پاسخ:
مخاطب در آيه حضرت آدم و همسرش حوا بود .چون هبوط و سکونت در زمين علاوه بر آن دو، ذريه و نسل شان را هم شامل مي شد، از اين رو به صيغه جمع آمد.
البته در بهشت هنوز ذريه و فرزندي نداشتند، ولي خدا مي خواست به آنان ذريه بدهد . ذريه هم در زمين زندگي کنند و مخاطب هدايت پيامبران واقع شوند.
اما شيطان، در بساط قرب حق تعالي بود و قبل از رانده شدن آدم از بهشت، با سرپيچي از سجده بر آدم،از درگاه خدا رانده شد و ملعون گرديد
قالَ فَاهْبِطْ مِنْها فَما يَكُونُ لَكَ أَنْ تَتَكَبَّرَ فيها فَاخْرُجْ إِنَّكَ مِنَ الصَّاغِرينَ؛(1)
گفت: «از آن (مقام و مرتبه‏ات) فرود آى! تو حقّ ندارى در آن (مقام و مرتبه) تكبّر كنى! بيرون رو، كه تو از افراد پست و كوچكى!
بر گناه خود پاي فشرد و پشيمان نشد و توبه نکرد تا توبه اش پذيرفته شده و مورد هدايت واقع شود و دوباره اجازه بازگشت يابد، بلکه براي اغواي بني آدم مهلت و اجازه خواست و خدا هم به او مهلت و اجازه داد(2).
ورود او به بهشتي که آدم و حوا در آن ساکن بودند ، بعد از فرمان هبوط او از درگاه قرب حق تعالي بود. او توبه نکرد و دنبال هدايت نبود تا مخاطب پيامبران باشد.
بنا بر اين گر چه ظهور " اهبطوا" به نظر ابتدايي ممکن است شامل ابليس هم بشود ،ولي با دقت معلوم مي شود ابليس منظور نبوده، زيرا او قبل از آن از درگاه قرب حق رانده شده بود . ورود او به بهشت آدم در زمان رانده شدن او بود . بودن او در آن بهشت براي او پاداش و درجه اي نبود . ادامه خطاب هم نشان مي دهد کساني مورد خطاب بوده اند که مورد خطاب پيامبران بوده اند . ابليس مورد خطاب پيامبران نبود زيرا او از خطاب مستقيم خدا سرپيچيده و بر آن اصرار داشت . براي چنين کسي، هدايت فرستادن فايده اي ندارد. هدايت را براي آدم و حوا و نسلش فرستاد که جوياي راهيابي به بهشت جاويد بودند.
پي نوشت ها:
1. اعراف(7)آيه13.
2. همان،آيه15-16.