسیر المیزان به این نظریه اشاره‌کرده و آیت‌الله جوادی آملی با تفصیل بیشتری آن را بیان کرده‌اند، بنده نیز نام آن را «نظریه داوری» گذاشته‌ام. مفاد نظریه داوری در بیان علامه طباطبایی و آیت‌الله جوادی آملی این است که اگر قرآن مطلبی را بیان کند و آن مطلب باطل باشد، از کنار آن نمی‌گذرد، مگر اینکه باطل بودنش را اعلام کند و اگر مطلبی را بیان کرد، ولی آن را مردود نشناخت، آن مطلب پذیرفته است و چه‌بسا روایات نتوانند در مقابلش مقاومت کنند و اگر روایات خلاف آن بود، باید عملیات فقهی انجام داد.
عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم و معارف اسلامی ادامه داد: در قرآن اقوال فراوانی از انسان‌های صالح و طالح وجود دارد و اگر در موردی تقریری وجود داشت مبنی بر اینکه خدای تعالی نسبت به امری واکنش منفی نشان نداده و آن را ابطال نکرده، آن امر پذیرفته است. بر اساس نظریه داوری، قرآن نه‌تنها امر باطل را ابطال می‌کند، بلکه دربردارنده پاسخ نیز هست و عناصری را در همان سیاق می‌آورد که عناصر حجت هستند و در طریق استدلال قرار می‌گیرند. حتی گزارش‌های تاریخی قرآن مشحون از گزارش چالش‌های نظری بوده و تاریخی که بیان می‌کند، پیامبر محور است.
حجت‌الاسلام بهمنی با اشاره به‌ضرورت پاسخ‌دهی به شبهات گفت: من به‌عنوان نماینده دفترتبلیغات اسلامی در کمیسیون تلفیق برنامه، طرحی را پیشنهاد دادم مبنی بر اینکه هر کس در کشور متولدشده و کد ملّی دریافت می‌کند، این کد به کد مشاوره دینی او تبدیل شود و تا پایان زندگی‌اش در هر وقت از شبانه‌روز که دچار چالش نظری شد، بتواند با سامانه تماس بگیرد و شبانه‌روزی پاسخ دریافت کند. پیشنهاد من این بود که این طرح ابتدا در یک شهر، سپس در یک استان و بعداً در سراسر کشور اجرا شود و درنهایت هر کس در این عالم به دنیا می‌آید، یک خط ارتباطی به‌منظور انتقال معرفت دین اسلام برایش ایجاد کنیم. این طرح به‌اتفاق آرا رأی آورد، ولی درنهایت حذف شد.
وی اضافه کرد: این ایده هنوز زنده است و اگر روزی محقق شود، می‌توانیم به سهم خودمان گره‌های معرفتی مردم را بازکنیم. حتی اگر کسی با این سامانه و مجموعه تماس نگیرد، ولی احساس کند مرکزی ویژه وجود دارد که شبانه‌روزی به شخص او پاسخ می‌دهد، باعث آرامش روحی‌اش می‌شود.
وی بابیان اینکه اگر نظام و مکتبی به پرسش‌های جامعه پاسخ ندهد، آن جامعه رو به اضمحلال می‌رود، افزود: مردم خودبه‌خود محدودیت آگاهی دارند و دچار چالش‌های نظری می‌شوند که این چالش‌ها باید ترمیم شود. از طرف دیگر، دشمن نیز بیکار نیست و تبیین دیگری از جهان هستی و مسائل زندگی ارائه می‌دهد که مردم را دچار زحمت می‌کند. معتقدم که تأمین پاسخ‌های معرفتی مردم بخشی از قدرت نرم یک نظام و مکتب را تشکیل می‌دهد و در غیر این صورت، آن حکومت و نظام دچار اضمحلال و انحطاط می‌شود.
حجت‌الاسلام بهمنی با اشاره به انواع قدرت شامل سخت، نرم و هوشمند، گفت: هرچند قدرت نرم از ابتدای خلقت در زندگی بشر وجود داشته است، ولی نظریه قدرت نرم ۲۶ سال پیش توسط جوزف نای در محیط آکادمیک مطرح شد و به نظر من، این نظریه را در چالش با جمهوری اسلامی مطرح کرد و امروز کمتر استراتژیستی هست که از ادبیات جوزف نای استفاده نکرده باشد.
وی ادامه داد: قدرت سخت به معنای برخورداری از ابزارهای اعمال قوه قهریه است و بیش از همه با تسلیحات نظامی اعم از تهاجمی و دفاعی یا آفندی و پدافندی شناخته می‌شود. قدرت اقتصادی نیز نوعی قدرت سخت است و چیزی که کمتر به آن توجه می‌شود، رژیم‌های حقوقی‌اند که در زمره قدرت سخت قرار دارند. قدرت سخت مستلزم حرکت فیزیکی، تهاجمی یا قهرآمیز در بیشتر موارد و اثرگذاری مخرب بر جسم است. در گزارش‌های قرآنی می‌توان نمونه‌های قدرت سخت را رهگیری کرد. مقاتله‌ها درآیات قرآن نماد قدرت سخت‌اند، همینطور قاعده نفی سبیل که یک رژیم حقوقی تعریف می‌کند، مبنی بر اینکه هیچ کافری نباید بر هیچ مؤمنی مسلط شود. این رژیم حقوقی نوعی قدرت و رفتار ایجاد می‌کند که آثار فقهی به دنبال دارد، مثلاً کافر مالک مؤمن نمی‌شود.
عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم و معارف اسلامی اضافه کرد: بالا رفتن سطح اقتصادی نوعی قدرت و تحریم نیز برای کاهش قدرت است. تحریم‌های ایران به این منظور انجام می‌شود که بدنه اجتماعی از نظام فاصله گرفته و تصور کند که نظام از عهده تأمین نیازهای اقتصادی برنمی‌آید و اگر حذف شود، مردم در رفاه و راحتی خواهند بود.
وی با اشاره به آیه ۶۰ سوره انفال «وَأَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ وَمِن رِباطِ الخَيلِ تُرهِبونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُم» گفت: واژه ترهبون از جنس اثرگذاری نرم، ولی برآمده از قدرت سخت است. آیه می‌گوید بدون اینکه کسی را بکشید، همین‌که لوازم قتاله را در اختیار داشته باشید، دشمن هراسان می‌شود. واژه و اعدوا آن‌قدر اطلاق دارد که تمام قدرت‌ها را شامل می‌شود. از طرف دیگر هر چه سبب شوکت و نفوذ دشمن است، باید از او سلب شود. عناصر جامعه اسلامی نباید هیچ قوّتی را از مجموعه اسلام دریغ کنند و همه‌چیز باید در اختیار اسلام باشد.
حجت‌الاسلام بهمنی اظهار کرد: نظریه‌پرداز قدرت نرم بعد از مدتی متوجه شد که قدرت نرم به‌تنهایی کارساز نیست و تعبیر قدرت هوشمند را به کاربرد که ترکیبی از قدرت سخت و نرم و به معنای به‌کارگیری توأمان و اقتضایی قدرت‌های سخت و نرم برای دستیابی به اهداف است. برخورداری از مزایای هر دو قدرت سخت و نرم و نداشتن کاستی‌های این دو و لزوم تشخیص و شناخت موقعیت‌های مناسب برای اعمال هر قدرت، از ویژگی‌های قدرت هوشمند به‌حساب می‌آید.
وی افزود: جوزف نای می‌گوید جمهوری اسلامی در منطقه غرب آسیا از قدرت نرم فوق‌العاده‌ای برخوردار است و نمی‌توان باقدرت نظامی آن را از پا درآورد، حتی قدرت نظامی باعث تشدید قدرت نرم آن می‌شود؛ درواقع نفوذ در دل‌ها نوعی پدافند غیرعامل برای ما ایجاد کرده است.
عضو شورای تدوین برنامه جامع قرآنی کشور بیان کرد: قدرت نرم به معنای اثرگذاری بر خود و دیگران بدون استفاده از قدرت سخت است، مثلاً نماز ازآن‌جهت که قوه ذاکره را نسبت به تعالیم الهی افزایش می‌دهد، قدرت نرم و ازآن‌جهت که حدود و شرایط جسمی دارد، قدرت سخت محسوب می‌شود. حیطه اثرگذاری قدرت نرم، شناخت و عاطفه و ابزار آن، رسانه است.
وی بابیان اینکه اولین گزارش رویارویی در عالم از طریق قدرت نرم به داستان خلقت حضرت آدم (ع) مربوط می‌شود، گفت: خداوند به آدم گوشزد کرد که اگر به درخت نزدیک شود، ظالم است و درواقع میان نزدیک شدن به درخت و ظلم رابطه علّی برقرار کرد؛ در مقابل ابلیس سوگند خورد که خداوند ازاین‌جهت شمارا از نزدیک شدن به درخت نهی کرد تا نتوانید جاودانه شوید، درواقع از حیث روانی و ذهنی بر آدم اثر گذاشت و در مقابل تبیین خداوند، رابطه علّی دیگری را بیان کرد. آدم (ع) نیز به درخت حریص نبود، بلکه به جاودانه شدن حرص پیدا کرد. نمونه شورانگیز و فوق‌العاده قدرت نرم در قرآن، احتجاجات حضرت ابراهیم (ع) از طریق تغییر صحنه بازی و استفاده از شیوه استفهام انکاری است.
حجت‌الاسلام بهمنی خاطرنشان کرد: قدرت نرم پاسخ‌دهی گاهی تهاجمی و آفندی است، به این معنا که می‌دانیم طرف مقابل شبهه‌ای دارد و ما زودتر با کنایه یا صراحت برای حلّ آن اقدام می‌کنیم و گاهی دفاعی و پدافندی است، یعنی طرف مقابل حمله کرده و شبهه‌ها را مطرح می‌کند و ما یکی یکی گره‌ها را باز می‌کنیم.
وی افزود: پدافند عامل در قدرت پاسخ‌دهی به این معنا است که شبهه مطرح می‌شود و ما آن را حلّ می‌کنیم و پدافند غیرعامل یعنی اینکه ما آموزش می‌دهیم، کتاب می‌نویسیم و همه‌چیز را آماده می‌کنیم تا اگر کسی دچار مشکل شد، به آن‌ها مراجعه کند و آسیب و خسارت به حداقل برسد.
