انتخاب رهبر كه مشخص است ولی انتخاب ولی فقیه مطلقه با كیست، آیا با مجلس خبرگان رهبری كه منتخب مردم اند هست؟
بنا بر باور همه مسلمانان به ویژه شیعه در عصر غیبت حضرت مهدی (عج)، باید احكام الهی اجرا گردد. به هیچ عنوان نباید تعطیل شود. برای اجرای احكام، نیازمند شخصی است كه آگاه به احكام الهی باشد . چنین شخصی فقیه و اسلام شناس است. بنابراین یكی از شرایط اساسی ولی فقیه، فقاهت و آگاهی به احكام الهی است.
چون عدالت یك اصل اساسی در حكومت اسلامی است و باید تمام احكام وقوانین بر اساس عدالت برپا و اجرا شود، شرط دوم ولایت فقیه، داشتن عدالت است. داشتن مدیریت برای اداره جامعه، شرط طبیعی هر حاكم است؛ بنابراین شرایط اساسی ولایت فقیه امور ذیل می باشد:
اجتهاد مطلق، عدالت، قدرت مدیریت و رهبری .شرایط دیگر مانند شجاعت، آگاهی به شرایط عصر و زمان نیز برای رهبری (ولی فقیه) لازم است.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی، همین شرایط برای رهبری ذكر شده است.
اگر در جامعه اسلامی كسی دارای این شرایط باشد، یا در داشتن شرایط بر دیگران برتری داشته باشد،حق ولایت و رهبری در جامعه اسلامی دارد. بر مردم جامعه اسلامی لازم است كه چنین شخصی را به عنوان رهبر جامعه اسلامی بپذیرند.
ولی فقیه به صورت فردی از سوی امام زمان انتخاب نشده، چون در عصر غیبت كبري، امام زمان نائب خاص ندارد، بلكه بر اساس روایتی كه از حضرت نقل شده، فقها نمایندگان عام حضرت هستند. روایت این است:
وأمّا الحوادث الواقعة فارجعوا فها إلي رواة حدیثنا...؛(1)
در موضوعات و كارهایی كه پیش می‌آید ،به كسانی كه سخنان ما را نقل می‌كنند (با سخنان ما آشنایی دارند) مراجعه نمایید.
از این روایت و روایات و ادله دیگر استفاده می‌شود كه در عصر غیبت مردم باید به فقها و ولی فقیه مراجعه كنند . دستور آنان را انجام دهند.
انتخاب و عزل رهبر:
نحوه تعیین و انتخاب چنین شخصی به دو صورت قابل تحقق است:
1- به صورت مستقیم از طرف مردم صورت گیرد ؛
2-عده ای از كارشناسان دینی كه قدرت تشخیص شرایط رهبری دارند و می توانند بهتر شخص مورد نظر را شناسایی كنند، به این كار اقدام نمایند.
در جمهوری اسلامی ایران برای این كه این عمل به صورت قانونی صورت گیرد، این انتخاب از طرف خبرگان رهبری (كارشناسان دینی) صورت می گیرد . برای این كه نقش مردم در انتخاب و قبول رهبر تضعیف نگردد، انتخاب اعضای فقهای خبرگان رهبری نیز توسط مردم صورت می گیرد. شخصي كه مورد تاييد اكثر خبرگان باشد، به عنوان رهبر و ولي فقيه برگزيده مي شود.
حضور تمامي فقها و علما در خبرگان و اتفاق نظرشان عملي نيست. در هر صورت مخالفاني وجود دارند اما از آن رو كه ميزان راي اكثريت مي باشد و براي جلوگيري از وقوع هرج و مرج كه امر حكومت بايد به دست يك فرد شايسته باشد، منتخب اكثريت به عنوان رهبر برگزيده مي شود.
خبرگان كه منتخبان مردمند ، علاوه بر كشف و تعیین رهبر، وظیفه نظارت و در صورت لزوم عزل رهبری و اعلام عزل او را بر عهده دارند. چنانچه موردی ثابت شود كه موجب ساقط شدن ولایت گردد، بر خبرگان رهبری است كه رهبر را عزل و به اطلاع مردم برسانند .
رهبری نیز از آن جهت كه به وسیله خبرگان رهبری انتخاب می شود، منتخب مردم می باشد. این جاست كه جایگاه خطیر خبرگان روشن می شود . مردم باید با هوشیاری خاص و تحقیق كامل نماینده خود را روانه مجلس خبرگان رهبری نمایند . تا آزادانه اظهار نظر نمایند .
این نوع انتخاب ضریب اشتباه رهبری و نمایندگان مجلس خبرگان را بسیار پایین می آورد. از یك سو نوع حكومت قابل اعتماد مردم می شود. از طرفی دیگر مورد رضایت پروردگار عالم نیز می باشد.
در فقه سياسي جمهوري اسلامي ايران ولي فقيه و رهبري با وجود تفاوت هاي مفهومي در يك مصداق و فرد بايد جمع باشد.
برای آگاهی بیش تر به كتاب ولایت فقیه از آیت الله جوادی آملی مراجعه نمایید.
پی‌نوشت:
1. علامة المجلسي، بحار الأنوار، بيروت، دار إحياء التراث العربي، 1403 - 1983 م ، ج 53، ص 181.
