به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، حجت الاسلام والمسلمین سید محمد کاظم طباطبایی، در این دومین نشست موضوع سنت و حدیث در ابتدا با اشاره به کاربرد رایج سنت در روایات که فقط مربوط به پیامبر (صلی الله علیه و آله) است گفت: آن تعریفی که ما از سنت می خواهیم که حجت بودن است، شامل همه معصومین علیهم السلام می شود.
رئیس پژوهشگاه موسسه دارالحدیث در مورد راه رسیدن به به سنت گفت: راه های مختلفی بیان شده اعم از قول و فعل صحابه، اجماع اهل مدینه، علوم غریبه، کشف و شهود، خواب و...؛ که این ها از نظر ما معتبر نیستند زیرا حکایتگر از سنت نیستند. ما به دنبال راه های اصلی و فراگیری هستیم که قابلیت اثبات و احراز را داشته باشند که در این جا دو روش عمده وجود دارد: یکی وثوق سندی، دیگری وثوق صدوری است. و ما باید وثوق صدوری را پیگیری کنیم که در آن، سند نیز مورد بررسی قرار می گیرد.
وی در مورد نظر مختار که همان وثوق صدوری است، چهار معیار و زیرمجموعه را که شامل سند، منبع، محتوا و قرائن پیرامونی است مطرح کرد.
حجت الاسلام طباطبایی در مورد بررسی سندی توضیح داد: از مجموع روایات، 85 درصد روایات فقهی هستند که در این ها اعتبار سندی اهمیت زیادی دارد و بسیاری نیز بررسی سندی و یا سند دارند و آن هایی هم که از نظر سند مشکل دارد، با اصول عملیه، مشکل آن ها حل می شود. مشکل در 15 درصد باقیمانده روایات است که سایر معارف دینی از این ها به دست می آید و متاسفانه نسبت به این ها، بررسی و کار سندی مانند موضوعات فقهی، انجام نشده است و نیاز به بررسی است.
وی در خصوص منبع به عنوان دومین معیار وثوق صدوری افزود: این که روایت در کدام منبع آمده است، یکی از راه های رسیدن به وثوق صدوری است. مثلا از مجموع روایات کافی که قریب 16 هزار روایت است،40 روایت آن مردود است و اگر این تعداد را کنار بگذاریم باید گفت بیش از 99 درصد روایات کافی، معتبر یا قابل اعتماد است و یا با سایر معارف، تعارضی ندارد؛ لذا این خیلی مهم است که یک روایت در کافی آمده باشد یا نه.
رئیس پژوهشگاه موسسه دارالحدیث سومین معیار وثوق صدوری را، محتوای روایات دانست و گفت: به صرف خوب بودن محتوا نمی توان آن را به معصوم نسبت داد. مثلا آیا روایات عیدالزهرا، روایات طبی یا... را فارق از انتساب یا عدم انتساب، می توان گفت قابل قبول است یا نه؟ زیرا خیلی از این ها با روح دین سازگار نیست. لذا بررسی محتوایی نیز یکی از معیارهای وثوق صدوری است.
و در انتها در توضیح قرائن پیرامونی گفت: هر قرینه پیرامونی که بتواند اعتماد ما را نسبت به متن به عنوان سخن معصوم، بالا ببرد. مثلا مطابق احتیاط بودن، موافق عمل صحابه، موافق با کتب کهن یا مخالف با آن زیرا آن که مخالف کتب مشهور کهن است، احتمال جعلش کمتر است و موافق بودن، جعلش راحت تر است.
وی در انتها در مورد مواجهه با روایات ادعیه و اذکار چند رویکرد را مطرح کرد:
نخست رویکرد توجیه گر، که به هر نحوی شده می خواهند این روایات را توجیه کرده و بپذیرند. دوم، رویکرد مغرضانه، که به هر نحوی شده می خواهند مخالف نموده و از پذیرش آن، سر باز زنند؛ سوم، رویکرد علمی، که آن روایات را با معیارهای و اصول علمی مطرح در حدیث شناسی، مورد بررسی قرار می دهد و معیار قبول یا ردش، این اصول علمی هستند. که این نظر مختار است.
این جلسه با پرسش و پاسخ با رویکردهای پاسخ به سوالات دینی در این موضوع به پایان رسید.
در خور ذکر است نشستهای علمی در بخش پشتیبانی علمی مرکز در گروه های قرآن و حدیث، احکام، اخلاق، مشاوره، کلام و تاریخ، با رویکرد پاسخگویی به طور پیوسته با حضور اساتید مبرز برگزار میشود.
