ابولولو

با سلام و عرض تبريک فرا رسيدن سال نو و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
ابولؤلؤ با اسم فیروز ایرانی، کشنده عمر خلیفه دوم است(1). وی مسیحی و یا به قولی زرتشتی و از مردم نهاوند بود که در جنگ مسلمانان اسیر شد . به غلامی مغیرة بن شعبه فرمانروای کوفه در آمد.(2) احتمالاً پیش از آن مدتی در اسارت رومیان به سر برده و در همان جا آیین ترسایی اختیار کرده بود.(3) برخی نیز وی را شیعه و از طرفداران علی بن ابی طالب (ع) می‏دانستند.
در مورد قبری که در کاشان منتسب به او است، گزاره‏های تاریخی متضاد و متناقض است. برخی گویند: او بعد از سوء قصد به عمر از مدینه گریخت، به عراق رفت و در کاشان درگذشت.(4)
برخی نوشته‏اند: بعد از سوء قصد فرار کرد. مردی از بنی‏تمیم او را گرفت و کشت . کارد او را آورد و به پسر عمر (عبیدالله) داد. عبیدالله با همان کارد هرمزان را کشت، بدین خیال که او نقشه قتل پدرش را کشیده بود.
در برابر این دو قول بسیاری از نویسندگان نوشته‏اند: ابولؤلؤ بعد از سوء قصد به جان عمر و زخمی کردن چند نفر دیگر، خودکشی کرد.(5) در باره اینکه قبر وی در کجاست، دقیقا نمی توان اظهار نظر کرد.
مورخان در خصوص انگیزه قتل عمر توسط وی اختلاف دارند.
می‌توان به برخی از انگیزه‌ها اشاره کرد:
1ـ زیاد بودن مالیات و اعتراض به عمر و بی‌توجهی عمر به اعتراض وی.
2ـ احساس ذلت از اسارت.
3ـ شفقت و دلسوزی نسبت به هموطنان اسیر خویش که به عنوان برده و کنیز فروخته شده و در وضعیت نامطلوبی به سر می‌برند.
این ها انگیزه‌هایی بود که ابو لولو را به فکر انتقامجویی انداخت و سپس اقدام به قتل عمر نمود.(6 )
پی نوشت ها:
1. دایرةالمعارف بزرگ تشیع، ج‏1، ص 436؛ دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج‏6، ص 198 - 199.
2. دایرةالمعارف تشیع، ج‏1، ص 436؛ دایرةالمعارف فارسی، ج‏1، ص 34؛ لغت نامه دهخدا، ج‏1، ص 682.
3. دایرةالمعارف تشیع، ج‏1، ص 436.8؛ حبیب السیر، ج‏1، ص 167؛ به نقل از لغت نامه دهخدا، واژه ابولؤلؤ.
4. لغت نامه دهخدا.
5. محمد ابن سعد، طبقات الکبری، ج‏3، ص 345؛ ابن شبه، تاریخ المدینه المنوره، ج‏3، ص 896 - 899؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک ،ج 4، ص 190 - 191؛ به نقل از دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج 6، ص 199 ،واژه ابولؤلؤ.
6 .معارف و معاریف .ج 1 ،ص 475-476 ، سید مصطفی حسینی دشتی ،قم ،1376 ش ،چاپ دوم .