قرآن و حدیث

تدبر یعنی هماهنگ‌کردن زندگی با قرآن، نه تحمیل سلیقه شخصی بر آیات؛ برداشت پذیرفتنی فقط برداشتی است که بر تفسیر معتبر و عقل و نقل استوار باشد.تدبر در قرآن

آیه «برزخ میان دو دریا» به مصب‌ها اشاره دارد؛ جایی که آب شور و شیرین به‌علت تفاوت چگالی در دو لایه جدا می‌مانند و این جلوه‌ای از نعمت الهی است.

آیه ۱۲۵ انعام با تکیه بر احساسِ ملموسِ «تنگی سینه» ــ نه سازوکار نامحسوس فیزیولوژیک ــ تشبیهی دقیق و قابل‌فهم برای مردم به‌کار برده و هیچ خطایی ندارد.

«مِنْ دُونِ اللّٰهِ» تنها ولایت و شفاعتِ مستقل و غیرالهی را نفی می‌کند، نه آنچه با اذن خداوند تحقق می‌یابد.

آیه میثاق را یا به وقوع حقیقی «عالم ذر» و اخذ پیمان از نسل آدم تفسیر کرده‌اند، یا نمادین دانسته‌اند و اتمام‌حجت را ناشی از فطرت و عقل شمرده‌اند.

تعبیر «جبال» با توجه به معنای «توده‌های عظیم و متراکم»، به‌درستی ابرهای بزرگِ تگرگ‌زا را توصیف می‌کند و با علم جدید سازگار است.

غلبه‌ی خطاب‌های مذکر در قرآن ریشه در ساختار محاوره‌ای زبان عربی دارد و دلالت بر شمول هر دو جنس دارد، نه بر ترجیح مردان، زیرا هدف قرآن هدایت روح انسانیِ است.

در آموزه‌های اسلامی، مسئولیت‌پذیری یک تکلیف همگانی و الهی است که بر اساس مضمون حدیث «کلّکم راع»، همه انسان‌ها را در همه سطوح زندگی، پاسخ‌گو می‌داند.

آیات صفح و قتال ناظر به شرایط متفاوت‌اند و نسخ‌کننده هم نیستند؛ سوءاستفاده از جهاد ناشی از تحریف انسان‌هاست، نه نقص یا ابهام در هدایت الهی.

فراموش‌کردن خدا یعنی فراموش‌کردن برنامه و هدف الهیِ زندگی، و در نتیجه غفلت از حقیقتِ خود و خروج از مسیر درست انسان‌بودن.

تحریم «ازلام» درسوره مائده آیه 3 و ۹۰ ناظر به قمار یا استقسام شرک‌آلودِ وابسته به بت‌هاست و هیچ‌یک دلالت بر حرمت استخاره به‌عنوان طلب هدایت از خداوند ندارد.

قرآن اثر شیطان را نفی‌ناپذیر می‌داند، «خبط» و «مسّ» را به دیوانگی فرو نمی‌کاهد، و علم تجربی نیز هرگز علل غیرمادیِ روانی را نفی قطعی نکرده است.

در روایات شیعه، به‌صراحت از جنگ ایران و اسرائیل یاد نشده، اما برخی احادیث «قوم مشرق» و «اهل قم» را ناظر به نقش ایران در نبرد با دشمنان اهل‌بیت(ع) دانسته‌اند.

سورهٔ فتح با تأکید بر پیروزی و تحقق وعدهٔ الهی پس از صلح حدیبیه، مایهٔ آرامش و امید مسلمانان و الهام‌بخش پایداری در برابر دشمنان است.

آیۀ «لا إکراه فی الدین» با جهاد اسلامی تعارض ندارد، زیرا جهاد برای تحمیل ایمان نیست، بلکه برای دفاع، رفع موانع دعوت و فراهم‌کردن فضای ایمان آزاد تشریع شده است.

مدارا و مهلت‌دادن به بدهکار ناتوان، در روایات صدقه‌ای پرفضیلت و نجات‌بخش دانسته شده که ثواب‌های بزرگ دنیوی و اخروی دارد و نشانهٔ ایمان و کرامت انسانی است.

قرآن رابطه با بیگانگان را وابسته به رفتار آنان می‌داند؛ پس اگر دشمنی نکنند رابطه مجاز است، اما در صورت رفتار خصمانه، ارتباط و دوستی با آنان ممنوع است.

روایات اسلامی نشان می‌دهند که کتمان عبادت برای حفظ اخلاص و اظهار آن برای اهداف اجتماعی هر دو معتبرند و با توجه به نیت و شرایط، تعارض ظاهری میانشان قابل جمع است.