مترجم: سپیده - حسینعلی عراقی

روزه تنها یك عمل ساده فردی توسط پرهیزگاران كه از روی ایمان و تقوی انجام می‌شود، نبوده بلكه امری واجب برای تمام افراد جامعه محسوب می‌شود.

آثار و بركات روزه و ماه مبارك رمضان در منابع و متون مختلف دینی و مذهبی مطرح و از سوی علما و روحانیون تشریح و تفسیر شده است. اما روزه و آثار آن كمتر از نگاه یك مسلمان غربی تصویر شده است. آنچه به دنبال می‌‌آید، تفسیر و برداشت فاطیما یا بیلادی یك زن مسلمان فرانسوی از روزه در ماه مبارك رمضان است. با هم می‌خوانیم :

فوائد روزه

روزه تنها یك عمل ساده فردی توسط پرهیزگاران كه از روی ایمان و تقوی انجام می‌شود، نبوده بلكه امری واجب برای تمام افراد جامعه محسوب می‌شود. روزه فقط امساك از خوردن و آشامیدن نیست بلكه رعایت و عمل كردن به مجموعه‌ای احكام و دستورات مربوط به خوراك، جسم، روح و اخلاق است كه موجب تغییر عادات و رفتار جامعه می‌شود. اثرات مفید روزه عبارتند از:

1 – تقویت اراده و صبر در زندگی:روزه ماه رمضان، همان‌طور كه در اسلام واجب شمرده شده است، بهترین روش یادگیری و تمرین صبر می‌باشد. این حقیقت، آشكارا و به طور واضح در تمامی متون مذهبی و مقدس مورد تاكید قرار گرفته است.

خداوند در این مورد می‌فرماید:«به تمامی اعمال نیك فرزندان آدم، ثوابی معادل 10 یا 700 برابر آنچه انجام داده‌اند، اعطا خواهد شد. به جز پاداش صبر، كه خود شخصاً پاداش آن را خواهم داد و روزه گرفتن همان صبر است.» حضرت محمد(ص) نیز در مورد ماه رمضان چنین فرموده‌اند: «رمضان ماه صبر است و بهشت با صابرین است.»

به طور كل، روزه به معنای خودداری از برآوردن نیاز مبرم، طبیعی و مشروع بدن، كه به محض احساس نیاز به راحتی می‌تواند برآورده شود، می‌باشد. تعهد اخلاقی روزه‌دار تنها انگیزه‌ای است كه وی را ملزم به چشم پوشی از این نیاز كرده و این امر به شدت نیازمند آن است كه انسان با اراده و صبری راسخ طی روز كه به مدت یك ماه تكرار می‌شود به انجام این مهم بپردازد.

2 – رها شدن از عادات روزانه:روزه به معنای اطاعت از دستورات خداوند و سرتسلیم فرود نیاوردن در برابر نیازهای آمرانه بدن كه معمولاً مشروع و قانونی بوده می‌باشد. روزه حایلی در برابر عادات مرسوم و روزانه است. تعهدی موقتی كه بنابر آن انسان با گرسنگی و تشنگی و دوری از لذت، به تربیت و پرورش روح خود می‌پردازد.

3 – سالم‌سازی كاركرد اعضای بدن:حضرت محمد(ص) فرموده‌اند: «برای هر چیز زكاتی‌است. زكات بدن روزه است. روزه بگیرید تا سالم بمانید.» این كلمات قصار، دربرگیرنده مطالعات مخصوصی است كه در كل جهان در مورد اثرات متعدد و مفید روزه بر روی اعضای بدن صورت گرفته است.

گرسنگی و تشنگی ناشی از روزه، معمولاً موجب ترشح اسید غدد گوناگون بدن می‌شود، اسیدهایی كه موجب از بین رفتن میكرب‌های بیماری‌زا می‌شوند. از طرفی روزه عملكرد بهتر دیگر غدد بدن كه به دلیل سیستم یكنواخت و ثابت تغذیه‌ای در طول سال فعالیت كمتری داشته‌اند، را موجب می‌شود.

به عبارتی دیگر، روزه این امكان را فراهم می‌سازد تا كاركرد مكانیزم طبیعی بدن، با تحریك به موقع حس واقعی گرسنگی و تشنگی را – كه طی گذشت روزها و سال‌ها بر اثر عادات غذایی غلط مختل شده و بیشتر پاسخگوی هوس‌ها و خواسته‌های نابه‌جای غذایی و دستورات آمرانه اجتماعی، خانوادگی و روانی بوده تا نیازهای حقیقی و مفید بدن- دوباره به وضعیت مطلوبی برگرداند.

4 – خوگرفتن به فضیلت «صداقت»:روزه‌دار مسلمان تحت آزمایش سختی قرار می‌گیرد كه در آن خود به تنهایی مراقب اعمال و رفتارش بوده و خداوند فقط شاهد رفتار او است. شخص روزه‌دار در حالی كه همه چیز برای خوردن و آشامیدن در دسترس دارد، هر لحظه وسوسه می‌شود تا رفع تشنگی و گرسنگی كند.

تنها چیزی كه مانع از این عمل می‌شود، وجدان و ایمان او به خداوند می‌باشد به جز خداوند شخص دیگری شاهد پرهیز او از خوردن و آشامیدن نیست از سن بلوغ به بعد، مسلمان روزه‌دار، صفت صداقت را در خود پرورش داده و با وجود وسوسه‌های مادی و فشار احساسات و خواسته‌هایش به تعهدات اخلاقی پایبند می‌باشد.

روزه، صداقت شخص روزه‌دار را به بوته آزمایش می‌گذارد. حضرت محمد در این مورد فرموده‌اند: روزه نوعی امانت است. امانتی را كه به شما سپرده شده، حفظ كنید.

5 – ثبات و حفظ ایمان:روزه، خلوص و ثبات ایمان فرد مؤمن را محك زده و پایه‌های این ایمان را محكمتر می‌سازد. روزه كشمكشی بین نیازهای مشروع بدن (گرسنگی، تشنگی و نیاز جنسی) كه مرتباً انسان را تحت فشار قرار می‌دهند و احساسی درونی و تمایلی روحی كه بنا به خواسته خداوند در برابر نیازهای جسمی مقاومت كند، می‌باشد.

در حالی كه فقط خداوند شاهد چنین امتحانی است، مقاومت و پایداری در برابر این نیازها و خواسته‌ها، موجب استحكام ایمان شخص روزه‌دار به خداوند شده و به او این امكان را می‌دهد تا عملاً خلوص ایمانش را درك كند.

6 – برقراری رابطه مستقیم با خداوند:خداوند به عبادات، دعا و نیایش بندگاش طی ماه رمضان توجه خاصی دارد. خداوند در این رابطه می‌فرماید: «تمامی اعمال نیكی كه فرزندان آدم انجام می‌دهند، به خاطر خودشان انجام داده‌اند. به جز روزه كه برای من انجام می‌شود و من خود پاداش آن را خواهم داد.»

«شخص روزه‌دار، طعم 2 لذت را می‌چشد: یكی در لحظه افطار، زمانی كه شروع به خوردن و آشامیدن می‌كند و دیگری زمانی كه مرا ملاقات می‌كند و من او را وارد بهشت خواهم كرد.» پیامبر اكرم طی خطبه‌ای با خاطرنشان كردن فوائد بی‌شمار ماه خیر و بركت رمضان چنین فرموده‌اند: «رمضان ماهی است كه در آن شما میهمانان خداوند هستید، میهمانانی كه نزد خداوند از عزت و ارزش والایی برخوردارید. ماهی كه در آن نفس‌های شما با ارزش، خواب شما عبادت، عمل شما مقبول و دعاهای شما اجابت خواهد شد.» «گرسنگی و تشنگی ماه رمضان، یادآور گرسنگی و تشنگی روز قیامت است.»

7 – همدردی با نیازمندان:پیامبر اكرم(ص) ماه رمضان را ماه همدردی و یك نهاد راستین برای یاری رساندن به نیازمندان می‌داند. امام محمدباقر در این زمینه فرموده‌اند:«خداوند روزه را بر شما واجب شمرد تا ثروتمندان، مصیبت و اندوه گرسنگان را حس كرده و با فقرا همدردی كنند.»

امام صادق (ع) در ادامه سخن پدرشان چنین فرموده‌اند:«خداوند روزه را واجب كرد تا فقرا و ثروتمندان در یك سطح قرار گیرند چرا كه برای ثروتمندان فرصتی پیش نمی‌آید تا طعم گرسنگی را چشیده و به یاد فقرا بیفتند.»بنابراین خداوند با چشاندن طعم گرسنگی و بیچارگی به ثروتمندان و برای همدردی كردن آنان با ضعیفان، روزه را بر همه بندگان خود چه فقیر، چه غنی واجب شمرده است.

اما آیا حس گرسنگی به تنهایی قادر خواهد بود تا توانگران را به یاد درماندگی و گرسنگی انداخته و آنان را بر آن دارد تا داوطلبانه و سخاوتمندانه به محرومان و نیازمندان كمك كنند؟

درك مفهوم گرسنگی، مؤثرتر از هزار پند و مؤعظه در مورد یاری رساندن به نیازمندان بوده و به شیوه‌ای صامت ولی فصیح‌تر و رساتر می‌تواند بر روی ثروتمندان اثرگذار باشد. با این حال اسلام روزه را برای آن واجب ندانسته تا ثروتمندان به خود آمده و به فقرا یاری برسانند. بلكه برای هر یاری و بخشش در ماه رمضان، ثوابی حداقل برابر و یا حتی بیشر از ثواب خود روزه در نظر گرفته شده است.

پیامبر اكرم در این مورد فرموده‌اند: «هر كس كه به روزه‌دار دیگری افطاری دهد، ثوابی برابر روزه شخص روزه‌دار و همچنین به اعمال نیكی كه شخص روزه‌دار بر اثر نیروی حاصل از خوردن آن غذا انجام دهد، به شخص افطاری دهنده داده خواهد شد.»

منبع: روزنامه - همشهری