از نگاه قرآن چگونه میتوان به ثروت فراوان در دنیا رسید؟
سؤال شما اصلا درست نیست. قرآن كتابی است كه موازین عقلی و واقعی را تایید می كند و خارج از این موازین نیست و هدف نزول قرآن هم بیان معارفی است كه بشر بدون وحی راهی برای رسیدن به آن ندارد و ارائه دستور العمل های معقول و صحیح برای اداره درست دنیا در راستای رسیدن به سعادت نهایی در آخرت است.
این كتاب برای ارائه راه رسیدن به ثروت فراوان یا راه معالجه بیماری های سخت و ... و ارائه راه های میان بر در این زمینه ها نیست كه این راه ها را بشر باید با عقل و تجربه بیابد و بپیماید.
قرآن و روایات برای ارائه این راهنمایی ها آمده كه در كسب مال اولا فقط دنبال كسب حلال باشید و كسبهای حلال و حرام را معرفی كرده و طلب حلال را یكی از عبادات شمرده و از این كه همه همت فرد صرف كسب مال حلال شود ، نهی كرده زیرا مال حلال به اندازه خوب است و گر در طلب زیاده روی شود به حرص و آز منجر می گردد و غایت نهایی شده و ...
در آیات قرآن ایمان و توبه و استغفار جلب كننده رحمت و مغفرت شده و وسعت روزی یكی از آثار ایمان و تقوا و استغفار جمعی شمرده شده است. به آیات زیر توجه كنید:
وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُري آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُون(1)
اگر مردم قريهها ايمان آورده و پرهيزگاري پيشه كرده بودند، بركات آسمان و زمين را به رويشان ميگشوديم، ولي پيامبران را به دروغگويي نسبت دادند. ما نيز به كيفر كردارشان مؤاخذهشان كرديم .
و من یتق الله یجعل له مخرجا و یرزقه من حیث لا یحتسب (2)
هر كه از خدا بترسد، براي او راهي براي بيرون شدن قرار خواهد داد و از جايي كه گمانش را ندارد روزياش ميدهد.
استغفروا ربكم یرسل السماء علیكم مدرارا و یمددكم باموال و بنین و یجعل لكم جنات و یجعل لكم انهارا (3)
از پروردگار خويش آمرزش بطلبيد كه او بسيار آمرزنده است تا بارانهاي پربركت آسمان را پي در پي بر شما فرستد و شما را با اموال و فرزندان فراوان كمك كند و باغهاي سرسبز و نهرهاي جاري در اختيارتان قرار دهد.
این آیات برای نشان دادن راه رسیدن و تحصیل مال فراوان نیست. بلكه دعوت به ایمان و تقوا و آمرزش طلبی و خدایی شدن است تا نعمت های فراوان دنیایی و آخرتی نصیب فرد گردو. دنیا و مال فراوان از نگاه قرآن در برابر ایمان و تقوا و بنده شدن ارزشی ندارد تا بخواهد آنها را واگذارده و راه رسیدن به مال و منال را بنمایاند. اگر فرد خدایی شد، اولا به گنج قناعت می رسد كه گنج تمام نشدنی است و دیگر مال فراوان برای او ارزش طلب كردن ندارد.
اگر هم دعاهایی برای طلب روزی حلال یا برای ادای دین وارد شده و اگر در فضیلت تلاوت سوره هایی رسیدن به روزی حلال گسترده و وسیع، وعده داده شده، این ها نوعی تشویق برای سوق انسان مادی به سوی معنویت است و یكی از عوامل است نه همه عامل و كسی كه دنبال روزی حلال فراوان است علاوه بر خواندن آن دعاها و تلاوت آن سوره ها باید به عوامل مادی یعنی تلاش و كوشش و تدبیر و ... متوسل شود.
اما در مورد سوره حمد در جایی نیافتیم كه تلاوت این سوره باعث رسیدن به روزی زیاد باشد. در روایات به شفاگری این سوره تصریح شده (4) ولی برای رسیدن به روزی زیاد سفارش نشده است گر چه تلاوت این سوره همه بركات از جمله روزی را جلب می كند. اما در روایت برای زیاد شدن روزی به تلاوت آن دعوت نشده است.
اما در مورد انفاق هم در جایی تصریح نشده كه برای رسیدن به روزی زیاد انفاق كنید بلكه انفاق را سبب نمو و زیاد شدن مال شمرده است و برای دفع توهم عمومی غلطی است كه وجود دارد.
مردم معمولا گمان می كنند با انفاق اموالشان كم می شود و خداوند تصریح كرده كه این گونه نیست و سنت حاكم بر جهان به اراده خدا این است كه اگر مالی برای رضای خدا و در مسیر مورد رضای او صرف شود ، به اراده خدا جایگزین گردد و نه تنها كم نشود، بلكه رشد یابد :
وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَهُوَ يُخْلِفُهُ وَ هُوَ خَيْرُ الرَّازِقين (5)
و هر چيزي را (در راه او) انفاق كنيد، عوض آن را ميدهد (و جاي آن را پر ميكند) و او بهترين روزيدهندگان است!»
اما این كه انفاق راه رسیدن به مال فراوان باشد ، در جایی نیافتیم.
پی نوشت ها:
1. اعراف (7) آیه 96.
2. طلاق (66) آیه 2-3.
4. بلاغی نجفی ، آلاء الرحمن في تفسير القرآن ، قم ، بنیاد بعثت ، 1420 ق ، ج1، ص 50.
5. سبأ (34) آیه 39.
