چگونه مي توان يك مطلب تاريخي را از ميان مطالب ضد و نقيض استخراج كرد و ضريب صحت و اطمينان آن را افزايش داد؟ در اين مورد اگر امكان دارد منبعي معرفي كنيد.
اگر ما تاريخ را علم بدانيم كه علم است، نياز به استاد ديدن و آموزش دارد و نمي توان در يك تريبون عمومي فرمولي معرفي كرد تا شنوندگان بتوانند مطالب صحيح را از غير صحيح مشخص كنند؛ مثل اين كه يك پزشك در يك برنامه تلويزيوني مباني علمي خودش را بيان كند. مورخاني كه صحيح و سقيم را مشخص مي كنند حداقل صد مورخ را مي شناسند، با كتاب هاي آن ها آشنا هستند، اين كه كدام يك از آنها شيعه و كدام سني بوده، كدام منصف بوده و كدام غرض ورز بوده، كدام نژاد پرست و كدام يك درباري بوده است. همه اين ها مستلزم زحمت و مطالعات زياد است و تخصصي است كه به اين زودي براي كسي حاصل نمي شود.
براي اين كه بتوانيد به اهميت اين مساله آگاهي پيدا كنيد، چند كتاب را معرفي مي كنم كه با خواندن آن متوجه مي شويد كه چقدر كار مشكلي است و مستلزم تحقيق و بررسي همه جانبه است: كتاب تاريخ در ترازو تاليف دكتر عبدالحسين زرين كوب ، كتاب معالم المدرستين تاليف علامه سيد مرتضي عسكري، كتاب الصحيح من سيرة النبي الاعظم تاليف سيد جعفر مرتضي عاملي .
اين كتاب ها، اجتهادي هستند و با خواندن آن مي توان فهميد كه علما چگونه تحليل علمي در تاريخ مي كنند و چقدر در اين زمينه زحمت كشيده اند.
تنها راه شناخت صحت روايات تاريخي براي كساني كه متخصص نيستند، اين است كه به كتاب هاي تاريخي نسبتا معتبر مراجعه کنند.
