پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مركز
بعد از قتل عثمان، گروه زیادی از مهاجر و انصار - که طلحه و زبیر هم جزو آنان بودند - خدمت علی (ع) رسیدند و گفتند: مردم نیاز مبرم به امام و رهبر دارند و اکنون بر شماست که رهبری را عهده‌دار شوی. حضرت فرمود: «مرا رها کنید و به سراغ دیگری بروید!». جماعت همگی گفتند: به غیر شما راضی نمی‌شویم، هیچ کس شایسته‌تر از شما نیست، چون مردم اصرار کردند، حضرت فرمود: «در مسجد بیعت انجام شود، چون من بیعت پنهانی را قبول ندارم». مردم در مسجد اجتماع کردند و اولین فردی که بیعت کرد، طلحه بود، زبیر نیز بیعت کرد، علی (ع) به آن دو فرمود: «اگر دوست دارید، با شما بیعت می‌کنم و اگر دوست دارید با من بیعت کنید، اشکالی ندارد». آن دو گفتند: با شما بیعت می‌کنیم. (1)
بعد از مدتی طلحه و زبیر خدمت علی (ع) رسیدند و انتظار داشتند که علی (ع) حکومت عراق و یمن را به آن دو واگذار کند، ولی به مقصود خود نرسیدند. در زمان دیگر که با حضرت ملاقات کردند، با صراحت گفتند: اکنون که خدا خلافت را نصیب تو کرده، ما را به عنوان حاکمان کوفه و بصره انتخاب کن، امام پاسخی داد که آن دو متوجه شدند به هدف خود نمی‌رسند، آن دو از مدینه رهسپار مکه شدند.
عایشه که در زمان قتل عثمان در مکه بود، و سخت با عثمان مخالفت می‌کرد و مردم را به کشتن عثمان تحریک می‌نمود، بعد از قتل عثمان رهسپار مدینه شد. در بین راه که متوجه شد مردم علی (ع) را به عنوان خلیفه معین کرده‌اند، بسیار ناراحت شد و گفت: ای کاش آسمان بر سرم فرو می‌ریخت ( و چنین چیزی نمی‌شنیدم ). مرا به مکه بازگردانید. او را به مکه بازگرداندند و مکه به صورت پایگاه مخالفان حکومت علی(ع) درآمده بود.
طلحه و زبیر، عایشه را راضی کردند تا با همدیگر علیه علی (ع) شورش و قیام نمایند و کشته شدن عثمان را بهانه قرار دادند. عایشه موافقت کرد . (2) سخنگوی شورشیان به مردم مکه اعلام کرد: آگاه باشید که ام المؤمنین و طلحه و زبیر عازم بصره هستند. هر کس می‌خواهد اسلام را عزیز گرداند و با کسانی که خون مسلمانان را حلال شمرده‌اند، نبرد کند و آن کس که می‌خواهد انتقام خون عثمان را بازستاند، با این گروه حرکت کند و هر کس مرکب و هزینه رفتن ندارد، وسائل سفر برای او آماده است. (3)
شورشیان با گروه زیادی از بی امیه و افراد فریب خورده، رهسپار بصره شدند. آنان به بصره حمله کردند و گروهی از مردم بی‌گناه را کشتند و عثمان بن حنیف استاندار علی (ع) را دستگیر کردند. او را مورد ضرب و هتک قرار دادند و موهای سر و محاسنش را کندند. درباره قتل او مشورت کردند، ولی چون از نفوذ برادرش سهل بن حنیف واهمه داشتند، او را رها کردند. (4)
سرانجام جنگ جمل به سرکردگی عایشه و طلحه و زبیر و دسیسه معاویه و بنی امیه میان دو گروه از مسلمانان رخ داد که چهارده هزار تن از مسلمانان از طرفین کشته شدند و کینه و اختلاف شدید میان مسلمانان ایجاد شد. (5)
برای آگاهی بیشتر به کتاب فروغ ولایت از آیت الله سبحانی مراجعه نمایید.
پی‌نوشت‌ها:
1 ابن الأثير، الكامل في التاريخ، بيروت، دار صادر للطباعة و النشر - دار بيروت للطباعة والنشر، سال چاپ : 1386 - 1966م، ج 3، ص 190 ـ 191.
2. فروغ ولایت، ص 367 ـ 372.
3. ابي جعفر محمد بن جرير طبري، تاريخ الطبري، تحقيق : مراجعة و تصحيح و ضبط : نخبة من العلماء الأجلاء، بيروت - لبنان ،ناشر : مؤسسة الأعلمي للمطبوعات ، ج 3، ص 490.
4. فروغ ولایت، ص 387؛ کامل، ابن اثیر، ج 3، ص 217.
5. فروغ ولایت، ص 417؛ الجمل، شیخ مفید، ص 223.
