غرور

با سلام و عرض تبریک سال نو و آرزوي سال پرخیر و برکت برای شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسش گر گرامي در يك روايت وارد شده كه سه خصلت غرور، بخل، و ترس براي زن خوب است، حسد جزء آن صفات نيست.
اميرالمومنين (ع) مي فرمايد: «خِيَارُ خِصَالِ النِّسَاءِ شِرَارُ خِصَالِ الرِّجَالِ الزَّهْوُ وَ الْجُبْنُ وَ الْبُخْلُ فَإِذَا كَانَتِ الْمَرْأَةُ مَزْهُوَّةً لَمْ تُمَكِّنْ مِنْ نَفْسِهَا وَ إِذَا كَانَتْ بَخِيلَةً حَفِظَتْ مَالَهَا وَ مَالَ بَعْلِهَا وَ إِذَا كَانَتْ جَبَانَةً فَرِقَتْ مِنْ كُلِّ شَيْ‏ءٍ يَعْرِضُ لَهَا(1) صفات خوب زن صفات بد مرد محسوب مى‏شود، بخود نازيدن، ترس و بخل، وقتى زن به خويش نازد و كبر ورزد اجازه ندهد كسى به او دست‏درازى كند و هرگاه بخيل باشد از اموال خود و شوهرش حفاظت مى‏نمايد و اگر ترسو باشد از آنچه به او روى آورد هراسان است. »
همان طور كه مي بينيد علت خوب بودن اين صفات براي زنان در خود حديث ذكر شده است، يعني غرور براي عدم دست درازي به زن و بخل براي حفظ اموال مرد و ترس براي عدم اعتماد به اغيار است. و اين صفات از اين جهات خوب است، يعني چون اثراتي كه بر آنان بار مي شود بسيار خوب و متعالي است، بدي اين صفات تحت الشعاع قرار مي گيرد.
پس در مقابل هر كسي نبايد غرور داشت، بلكه در جايي كه مربوط به حفظ زن از نامحرم است، غرور خوب است، ولي در برابر ديگر خانم ها غرور اصلا خوب نيست و در برابر ديگر خانم ها غرور جايز نيست و تواضع لازم است.
و اصولا انسان بايد در برابر متكبرين تكبر كند به اين معنا كه خود را كوچك نكند و در برابر افراد متواضع تواضع داشته باشد، اين مضمون حديثي است كه پيامبر فرمود:« إذا رأيتم المتواضعين من أمتي فتواضعوا لهم و إذا رأيتم المتكبرين فتكبروا عليهم فإن ذلك لهم مذلة و صغار (2) وقتي انسان هاي متواضع را ديديد در برابر آن ها تواضع كنيد و وقتي متكبرين را ديديد براي آن ها تكبر كنيد كه اين كار براي آن ها ذلت و كوچكي است.
براي روشن شدن علامت و نشانه‌هاي تكبّر چند موردي را ذكر مي‌كنيم كه با آن ها مي توان فهميد متكبر هستيم يا نه.
1) هنگام بحث و گفت‌وگو با افراد، اگر طرف مقابل سخن حق بگويد و حق با او باشد، اگر نتوانستيد حق را به او بدهيد و به اشتباه خود اعتراف كنيد كه حق با طرف مقابل است؛ معلوم مي‌شود كه شما متكبر هستيد.
2) در محافل و مجالس فرد بايد در صدر مجلس بنشيند و بهترين مكان بايد به او اختصاص پيدا كند و همچنين هنگام راه رفتن او بايد پيش قدم باشد و جلو همگان راه برود و از راه رفتن عقب‌تر از بقيه افراد ابا دارد؛ چه بسا اگر راه رفتن مقدم بر همه امكان نداشته باشد، كمي عقب‌تر راه مي‌رود تا ميان او و باقي افراد فاصله ايجاد شود و اين نتيجه كبر است.
3) در سلام كردن منتظر است ديگران به او سلام دهند؛ پس اگر فرد از ديگران توقع سلام داشته باشد، متكبّر خواهد بود.
4) اگر فقير و بي‌نوايي او را به مهماني دعوت كند نمي‌پذيرد و يا اينكه براي رفع حاجت دوستان و خويشاوندان و نيازمندان به كوچه و بازار نخواهد آمد و براي تهيّه ضروريات زندگي مثل نان و سبزي از اينكه خود به خريد رفته و آن را به خانه آورد، ابا دارد.
5) كبر در پوشاك و طرز لباس پوشيدن نيز خود را نشان مي‌دهد؛ اگر فردي در پوشيدن لباس نفيس و جامه‌هاي فاخر حريص باشد و آن را شرافت و بزرگي بداند متكبّر خواهد بود.
نشانه هاي تواضع زياد است يكي از آت ها آغاز كردن به سلام است و ديگري ترك جدال و مراء است.
پي نوشت ها:
1. امام على بن ابى طالب عليه السلام، نهج البلاغه، انتشارات دار الهجره قم؛ ص 509؛ قصار 234.
2. ورام بن ابى فراس، مجموعة ورام، انتشارات مكتبة الفقيه قم، ج 1، ص 201.
موفق باشید.