شرح :آیا ام البنین تنها با حضرت علی ازدواج كردند؟ چرا به ام البنین این لقب را داده اند؟ دیدگاه ام البنین نسبت به ولایت چگونه بود؟ ام البنین در دامن چگونه خانواده ای از نظر مذهبی فرهنگی و علمی تربیت شدند؟
ام البنین، ( متوفي سال 70 هـ) (فاطمه كلابیه)، دختر حزام بن خالد بن ربیعة بن وحید بن كعب بن عامر بن كلاب بن ربیعة بن عامر بن صعصعة بن معاویة بن بكر بن هوازن است. او از زنان مؤمن، شجاع و فداكار بود. گزارش شده است كه امیر المؤمنین (ع) پس از شهادت حضرت زهرا (ع) به برادرش عقیل- كه انساب عرب را خوب می دانست- فرمود:
مي خواهم زني برایم خواستگاري نمایي كه از خاندان شجاعت باشد تا فرزند شجاعي برایم به دنیا آورد.
عقیل فاطمه كلابیه (ام البنین) را به ایشان معرفي نمود.(1)
فرزندان ام البنین
ام البنین داراي چهار پسر به نام هاي: عباس، عبد الله، جعفر و عثمان گردید كه سرور همه آنان حضرت عباس (ع) ميباشد. فرزندان ام البنین ـ همگي ـ در زمین كربلا شهید شدند. (2)
وي چون داراي چهار پسر بود به وي كنيه ام البنين داند. از اين رو پس از شهادنت فرزندانش مي گفت: مرا ام البنین مخوانید: زیرا مرا به یاد شیرهاي دلاور مي اندازد، مرا فرزنداني بود كه به نام آنها خوانده مي شدم. لیكن امروز آنها را از دست داده ام.
چهار فرزندي كه همچون باز شكاري بودند و به تیغ ستم از پاي درآمدند و... (3)
عدم ازدواج ام البنین بعد از شهادت امام علی (ع)
بعد از امیر المؤمنین (ع) مدتی طولانی زنده بود و با كسی نیز ازدواج نكرد، همچنان كه امامه و اسما بنت عمیس و لیلی نهشلیه چنین نمودند و این چهار زن آزاده، كمال وفاداری را در حق شوی و سرورشان امیرالمؤمنین انجام دادند. (4)
ديدگاه ام البنين نسبت به ولايت:
ام البنین ارادت و احترام خاصی نسبت به مقام امامت و ولایت همسر خویش در دوران زندگانی با ایشان نشان می داد. علاوه، احترام و علاقه مادرانه و مهربانانه ای نسبت به دختران فاطمه ـ حضرت زینب و ام كلثوم (سلام اللّه علیهما) ـ داشت. احترام و علاقه ام البنین، چنان در وجود مقدس دختران علی(ع) تأثیر نهاده بود كه بنا به گزارش تواریخ، حضرت زینب(س) تا پایان حیات ام البنین، نسبت به او احترام و تكریم می نمود، حتی بیشتر اوقات زینب(س) به ملاقات وی می رفت.
دوران بیست و پنج ساله كنار زده شدن علی(ع) از حكومت، در عین شایستگی و برازندگی شان به این مقام، دورانی محنت زا و آزاردهنده برای فرزندان و همسران علی(ع) ـ به ویژه ام البنین ـ شمرده می شد. این بانوی غمخوار، نه تنها در برابر سختی ها و ناملایمات تحمل كرده و شكایتی به مولا عرضه نمی داشت، بلكه حتی با روحیه ای مثال زدنی، سعی می كرد از غم های علی(ع) در آن ایام كاسته و خانه را محیطی آرام بخش سازد.
پس از شهادت امام علي (ع) و با تعیین شدن امام حسن(ع) به عنوان امام دوم شیعیان، ام البنین در خط ولایت ایشان قرار گرفته، نه تنها برای لحظه ای از خط ولایت و امامت ایشان خارج نگردید و هرگز نه به عمل و نه گفتار، در برابر امام موضع گیری نكرد و تا پایان عمر امام حسن(ع) سر بر خط راستین امامت ایشان سپرد، بلكه پیوسته فرزندان خویش را بر اطاعت كامل از مولا و مقتدای زمان شان ـ
پس از شهادت امام حسن مجتبی(ع)، ام البنین در خط ولایت و امامت امام حسین(ع) ره سپرد و فرزندان خود را در لحظات بحرانی، به یاری پسر فاطمه زهرا(س) فرا خواند.
پينوشت ها:
1. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم احوال الرجال، بی جا، مطبعة الحیدریة، ج 2، ص 128.
2. چهره درخشان قمر بنیهاشم ابوالفضل العباس (ع)، علی ربانی خلخالی، ص57.
3. مفاتيح الجنان بعد از زيارت حضرت عباس بن علي بن ابي طالب عليهم السلام.
4. مناقب ابن شهر آشوب، ناشر: مطبعة الحيدرية - النجف الأشرف،جلد 2، ص76.
