به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، حجت الاسلام والمسلمین سید محمد کاظم طباطبایی، در این دومین نشست موضوع سنت و حدیث در ابتدا با اشاره به کاربرد رایج سنت در روایات که فقط مربوط به پیامبر (صلی الله علیه و آله) است گفت: آن تعریفی که ما از سنت می خواهیم که حجت بودن است، شامل همه معصومین علیهم السلام می شود.

رئیس پژوهشگاه موسسه دارالحدیث در مورد راه رسیدن به به سنت گفت: راه های مختلفی بیان شده اعم از قول و فعل صحابه، اجماع اهل مدینه، علوم غریبه، کشف و شهود، خواب و...؛ که این ها از نظر ما معتبر نیستند زیرا حکایتگر از سنت نیستند. ما به دنبال راه های اصلی و فراگیری هستیم که قابلیت اثبات و احراز را داشته باشند که در این جا دو روش عمده وجود دارد: یکی وثوق سندی، دیگری وثوق صدوری است. و ما باید وثوق صدوری را پیگیری کنیم که در آن، سند نیز مورد بررسی قرار می گیرد.

وی در مورد نظر مختار که همان وثوق صدوری است، چهار معیار و زیرمجموعه را که شامل سند، منبع، محتوا و قرائن پیرامونی است مطرح کرد.

حجت الاسلام طباطبایی در مورد بررسی سندی توضیح داد: از مجموع روایات، 85 درصد روایات فقهی هستند که در این ها اعتبار سندی اهمیت زیادی دارد و بسیاری نیز بررسی سندی و یا سند دارند و آن هایی هم که از نظر سند مشکل دارد، با اصول عملیه، مشکل آن ها حل می شود. مشکل در 15 درصد باقیمانده روایات است که سایر معارف دینی از این ها به دست می آید و متاسفانه نسبت به این ها، بررسی و کار سندی مانند موضوعات فقهی، انجام نشده است و نیاز به بررسی است.

وی در خصوص منبع به عنوان دومین معیار وثوق صدوری افزود: این که روایت در کدام منبع آمده است، یکی از راه های رسیدن به وثوق صدوری است. مثلا از مجموع روایات کافی که قریب 16 هزار روایت است،40 روایت آن مردود است و اگر این تعداد را کنار بگذاریم باید گفت بیش از 99 درصد روایات کافی، معتبر یا قابل اعتماد است و یا با سایر معارف، تعارضی ندارد؛ لذا این خیلی مهم است که یک روایت در کافی آمده باشد یا نه.

رئیس پژوهشگاه موسسه دارالحدیث سومین معیار وثوق صدوری را، محتوای روایات دانست و گفت: به صرف خوب بودن محتوا نمی توان آن را به معصوم نسبت داد. مثلا آیا روایات عیدالزهرا، روایات طبی یا... را فارق از انتساب یا عدم انتساب، می توان گفت قابل قبول است یا نه؟ زیرا خیلی از این ها با روح دین سازگار نیست. لذا بررسی محتوایی نیز یکی از معیارهای وثوق صدوری است.

و در انتها در توضیح قرائن پیرامونی گفت: هر قرینه پیرامونی که بتواند اعتماد ما را نسبت به متن به عنوان سخن معصوم، بالا ببرد. مثلا مطابق احتیاط بودن، موافق عمل صحابه، موافق با کتب کهن یا مخالف با آن زیرا آن که مخالف کتب مشهور کهن است، احتمال جعلش کمتر است و موافق بودن، جعلش راحت تر است.

وی در انتها در مورد مواجهه با روایات ادعیه و اذکار چند رویکرد را مطرح کرد:

نخست رویکرد توجیه گر، که به هر نحوی شده می خواهند این روایات را توجیه کرده و بپذیرند. دوم، رویکرد مغرضانه، که به هر نحوی شده می خواهند مخالف نموده و از پذیرش آن، سر باز زنند؛ سوم، رویکرد علمی، که آن روایات را با معیارهای و اصول علمی مطرح در حدیث شناسی، مورد بررسی قرار می دهد و معیار قبول یا ردش، این اصول علمی هستند. که این نظر مختار است.

این جلسه با پرسش و پاسخ با رویکردهای پاسخ به سوالات دینی در این موضوع به پایان رسید.

در خور ذکر است نشست‏های علمی در بخش‏ پشتیبانی علمی مرکز در گروه های قرآن و حدیث، احکام، اخلاق، مشاوره، کلام و تاریخ، با رویکرد پاسخگویی به طور پیوسته با حضور اساتید مبرز برگزار می‏شود.

به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، حجت الاسلام والمسلمین سید محمد کاظم طباطبایی، در ابتدای این نشست به تعریف سنت و حدیث پرداخت.

وی در تعریف سنت گفت: سنت یکی از ادله اربعه است و حجت می باشد، اما حدیث حکایتگر سنت است که می تواند در این حکایتگری، صادق باشد یا نباشد و آنچه قداست دارد و حجت است سنت است.

رئیس پژوهشگاه موسسه دارالحدیث در ادامه بحث تفکیک میراث حدیثی شیعه را مطرح کرد و افزود: میراث حدیثی شیعه در طی قرون، با میراث حدیثی برخی گروه های مخلوط شده است. میراث اهل سنت، میراث حدیث اهل کتاب، میراث حدیثی حکیمانه (حکمت های حکیمان هند و چین و یونان)، میراث حدیثی فرقه های انحرافی مثل اسماعیلیه و میراث حدیثی غلات، از میراث های حدیثی ای هستند که گاها با میراث حدیثی ناب شیعه مخلوط شده است.

وی گفت: وظیفه ما دفاع از میراث حدیثی شیعه و آنچه که از معصوم علیه السلام صادر شده است، لذا نسبت به احادیثی که جزء میراث حدیثی شیعه نیست، وظیفه ای نداریم و لزومی ندارد مئونه بگذاریم.

حجت الاسلام طباطبایی در ادامه به بررسی معنای سنت پرداخت و شش معنا برای سنت ذکر کرد. سیره و ورش، سنت در مقابل بدعت، عمل مستحب در مقابل عمل واجب، سنت در مقابل واجب قرآنی که خودش واجب است ولی واجب قرآنی (فریضه) نیست، عمل مستمر و معارف الهی غیر قرآنی شش معنایی است که برای سنت قابل طرح است و وقتی سنت به معنای اخیر یعنی معارف الهی که در قرآن ذکر نشده بکار می رود در اینصورت این سنت در صورت اثبات قداست دارد و واقع نماست.

وی بعد از تبیین سنت به تعریف حدیث پرداخت و گفت: حدیث و روایت، حکایت سنت است و از مقوله خبر است ولی خبر دهی خاص، زیرا حکایت گر سنت است. سنت ضعیف، سنت معتبر، سنت صحیح و ... نداریم. ولی خبر و حدیث ضعیف، حدیث معتبر، حدیث صحیح و ... داریم.

رئیس پژوهشگاه موسسه دارالحدیث با اشاره به ویژگی حدیث که ادعای حکایتگری سنت را دارد گفت: فرق حدیث با دیگر حکایت گرها در همین است و حالا که حدیث ادعای حکایتگری سنت را دارد، مسلما نمی تواند در جایگاه خود سنت باشد، زیرا ماهیتش با سنت فرق دارد. بنابراین با هر حدیثی نباید مانند سنت رفتار کرد و هر حدیثی را سنت تلقی کرد و نباید همه ویژگی های سنت را به حدیث بدهیم و لذا هر چیزی که منتسب به معصوم اس ، باید انتسابش به معصوم ثابت شود.

وی در انتها به بحث اثبات اعتبار حدیث اشاره کرد و گفت: با بررسی سند، منبع که در چه کتابی آمده، دلالت و متن و قرائن پیرامونی می توان به میزان اعتبار حدیث پی برد.

این جلسه با پرسش و پاسخ با رویکردهای پاسخ به سوالات دینی در این موضوع به پایان رسید.

در خور ذکر است نشست‏های علمی در بخش‏ پشتیبانی علمی مرکز در گروه های قرآن و حدیث، احکام، اخلاق، مشاوره، کلام و تاریخ، با رویکرد پاسخگویی به طور پیوسته با حضور اساتید مبرز برگزار می‏شود.