پاسخ:

پرسشگر گرامي دعاي خاصي در مورد رسيدن شما به جواني که دوستش داريد، وجود ندارد، البته می‌توانید از دعاهاي عمومي مانند دعا بعد از نمازهاي واجب استفاده کنيد و هم‌چنین می‌توانید از نذرهاي متعدد مالي و غیرمالی استفاده کنيد و حتماً مؤثر است، ولي خواهر محترم براي این‌که به مقصود خود برسيد و ازدواجي موفق داشته باشد ما براي شما دو توصيه داريم و توجه تان را به دو نکته جلب می‌کنیم:

1. بدون ترديد يکي از پیش‌نیازهای ضروري ازدواج، آشنايي دو طرف از ویژگی‌های شخصيتي و اخلاقي، خانوادگي، اقتصادي و اجتماعي يکديگر است و هردو بايد با دقت و حساسيت زياد و با استفاده از راه‌های مختلف تحقيق و بررسي، به اطمينان کافي دست يابند. از طريق همين آگاهی‌های واقع‌بینانه، از نقاط ضعف و قوت يکديگر اطلاع پیداکرده و ميزان تناسب و همفکري يکديگر را دريابند.

حال سؤال اينجاست که شما چقدر ايشان را می‌شناسید؟ و آيا تحقيق و مشورت کرده‌اید؟ چقدر در مورد ايشان می‌دانید؟ چرا ايشان را دوست داريد؟ و آيا اين دوست داشتن براي ازدواج کافي است يا بايد شناخت بيشتري پيدا کنيد؟

ازنظر ما حتماً شناخت بيشتري لازم است.

ولي سؤال اين است که با چه روش و مکانيزمي می‌توان به اين شناخت بيشتر رسيد؟ آيا با ابراز علاقه مستقيم؟ و يا با طرح رابطه دوستي و ايجاد رابطه عاطفي و اظهار محبت؟ و يا بايد تدبيري خردمندانه انديشيد.

تجربه موارد نظير هم و مشابه و بررسي شواهد جاري و تأمل در حاکي از آن است که بيشتر ابراز علاقه‌هایی که با بر زبان جاري ساختن قصد ازدواج و بر پايه محبت طرفين و يا يکي از آن‌ها شکل می‌گیرد، انگيزه ديگري غير آنچه بر زبان جاري می‌سازند دارد و درواقع قصد ازدواج صرفاً پوشش به‌ظاهر مقبولي است که فرد بدین‌وسیله می‌خواهد آن را دليل موجه و معقولانه‌ای براي ارتباط عاطفي قرار دهد.

با توجه به اين مطلب روشن شد طرح مستقيم علاقه‌مندی به فردي که او را دوست داريد و لو به‌قصد ازدواج صحيح نمی‌باشد.

علاوه بر آن‌که شکل‌گیری و ايجاد ارتباط این‌چنینی، چون در پوشش و لفافه هدف مقدس و ارزشمند قرار می‌گیرد و بوي خردمندي می‌دهد سبب می‌شود فرد را از حقايق دور کند و چشم او را بر واقعیت‌ها ببندد. در اين صورت تحقيق و بررسي واقع‌بینانه کاهش می‌یابد. زيرا وقتي علاقه و محبت چيزي در قلب فرد جاي گرفت، او را نسبت به واقعيات کور و کر می‌کند و ديگر نمی‌تواند نقاط منفي و ضعف آن را ببيند و حتي بشنود و آن چه می‌بیند و می‌شنود، در نظرش زيبا و جذاب و جلوه‌گر می‌شود و حتي نقاط ضعف را نقاط قوت تلقي می‌کند.

2. خواستگاري به‌طورمعمول از سوي مرد يا خانواده او صورت می‌گیرد و آيات قرآن نيز مسئله خواستگاري را به مرد نسبت می‌دهد. فَانْكِحُوا ما طابَ لَكُمْ مِنَ النِّساءِ (1) با زنان طيب و پاکيزه ازدواج کنيد، ولي اين بدان معنا نيست که زني نتواند از مردي خواستگاري کند. از داستان حضرت شعيب (ع) و موسي (ع) در قرآن استفاده می‌شود که خواستگاري از سوي خانواده دختر (و نه صرفاً دختر) نيز صورت می‌پذیرد و از اين کار منعي نشده است. ولي يک نکته را بايد توجه داشت و آن این‌که اگر کسي چنين اقدامي کرد، بايد خود را براي شنيدن پاسخ منفي طرف مقابل نيز آماده کند؛ خصوصاً که دختران در اين زمينه حساس‏ترند و درصورتی‌که اقدام به خواستگاري کنند و با پاسخ مناسبي روبه‏رو نشوند، ممکن است ازنظر روحي بسيار ناراحت گردند. به همين خاطر ارائه پيشنهاد ازدواج از طرف دختر پسنديده نيست.

استاد مطهري می‌نویسد: «این‌که از قدیم‌الایام مردان به‌عنوان خواستگاري نزد زنان می‌رفته‌اند و از آن‌ها تقاضاي همسري می‌کرده‌اند، از بزرگ‌ترین عوامل حفظ حيثيت و احترام زن بوده است...خلاف حيثيت و احترام زن است که به دنبال مرد برود... براي زن که می‌خواهد محبوب، معشوق و موردتوجه و علاقه باشد و از قلب مرد سر درآورد تا بر سراسر وجود او حکومت کند، قابل‌تحمل و موافق غريزه نيست که مردي را به همسري خود دعوت کند و احياناً جواب رد بشنود و سراغ مرد ديگري رود. (1)

با توجه به اين دو نکته، اگر دختري قصد داشت با پسري ازدواج کند و از او خواستگاري کند، راهش چيست؟

خواهر گرامي؛ به شما توصيه می‌کنیم در امر مهم و حياتي ازدواج، قبل از آن‌که علاقه‌مندی‌تان به فرد مذکور را بيش از اين در ذهن خود بپرورانيد، به تحقيق و بررسي درباره او و تطابق ملاک‌هایتان با ايشان بپردازيد. اگر بعد از تحقيق و مشورت به اين نتيجه رسيديد که فرد مذکور قابلیت‌ها و صلاحیت‌های همسر مناسب را دارا هستند، به علاقه خويش به ايشان بينديشيد.

بعدازآن اگر قصد ازدواج با او داشتيد، بهترين راه و مؤثرترین راه براي اين کار خانواده است. اين موضوع را با خانواده خودتان (نه با شخص ديگر، چراکه خانواده‌ها هم دلسوز فرزندشان هستند، هم اينکه تجربه‌ی لازم را بهتر از هر فرد ديگري دارند) مخصوصاً مادرتان مطرح کنيد. از او بخواهيد که ايشان با کمک واسطه‌ها مثل افراد متدين و مذهبي در محل زندگي، محل تحصيل و يا فاميل و ...اين موضوع را با خانواده پسر به‌طور غیرمستقیم مطرح کنند و ضمن معرفي شما به ايشان، در صورت تمايل طرف مقابل، زمينه خواستگاري را فراهم نمايند.

اما اگر بعد از تحقيق و مشورت، به اين نتيجه رسيديد به‌هیچ‌عنوان نمی‌توانید با يکديگر ازدواج کنيد و شرايط فراهم نشد، بايد فکر و علاقه به ايشان را از خود بيرون کنيد. زيرا اگرچه محبت داشتن يک امر قلبي و نفساني- و گاهي خارج از اختيار انسان - است و تا زماني که منجر به کار حرام مانند نگاه يا سخن گفتن غیرشرعی و ديگر محرّمات نشود، اشکالي ندارد؛ اما درهرصورت زمینه‌ساز غافل شدن از ياد خداوند است. در اين صورت براي فراموش کردن ايشان، بايد چند چيز را دقيقاً و حتماً بدون سهل‏انگاري عمل نماييد؛ که انتخاب گزینه‌های ديگر براي همسري يکي از آن‌هاست. در صورت لزوم در مکاتبات بعدي به ساير موارد اشاره می‌شود.

پی‌نوشت‌ها:

1. نساء (4)، آيه 3.

2. شهيد مطهري، نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا، تهران، ص 15.

پاسخ:

هميشه در نظر داشته باشيد نيرويي مافوق همه نيروها و قدرت‌ها وجود دارد و آن وجود خداوند متعال و مهربان است که همه امور بر اساس حکمت و مشيت او اتفاق می‌افتد. البته تلاش ما نيز ستودني است؛ اما بايد ياد بگيريم تا در کنار درخواست، آرزو، دعا و افکار مثبت به خواست او راضي بوده و از مصلحت خواهي او خرسند و بابت تمامي داشته‌هایمان شکر گذار باشيم.

براي داشتن يک زندگي احساسي سالم، لازم است که به همه احساساتمان احترام بگذاريم و به آن‌ها فرصت ابراز بدهيم. وقتي غم و ناراحتي به سراغ ما می‌آید، بايد به خودمان اجازه بدهيم که آن را به‌طور کامل حس کنيم. این کار باعث می‌شود بفهميم که غم و غصه واکنشي بسيار طبيعي و عادي به فقدان‌های زندگي است، نشان‌دهنده ايراد و اشکال ما.

البته خدمتتان عرض کنيم که:

ناراحتی‌های شديد و طولانی‌مدت می‌تواند نشانه افسردگي باشد. افراد افسرده معمولاً احساس تنهايي و نااميدي می‌کنند و خودشان را به خاطر چنين احساساتي سرزنش می‌کنند.

براي تجربه زندگي شادتر توصيه می‌کنیم در آن تغييرات و تحولاتي ايجاد کنيد و براي رسيدن به آن تلاش کنيد و سعي کنيد از آن لذت ببريد اجازه ندهيد غم و اندوه بر زندگي شما تأثیر بگذارد شادماني و نشاط را به زندگي خود برگردانيد.

عمر گران‌مايه آدمي مانند طوفاني سهمگين مي‌آيد و مي‌رود و ما هنوز اندر خم اين حقيقت تلخ هستيم که چه بايد کنيم؟! هدف‌مان چيست؟! آينده‌مان به کجا خواهد رسيد؟! چگونه مي‌توانيم لحظه‌هاي شاد و به‌یادماندنی، لحظه‌هايي سرشار از عشق واقعي و محبت حقيقي براي خود و اطرافيان خويش خلق نماييم؟!

** دو جمله طلايي کاربردي براي شاد بودن:

1- شاد بودن و شادماني کردن، تنها از داشتن لحظه‌هاي واقعي در زندگي سرچشمه مي‌گيرد!

2-شادي خريدني نيست! بلکه يک نوع مهارت و استعداد است!

اين دو جمله را حتماً به خاطرتان بسپاريد!

يادتان باشد که يکي از «مهارت‌هاي زندگي» که بايستي درباره آن نکاتي را بدانيد چگونگي شاد زيستن است که خود مهارت مهمي است.

** براي اينکه کمتر از دست اين بدشانسي فرضي رنج بکشيد بهتر است در مقابله با مسائل، طبق الگوي حل مسئله زير عمل نمایید:

1. مشکلات خود را دقيق تعريف کنيد و ازنظر اولويت، يکي که مهم‌ترین است را مشخص کنيد.

2. تمام راه‌هایی را که در جهت حل مشکل به فکرتان می‌آید يادداشت نمایید.

3. با دوستان، آشنايان و متخصصين (کساني که اولاً تجربه و علم‌دارند، ثانیاً مورد اعتماد و اطمينان هستند) مشورت کنيد و راه‌حل‌های آن‌ها را نيز يادداشت کنيد.

4. ميزان توانایی‌ها و امکانات خود و ديگراني که حاضر هستند به شما کمک کنند را ليست کنيد.

5. محدودیت‌ها، ضعف‌ها و احتمال شکست هر يک از راه‌هایی را که يادداشت کرديد، جلوي آن‌ها بنويسيد.

6. از بين همه راه‌ها، راهي که با توجه به توان و امکانات شما، بيشترين احتمال موفقيت، بهترين راه دسترسي و کمترين معايب و مشکلات را دارد، انتخاب کنيد.

7. مراحل پيمودن اين راه را مشخص کنيد و زمان‌بندی لازم براي هر مرحله را در نظر بگيريد. همچنين اقداماتي را که در هر مرحله نياز است که انجام دهيد مشخص نموده و آماده انجام آن شويد.

8. وقتي در مسير حل مشکل خود، تلاش می‌کنید يا در پي هدفي هستيد، بيشتر روي تلاش و مسيري که حرکت می‌کنید، تمرکز کنيد و به خاطر پيمودن راه، خود را تشويق کنيد. لطفاً موفقيت خود را باهدفتان ارزيابي نکنيد. بلکه موفقيت خود را با تلاشتان اندازه‌گیری کنيد. مثلاً اگر براي آزمون کنکور مطالعه می‌کنید، ميزان ساعات تلاش، برنامه‌ریزی و پيوستگي زحمات شما قابل‌تقدیر است و بايد خود را به ميزان اين تلاش‌ها تقويت و تشويق کنيد، نه با نتيجه کنکور و رتبه قبولي خود در کنکور.

9. درراه موفقيت، مرتب ميزان پيشرفت برنامه را بسنجيد و نقاط ضعف آن را برطرف کنيد. انعطاف‌پذیری برنامه اگر در جهت انجام بهتر آن باشد، گام بلندي به‌سوی هدف خواهد بود.

اگر طبق فرايند حل مسئله عمل کنيد، به‌زودی متوجه می‌شوید اکثر آن چيزي را که تحت عنوان شانس بد، تعبير و تفسير می‌کردید، همان تنبلي، بی‌برنامگی، عدم مشورت، عدم دقت، عدم تلاش، استمرار نداشتن، لذت طلبي افراطي و بلندپروازی‌های آدم‌ها بوده است.

موفق باشيد.

پاسخ:

همان‌طور که مي‌دانيد دعا عامل اتصال انسان به خداست و نوعي عبادت تلقي مي‌شود اما درعين‌حال شرايط و آدابي دارد که با رعايت آن آداب دعاهاي ما به اجابت نزديک‌تر خواهد شد. برخي از آن آداب، آداب ظاهري دعا و برخي ديگر آداب باطني دعا مي‌باشد. با وضو بودن، توجه به زمان، حضور در برخي مکان‌ها، ذکر صلوات قبل و بعد از دعا و مضطر بودن ازجمله آداب ظاهري دعا هست و اموري همچون ترک گناه، خلوص نيت، حسن ظن به خدا، معرفت و توجه به مضمون دعا به‌عنوان آداب باطني آن ذکرشده است. بيان حوائج و مشکلات و به زبان آوردن خواسته‌ها در هنگام دعا امري مطلوب و پسنديده است اما درعين‌حال لازم است در کنار بيان نيازها و خواستن آن‌ها از خداوند متعال در ادامه، خواست خداوند و مصلحت او را نيز هنگام دعا مدنظر گرفته و کار را به خداوند بسپاريم. درواقع حاجت خويش را در محضر خداوند متعال بيان نماييم اما با اين قيد که خدايا اگر تو مصلحت مي‌داني و برايم خيري در برآورده شدنش است آن را برايم برآورده ساز درواقع شما با اين کار نتيجه دعا را به خداوند سپرده‌ايد و خودسرانه عمل ننموده‌ايد. امام صادق (عليه‌السلام) در روايتي چنين مي‌فرمايند: «إِنَّ أَعْلَمَ النَّاسِ بِاللَّهِ أَرْضَاهُمْ بِقَضَاءِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ - همانا داناترين مردم به خدا، راضي‌ترين آن‌ها به قضاء خداوند عز و جل مي‌باشند». (1) توجه کنيد استجابت دعا خود‌به‌خود ايجاد نمي‌شود و انسان بايد مقدمات و زمينه‌هاي پيدايش آن را فراهم کند. بنابراين انجام کارهاي محبوب خداوند به ما در آمادگي براي دريافت محبت الهي و استجابت دعا کمک مي‌کند. دعا کردن بايد در کنار به‌کارگيري اسباب و عوامل طبيعي باشد. آنچه از ما خواسته‌شده، دعا کردن است و طبيعي است که انسان به صلاح خود دعا مي‌کند ولي ممکن است دعايي از ديدگاه ما داراي مصلحت باشد و مخالفتي باعقل و شرع نداشته باشد اما استجابت آن به صلاح ما نباشد پس تشخيص نهايي اين‌که استجابت آن به صلاح ما است يا نه بر عهده‌ي خداست نه بنده، زيرا احاطه‌ي دقيق به همه‌ي مصالح، فرع بر علم بي‌پايان است که در اختيار بندگان نيست. يکي از موانع استجابت دعا گناه است انسان با انجام گناه کوچک و بزرگ‌راه استجابت دعا را بر خود مي‌بندد. کوچک شمردن گناه نيز مانع مهم ديگري در عدم استجابت دعا بشمار مي‌رود. علاوه بر اين بدانيد که استجابت به معني اين نيست که هر آنچه من مي‌خواهم به همان شکل رقم بخورد بلکه گاهي دعاي ما به اشکال ديگر برآورده مي‌شود درحالي‌که ما متوجه نيستيم. نظام جهان نظام حکيمانه و بر مبناي سبب و مسبب است بنابراين در دعا کردن نبايد انتظار داشته باشيم که خداوند نظم عالم را براي ما به هم بزند تا امري که مصلحت نيست را تبديل به مصلحت نمايد. فراموش نکنيد که براي برآورده شدن حاجت نيازمند توسل به امور معنوي هستيم لذا از طريق پايبندي به نماز اول وقت در هر پنج نماز واجب، نماز را در مسجد و به جماعت خواندن، انس با قرآن به‌ويژه خواندن سوره واقعه و يس در هر شب، خوش‌اخلاقي، محبت كردن به همسر و فرزندان، صله‌رحم و محبت كردن به اقوام مخصوصاً پدر و مادر، راست‌گويي وامانت داري، صدقه و انفاق كردن درراه خدا، نماز شب، استغفار و ترك گناه، توبه و استغفار، پيوسته با وضو و طهارت بودن و خواندن زيارت عاشورا، مي‌توانيد باب رزق و روزي را انشا الله به روي خود بگشاييد. علاوه بر آنچه گفته شد هرروز و هر شب بعد از نماز صبح و مغرب هفت مرتبه بخوانيد: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيم (2)

پی‌نوشت‌ها:

1. الكافي، الشيخ الكليني، علی‌اکبر الغفاري، ط الاسلامية، تهران، جلد 2، باب الرضابالقضا، صفحه 60.

2. وسائل الشيعة، الشيخ الحر العاملي، الشيخ عبد الرحيم الرباني الشيرازي، دار إحياء التراث العربي، بيروت، ج 4، ص 1052.

پاسخ:

كسي كه می‌خواهد عزيزترين افراد باشد بايد تقوا و پرهيزگاري را شعار خود قرار دهد. رسول اكرم (صلی الله علیه وآله)
پرسشگر گرامي! پاسخ تان در دو بخش تقديم می‌گردد.
الف- راه عزيز شدن: انسان واجد دو «من» يا دو شخصيت است. يكي «من» و شخصيت واقعي و حقيقي، كه روح الهي در آن وجود دارد و مرتبط باخدا است. ديگري «من» و شخصيت مجازي است. شخصيتي كه مبتنى بر خود پنداره‏اى است كه افراد آن را بدون ارتباط باخدای خالق هستي، از خود تصوير مى‏كنند، خود پنداره‌ای منفى و مرتبط به «من كاذب» يا شخصيت مجازي او است. به‌بیان‌دیگر من كاذب يا شخصيت مجازي از طريق تقويت نفس اماره و پيروي از شيطان و هوا و هوس، در درون انسان شكل می‌گیرد و ساخته‌وپرداخته می‌شود. عزت و كرامت نفس مربوط به «من حقيقي» و شخصيت واقعي انسان است، كه گاهي از آن به «انسانيت» تعبير می‌شود؛ بنابراین هر چه شخصيت مجازي بيشتر رشد كند، انسان از شخصيت واقعي خود يعني از «عزت» و كرامت نفس بيشتر فاصله می‌گیرد و هر چه ارتباط انسان باخدای خالق و آرام‌بخش دل‌ها بيشتر باشد، از «عزت و شرافت و كرامت» نفس بيشتري برخوردار است.
پس نفس انسان هنگامي كريم و عزيز است و از شرافت حقيقي برخوردار است كه مرتبط باخدا و مطيع خدا باشد و از گناه و معصيت بپرهيزد. زيرا نافرماني خدا سبب تيره گشتن شخصيت حقيقي و ذلت نفس می‌گردد. امام علي (ع) می‌فرماید: كسي كه از كرامت نفس برخوردار باشد، گناه نمی‌کند و شهوات نفساني در نظرش خوار و ناچيز می‌آید. (1) اگر كسي حقيقت وجود خود را بشناسد، آن را با گناه آلوده نخواهد كرد. آن حضرت در كلام ديگري می‌فرماید:«اذا اطلبت العزّه فاطلبه بالطاعة (2)؛ اگر عزت و شرافت نفس می‌خواهی، آن را در اطاعت و فرمان‌برداری از خداوند جست‌وجو كن. انساني كه عزيز است از عوامل ذلت يعني گناه اجتناب می‌ورزد، چون او دريافته است كه در برابر عظمت پروردگار هر چيزي به هر درجه از اهميت و ارزش برسد، باز پست و ناچيز است. ازاین‌رو رسول اكرم (ص) فرموده‌اند: كسي كه می‌خواهد عزيزترين افراد باشد بايد تقوا و پرهيزكاري را شعار خود قرار دهد. (3)
بنا براين كرامت نفس تنها از راه «شناخت تكليف الهي و انجام خالصانه آن» تحقق می‌یابد. چه‌بسا انجام اموري را انسان موجب ذلت خود بداند، ولي چون انجام تكليف است، باعث عزت و كرامت گردد و به‌عکس اموري را آدمي سبب افتخار و مباهات و كرامت نفس خويش پندارد، درحالی‌که همان عمل سبب ذلت و بدبختي او است.
ب- رفع فقر و تنگدستي:
نخست لازم است به اين حقيقت توجه كنيد كه: خداي حكيم از یک‌سو به انسان عقل و فكر داده است تا باتدبیر و برنامه‌ریزی و استفاده از تجربه و تخصص زندگي مادي و معنوي خود را سامان دهد و از سويي ديگر براي تحقق هر امري و حل هر مشكلي ازجمله رفع فقر و تنگدستي راهكاري قرار داده است. انسان موظف است هم از عقل و فكر و تجربه و تخصص خود و ديگران بهره ببرد و مخارج را با درآمد خود هماهنگ نمايد و هم در هنگام بروز مشكلات راه‌حل‌ها و راهكارها را بشناسد و بر اساس آن عمل كند؛ و درهرحال و هم وضعیت‌ها و شرايط از دعا و مناجات و تلاوت قرآن و استغفار و نماز حاجت و انفاق و صدقه به‌عنوان پشتكار معنوي و عامل تقويت روحيه و آرامش قلبي استفاده كند. نه آن‌که عقل و تدبير و تجربه و بهره بردن از مشاوره افراد متخصص و ساير راهكارها را كنار بگذارد و تنها به عوامل معنوي توجه نمايد.
اما دعا و مناجات و نماز حاجت براي رفع فقر و تنگدستي در مفاتیح‌الجنان زياد است. به فهرست باقیات‌صالحات مفاتيح، مخصوصاً به باب دوم و پنجم آن رجوع شود. در ذيل چند دستورالعمل كه باعث فقر و ازدياد رزق و روزي می‌شود، ذكر می‌کنیم، حتماً به آن توجه كنيد.
عوامل فقر: 1- دروغ – البته گناه موجب فقر می‌شود به‌ویژه دروغ‌گویی، غيبت و تهمت و زنا 2- بداخلاقی مخصوصاً نسبت به زن و فرزندان، پدر و مادر، برادر و خواهر و اقوام و خويشان، 3- خشم و عصبانيت 4- نماز را سبك شمردن و مقيد نبودن به نماز اول وقت 5- قطع رحم 6- گوش دادن به آهنگ‌ها و آوازه‌خوانی و موسیقی‌های حرام 7- نفرين كردن به زن يا فرزندان و يا پدر و مادر و اقوام 8- خوابيدن در فاصله اذان صبح تا طلوع خورشيد 9- بی‌احترامی به فقراء 10- چيدن ناخن با دندان و فوت كردن در غذا و شب‌ها ايستاده آب خوردن.
1- عوامل ازدياد رزق: 1- پايبندي به نماز اول وقت در هر پنج نماز واجب 2- نماز را در مسجد و به جماعت خواندن 3- انس با قرآن به‌ویژه خواندن سوره واقعه در هر شب. 4- خوش‌اخلاقی 5- محبت كردن به همسر و فرزندان و كمك كردن به همسر در كارهاي منزل 6- صله‌رحم و محبت كردن به اقوام مخصوصاً پدر و مادر 7- راست‌گویی وامانت داري 8- ترك گناهان و توبه و استغفار زياد (هر شب‌هنگام خوابيدن و بعد از نماز صبح هفتاد مرتبه بگوييد: استغفرالله ربي و اتوب اليه) 9- صدقه و انفاق كردن درراه خدا 10- نماز شب
براي رفع فقر و حل مشكلات، بعد از هر نماز ده مرتبه هر يك از دعاهاي زير را بخوانيد.«سبحان العظيم وبحمده ولا حول ولا قوة الا بالله العلي العظيم » لا حول ولا قوّة الا بالله توكّلت علي الحيِ الّذي لا يموت و الحمد لله الّذي لم يتّخذ ولداً ولم يكن له شريك في الملك و لم يكن له وليِ من الذّلّ وكبّره تكبيراً.
پي نوشت ها:
1. غررالحکم و دررالكلم، عبد الواحدبن محمد تميمي آمدي، ص 752، ترجمه محمدعلی انصاري، ويرايش و تصحیح مهدي انصاري قمي ناشر مؤسسه انتشاراتي امام عصر (عج)، چاپ ششم، 1387 ش.
2. غررالحکم و درر الکلم، ص 184، ناشر انتشارات دفتر تبليغات، قم، سال نشر 1366 ش.
3. بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 67، ص 285، مؤسسه الوفاء بيروت - لبنان، سال انتشار 1404 ق.
 

پاسخ:

دعايي به اين نام نداريم. البته براي «ام الصبيان» [مریضی‌ای كه براي بچه‌ها زياد پيش می‌آید و ظاهراً دل‌پیچه‌ای است كه در اثر باد شكم حاصل می‌شود. (1)] دعاها و تعويذهايي هست ازجمله:
در «دعوات» آمده كه بعض افراد در مورد فرزندش كه به «ام الصبيان» دچار شده بود، به امام شكايت برد. حضرت فرمود اين دعا را بر ورقي بنويسيد و بر او آويزان كنيد و آن فرد اين كار را كرد و فرزندش عافيت و سلامتي يافت و دعا این‌گونه بود:
بسم‌الله العلي العظيم الحليم الكريم، القديم الذي لا يزول أعوذ بعزة الحي الذي لا يموت من شر كل حي يموت (2)
به نام خداي بلندمرتبه، بزرگ، حليم، باکرامت و ابدی كه زوال‌پذیر نيست.
پناه می‌دهم اين طفل را به شکست‌ناپذیر زنده‌ای كه نمی‌میرد از شرّ هر زنده‌ای كه می‌میرد.
در حديثي هم آمده، امام جواد (ع) تعويذي براي فرزندش امام هادي نوشت به شرح زير:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ اللَّهُمَّ رَبَّ الْمَلَائِكَةِ وَ الرُّوحِ وَ النَّبِيِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ وَ قَاهِرَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِينَ وَ خَالِقَ كُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ مَالِكَهُ كُفَّ عَنِّي بَأْسَ أَعْدَائِنَا وَ مَنْ أَرَادَ بِنَا سُوءاً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ أَعْمِ أَبْصَارَهُمْ وَ قُلُوبَهُمْ وَ اجْعَلْ بَيْنَنَا وَ بَيْنَهُمْ حِجَاباً وَ حَرَساً وَ مَدْفَعاً إِنَّكَ رَبُّنَا وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ لَنَا إِلَّا بِاللَّهِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْنَا وَ إِلَيْهِ أَنَبْنَا وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ رَبَّنَا وَ عَافِنَا مِنْ شَرِّ كُلِّ سُوءٍ وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ دَابَّةٍ أَنْتَ آخِذٌ بِناصِيَتِها وَ مِنْ شَرِّ ما سَكَنَ فِي اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ سُوءٍ وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ ذِي شَرٍّ رَبَّ الْعَالَمِينَ وَ إِلَهَ الْمُرْسَلِينَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِينَ وَ خُصَّ مُحَمَّداً وَ آلَهُ بِأَتَمِّ ذَلِكَ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ أُومِنُ وَ بِاللَّهِ أَعُوذُ وَ بِاللَّهِ أَعْتَصِمُ وَ بِاللَّهِ أَسْتَجِيرُ وَ بِعِزَّةِ اللَّهِ وَ مَنَعَتِهِ أَمْتَنِعُ مِنْ شَيَاطِينِ الْإِنْسِ وَ الْجِنِّ وَ مِنْ رَجِلِهِمْ وَ خَيْلِهِمْ وَ رَكْضِهِمْ وَ عَطْفِهِمْ وَ رَجْعَتِهِمْ وَ كَيْدِهِمْ وَ شَرِّهِمْ وَ شَرِّ مَا يَأْتُونَ بِهِ تَحْتَ اللَّيْلِ وَ تَحْتَ النَّهَارِ مِنَ الْبُعْدِ وَ الْقُرْبِ وَ مِنْ شَرِّ الْغَائِبِ وَ الْحَاضِرِ وَ الشَّاهِدِ وَ الزَّائِرِ أَحْيَاءً وَ أَمْوَاتاً أَعْمَى وَ بَصِيراً وَ مِنْ شَرِّ الْعَامَّةِ وَ الْخَاصَّةِ وَ مِنْ شَرِّ نَفْسِي وَ وَسْوَسَتِهَا وَ مِنْ شَرِّ الدَّنَاهِشِ وَ الْحِسِّ وَ اللَّمْسِ وَ اللُّبْسِ وَ مِنْ عَيْنِ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ بِالِاسْمِ الَّذِي اهْتَزَّ لَهُ عَرْشُ بِلْقِيسَ وَ أُعِيذُ دِينِي وَ جَمِيعَ مَا تَحُوطُهُ عِنَايَتِي مِنْ شَرِّ كُلِّ صُورَةٍ وَ خَيَالٍ أَوْ بَيَاضٍ أَوْ سَوَادٍ أَوْ تِمْثَالٍ أَوْ مُعَاهَدٍ أَوْ غَيْرِ مُعَاهَدٍ مِمَّنْ سَكَنَ الْهَوَاءَ وَ السَّحَابَ وَ الظُّلُمَاتِ وَ النُّورَ وَ الظِّلَّ وَ الْحَرُورَ وَ الْبَرَّ وَ الْبُحُورَ وَ السَّهْلَ وَ الْوُعُورَ وَ الْخَرَابَ وَ الْعُمْرَانَ وَ الْآكَامَ وَ الْآجَامَ وَ الْمَغَايِضَ وَ الْكَنَائِسَ وَ النَّوَاوِيسَ وَ الْفَلَوَاتِ وَ الْجَبَّانَاتِ مِنَ الصَّادِرِينَ وَ الْوَارِدِينَ مِمَّنْ يَبْدُو بِاللَّيْلِ وَ يَنْتَشِرُ بِالنَّهَارِ وَ بِالْعَشِيِّ وَ الْإِبْكَارِ وَ الْغُدُوِّ وَ الْآصَالِ وَ الْمُرِيبِينَ وَ الْأَسَامِرَةِ وَ الْأَفَاتِرَةِ وَ الْفَرَاعِنَةِ وَ الْأَبَالِسَةِ وَ مِنْ جُنُودِهِمْ وَ أَزْوَاجِهِمْ وَ عَشَائِرِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ وَ مِنْ هَمْزِهِمْ وَ لَمْزِهِمْ وَ نَفْثِهِمْ وَ وِقَاعِهِمْ وَ أَخْذِهِمْ وَ سِحْرِهِمْ وَ ضَرْبِهِمْ وَ عَبَثِهِمْ وَ لَمْحِهِمْ وَ احْتِيَالِهِمْ وَ أَخْلَاقِهِمْ وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ ذِي شَرٍّ مِنَ السَّحَرَةِ وَ الْغِيلَانِ وَ أُمِّ الصِّبْيَانِ وَ مَا وَلَدُوا وَ مَا وَرَدُوا وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ ذِي شَرٍّ دَاخِلٍ وَ خَارِجٍ وَ عَارِضٍ وَ مُتَعَرِّضٍ وَ سَاكِنٍ وَ مُتَحَرِّكٍ وَ ضَرَبَانِ عِرْقٍ وَ صُدَاعٍ وَ شَقِيقَةٍ وَ أُمِّ مِلْدَمٍ وَ الْحُمَّى وَ الْمُثَلَّثَةِ وَ الرِّبْعِ وَ الْغِبِّ وَ النَّافِضَةِ وَ الصَّالِبَةِ وَ الدَّاخِلَةِ وَ الْخَارِجَةِ وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ دَابَّةٍ أَنْتَ آخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا إِنَّكَ عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ سَلَّمَ تَسْلِيماً كَثِيراً (3)
پي نوشت ها:
1. طريحي، مجمع البحرين، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، ج 1، ص 260.
2. راوندي، دعوات، قم، مدرسه الامام المهدي، 1407 ق، ص 201.
3. مجلسي، بحارالانوار، بيروت، وفا، 1304 ق، ج 89، ص 136-137.

افزايش نيرو و قدرت بدني چيزي است كه مربوط به بعد جسماني و مادي انسان مي شود و بيشتر روشهاي خاص مادي خودش را دارد مثل ورزش مناسب، تغذيه مناسب و... ادعيه هم گنجهاي معنوي هستند كه بيشتر براي آرامش رواني و شفاي دردهاي روحي و معنوي انسان، بيان شده اند. زيرا دعا و مناجات ارتباط روحي با خداوند متعال است و ياد خدا هم مايه آرامش دل و روان است. با عين حال ائمه اطهار(ع) در ضمن مناجات ها و دعاهايي كه مي كردند از خداوند مي خواستند تا قوت جسمي و بدني به آنها بدهد تا آنرا در راه طاعت و بندگي او بكار گيرند. امام علي(ع) در دعاي كميل مي فرمايند: «قو علي خدمتك جوارحي...»(1)؛ خدايا جوارح و اعضاي بدن مرا براي خدمت خودت قوي گردان.

يا در دعاي روز هاي چهار شنبه مي خوانيم:«اللهم ارزقني في الاربعاء اربعا اجعل قوتي في طاعتك...»(2)؛ خدايا در روز چهار شنبه چهار چيز به من عطا كن، قرار بده قوت و توان مرا در اطاعت خودت.

نيز در دعاي روز پنجشنبه مي خوانيم: «اللهم ارزقني في الخميس خمسا.... سلامه اقوي بها علي طاعتك...»(3)؛ خدايا در روز پنجشنبه پنج چيز به من عطا كن... سلامتي كه بواسطه آن بر طاعت تو نيرو بگيرم.

پس مي توان از خداوند درخواست كرد تا او به ما توان و قدرت جسماني بدهد و جسم ما را از امراض و بلاها محفوظ بدارد چرا كه «لا حول و لا قوة الا بالله العلي العظيم».

پي نوشت ها:

1. شيخ عباس قمي، مفاتيح الجنان، دعاي كميل.

2. همان، دعاي روز چهار شنبه.

3. همان، دعاي روز پنجشنبه.

بعد از نمازها و روضه ها، مؤمنین با الفاظ مختلف به پیامبر و معصومان سلام می دهند؛ ولی روایتی بر این گونه سلام ها كه دلالت بر ثواب آن داشته باشد، نداریم. ولی چگونگی سلام دادن، این گونه است كه ابتدا رو به قبله می ایستیم و می گوییم: «السلام علیك یا رسول الله یا حبیب الله یا خیر خلق الله یا نور عرش الله السلام علیك یا امیر المؤمنین السلام علیك یافاطمة الزهرا سیدة نساء العالمین السلام علی الحسن والحسین سیدی شباب اهل الجنه  وتسعة المعصومین من ذریة الحسین ورحمة الله وبركاته».

سپس رو به سوی حضرت رضا می كنیم و می گوییم: «السلام علیك یا مولا یا غریب الغرباء یا معین الضعفاء و الفقراء یا شمس الشموس و انیس النفوس المدفون بالطوس السلام علیك یا  ابالحسن یا علی بن موسی الرضا ورحمة الله وبركاته».

دوباره رو به طرف قبله می كنیم و می گوییم: «السلام علیك یا صاحب الزمان یا خلیفة الرحمان یا امام الانس والجان الأمان الأمان من فتن آخرالزمان ورحمة الله وبركاته».

گفتنی است طریقه سلام دادن به معصومان كه در احادیث ذكر شده است و دارای ثواب نیز می باشد، این است كه پس از اتمام نماز و بعد از تسبیحات حضرت زهرا، این گونه سلام دهیم:

«اللهم انت السلام ومنك السلام ولك السلام والیك یعود السلام سبحان ربك رب العزة عما یصفون وسلام علی المرسلین والحمد لله رب العالمین السلام علیك ایهاالنبی ورحمة الله وبركاته السلام علی االا ئمة  الهادین المهدیین السلام علی جمیع انبیاء الله ورسله و ملائكته السلام علینا وعلی عبادالله الصالحین السلام علی علیّ امیر المؤ منین... ». همین طور تا دوازده امام معصوم ادامه دارد. حضرت عالی می توانید ادامه دعا را در ابتدای مفاتیح الجنان ص  35 ملاحظه نمایید. (1)

پی نوشت:

1. شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ص 35.

در احاديث آداب و از مستحباتي كه هنگام غذا خوردن رعايت آنها خوب است، اولا گفتن "بسم الله الرحمان الرحيم" هنگام شروع و شكر كردن هنگام ديدن طعام و خوردن و بعد از فارغ شدن است.

گفتن ذكر بسم الله در شروع همه كارها پسنديده است و شكر خدا هنگام ديدن هر نعمت و هنگام استفاده از هر نعمت پسنديده مي باشد.

علاوه بر اينها دعاهايي هنگام شروع به طعام و هنگام سير شدن و دست كشيدن از طعام وارد شده از جمله هنگام شروع بگويد:

الحمد لله الذي يطعم ولا يطعم ، ويجير ولا يجار عليه ، ويستغني ويفتقر إليه، اللهم لك الحمد علي ما رزقتنا من طعام و أدام، في يسر وعافية من غير كد مني ولا مشقة، بسم الله خير الأسماء رب الأرض والسماء، بسم الله الذي لا يضر مع اسمه داء، بسم الله الذي لا يضر مع اسمه شئ وهو السميع العليم، اللهم اسعدني من مطعمي هذا بخيره، وأعذني من شره، وامتعني بنفعه، وسلمني من ضره.

و هنگام دست كشيدن بگويد:

الحمد لله الذي أطعمني فأشبعني، وسقاني فأرواني، وصانني وحماني، الحمد الذي عرفني البركة واليمن بما أصبته وتركته منه، اللهم اجعله هنيئا مريئا لا وبيا ولا دويا، وأبقني بعده سويا، قائما بشكرك، محافظا علي طاعتك، وارزقني رزقا دارا، وأعشني عيشا قارا، واجعلني ناسكا بارا ، واجعل ما يتلقاني في المعاد مبهجا سارا، برحمتك يا أرحم الراحمين (1)

مهم اين است كه انسان به هنگام طعام به ياد خدا باشد و طعام را از خدا بداند و در حلال بودن آن بكوشد و از خدا بخواهد آن طعام را مايه خير و بركت او قرار دهد و بر آن نعمت شاكر و سپاسگزار باشد. حالا خواه به زبان حال يا به زبان خودش دعا كند خواه از دعاهاي امامان باشد گر چه دعاهاي امامان علاوه بر ذكر و شكر تعليم و تربيت هم هست.

براي اطلاع بيشتر از دعاهاي وارده مناسب است به حليه المتقين باب آداب طعام يا به كتاب هاي دعا در اين باب مراجعه كنيد.

دعاي سفر هم زياد است از جمله امام رضا(ع) فرمود:

خوب است هنگام سفر به مسجد بروي و دو ركعت نماز بخواني و از خدا صد بار طلب خير كني. اگر سفرت دريايي بود، بگو:

" اركبوا فها بسم الله مجريها و مرسيها أن ربي لغفور رحيم " و اگر كشتي متلاطم شد بگو:" بسم الله أسكن بسكينة الله وقر بوقار الله، واهد بإذن الله لا حول ولا قوة إلا بإذن الله " و اگر سفرت زميني بود، بگو:

" سبحان الذي سخر لنا هذا وما كنا له مقرنين وإنا إلي ربنا لمنقلبون "

در اين صورت هيچ خطري شما را تهديد نخواهد كرد و هنگام خارج شدن از منزل براي سفر بگو:

بسم الله آمنت بالله توكلت علي الله لا حول ولا قوة إلا بالله(2)

دعاها و آداب ديگري هم هست كه مي توانيد در حليه المتقين، آداب سفر ببينيد.

اما اين كه در روايت آمده كه "مرغ خوك پرندگان است"(3)،  از باب تشبيه است يعني همچنان كه خوك نجاست مي خورد، مرغ هم غالبا نجاست مي خورد. (4)

پي نوشت ها:

1. نوري، مستدرك الوسائل، بيروت، مؤسسه آل البيت، 1408ق، ج 16، ص 279 – 280.

2. عطاردي، مسند الإمام الرضا (ع)، ج 2، مشهد، مؤسسه آستان قدس، 1406ق، ج2، ص 52 – 53.

3. كليني، كافي، تهران، اسلاميه، 1363ش، ج6، ص312.

4. مجلسي، بحارالانوار، بيروت، الوفا، 1404ق، ج62، ص5.

براي تقویت قوه حافظه و خو ب فهمیدن و توجه كردن به آنچه انسان مي‏شنود و یا مطالعه می كند، چند دعا و آیه ذكر شده است كه ما به برخی از این دعاها اشاره می كنیم:

1. دعایی از رسول خدا (ص ) كه به امام علی (ع) یاد داد و فرمود: «اي علي! هر گاه خواسته باشي آنچه را مي‏شنوي، خوب درك كنی و آن را حفظ كني، بعد از هر نماز بگو: "سُبْحَانَ مَنْ لَا یَعْتَدِی عَلَي أَهْلِ مَمْلَكَتِهِ سُبْحَانَ مَنْ [لَمْ‏] لَا یُؤَاخِذُ [یَأْخُذْ] أَهْلَ الْأَرْضِ بِأَنْوَاعِ الْعَذَابِ سُبْحَانَ الرَّءُوفِ الرَّحِیمِ اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی فِی قَلْبِی نُوراً وَ بَصَراً وَ فَهْماً وَ عِلْماً- إِنَّكَ عَلي‏ كُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ"». (1)

2. خواندن آیات 255 تا 257 سوره بقره (آیة الكرسی) و خواندن این جملات: «یا حی یا قیوم فلا یفوت شیئا علمه و لایؤده» (2) در ابتدای مطالعه، مؤثر است.

3. قرآن خواندن و مأنوس بودن با قرآن، به خصوص سوره (یس) نیز در خوب فهمیدن و دقت، مؤثر است. (3)

4. در شب یا روز جمعه چهار ركعت (دو تا دو ركعتي) نماز بگذار؛ در ركعت اول، حمد و یس و در ركعت دوم، سوره دخان و در سوم سوره، سجده و در چهارم، سوره ملك  و بعد از سلام، خدا را حمد و ثنا گوي، و بر محمّد و آل او (ص) درود فرست، و براي مؤمنان صد بار استغفار كن و بعد بگو: «اللَّهُمَّ ازْجُرْنِی بِتَرْكِ مَعَاصِیكَ أَبَداً مَا أَبْقَیْتَنِی وَ ارْحَمْنِی مِنْ أَنْ أَتَكَلَّفَ طَلَبَ مَا لَا یَعْنِینِی وَ ارْزُقْنِی حُسْنَ النَّظَرِ فِیمَا یُرْضِیكَ عَنِّی اللَّهُمَّ بَدِیعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ وَ الْعِزَّةِ الَّتِی لَا تُرَامُ یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ أَسْأَلُكَ بِجَلَالِكَ وَ بِنُورِ وَجْهِكَ أَنْ تُلْزِمَ قَلْبِی حِفْظَ كِتَابِكَ الْمُنْزَلِ عَلَي رَسُولِكَ وَ تَرْزُقَنِی أَنْ أَتْلُوَهُ عَلَي النَّحْوِ الَّذِی یُرْضِیكَ عَنِّی اللَّهُمَّ بَدِیعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ وَ الْعِزِّ الَّذِی لَا یُرَامُ یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ أَسْأَلُكَ بِجَلَالِكَ وَ بِنُورِ وَجْهِكَ أَنْ تُنَوِّرَ بِكِتَابِكَ بَصَرِی وَ تُطْلِقَ بِهِ لِسَانِی وَ تُفَرِّحَ بِهِ قَلْبِی وَ تَشْرَحَ بِهِ صَدْرِی وَ تَسْتَعْمِلَ بِهِ بَدَنِی وَ تُقَوِّیَنِی عَلَي ذَلِكَ وَ تُعِینَنِی عَلَیْهِ فَإِنَّهُ لَا یُعِینُ عَلَي الْخَیْرِ غَیْرُكَ وَ لَا یُوَفِّقُ لَهُ إِلَّا أَنْتَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیم‏»؛ (4)

«خداوندا! مرا براي همیشه از گناهان حفظ كن. مرا باز دار از این كه خود را در پي كارهاي بیهوده به رنج افكنم. نسبت به آنچه موجب خوشنودي تو است، خوشبینم كن. اي آفریننده آسمان و زمین، اي صاحب جلالت و بزرگي و عزّت كه به عقل نگنجي. یا الله یا رحمان، به جلال و نور وجه خودت، دلم را بر نگهباني كتابي كه بر پیغمبرت فرستاده‏اي، ملزم فرما و مرا وادار كن كه آن را چنان تلاوت كنم كه از من راضي شوي.

خداوند ایجادكننده آسمان ها و زمین، صاحب جلالت و بزرگي و عزّت كه به فهم نیایي، یا الله، یا رحمان، تو را به جلال و نور و جهت می خوانم كه با كتابت دیده مرا نوراني و زبانم را باز و قلبم را وسیع و سینه‏ام را گشاده سازي، و بدنم را به كار اندازي و بر این امر یاریم كني، كه جز تو كسي نتواند مرا در خوبي‏ها نصرت نماید و به آن ها موفّق گرداند، و حول و قوّه‏اي جز از ناحیه خداوند وجود ندارد».

5. نماز شب، بسیار در نورانیت دل و درك بالا و فهم صحیح مناسب است. (5)

برای اطلاع بیش تر، به مفاتیح الجنان مراجعه نمایید.

پی نوشت ها:

1. شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، تهران، دارلكتب الاسلامیه، ص 1026 و 1027.

2. مكارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 18، ص 310، تهران، دارالكتب الاسلامیه، سال 13361.

3. ابن فهد حلی، عدة الداعی و نجاح الساعی، قم، مكتبه وجدانی، ص 64.

4. طبرسی، مكارم الأخلاق، بغداد، الشریف الرضی، ص 341.

5. قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج 17، ص 104، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سال 1384.

در روايتي آمده كه پيامبر به امام علي(ع) فرمود هر گاه خواستي هر چه مي شنوي و مي خواني، حفظت شود، دعاي زير را بعد از هر نماز بخوان:

سُبْحَانَ مَنْ لَا يَعْتَدِي عَلَي أَهْلِ مَمْلَكَتِهِ سُبْحَانَ مَنْ لَا يَأْخُذُ أَهْلَ الْأَرْضِ بِأَلْوَانِ الْعَذَابِ سُبْحَانَ الرَّءُوفِ الرَّحِيمِ اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِي فِي قَلْبِي نُوراً وَ بَصَراً وَ فَهْماً وَ عِلْماً إِنَّكَ عَلَي كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ (1)

اين دعا به دعاي مطالعه معروف شده و مناسب است قبل از مطالعه خوانده شود.

پي نوشت ها:

1. محدث نوري، مستدرك الوسائل، بيروت، مؤسسه آل البيت، ج5، ص78.