سؤال :
آیا ازلحاظ تاریخی اصحاب به متعه عمل می کردند؟ و آیا عمل آنها بر اساس دستور پیامبر (صلی الله علیه و آله) و حکم اسلام بود؟
پاسخ :
جابر بن عبدالله و سلمة بن اکوع نقل کردهاند که منادي رسول خدا (صلی الله علیه و آله) صدا زد که پيامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) متعه زنان را به شما اجازه داده است. (1)
جابر بن عبدالله ميگويد: ما در عهد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و ابوبکر متعه ميکرديم تا اينکه عمر ما را از اين کار نهي کرد. (2)
بر اساس روايت اخير، اين کار حتي در زمان ابوبکر نيز انجام ميشد و از زمان خليفه دوم، ممنوع اعلام شد.
ابن عباس ميگويد: «متعه، رحمتي از جانب خداوند براي امت پيامبر (صلی الله علیه و آله) بود که اگر از آن نهي نميشد، دیگر کسی به زنا احتياج پيدا نمیکرد؛ مگر عده اندکي از مردم.» (3)
ابوالقاسم کوفی میگوید: بعضی از علمای شیعه نقل کردهاند که وقتی ابن عباس وارد مکه شد و عبدالله بن زبیر نیز بر فراز منبر خطبه میخواند چون نظرش به ابن عباس افتاد که نابینا بود گفت ای مردم، کوری نزد شما آمده که خدا دل او را نیز کور کند، او عایشه امّ المؤمنین را دشنام میدهد و نزدیکان و اصحاب پیامبر (صلیالله علیه واله) را لعن میکند و متعه را حلال میشمارد، درحالیکه زنای محض است.
این گفتار بر ابن عباس سنگین آمد، در آن حال غلامش (عکرمه که دست او را گرفته بود) صدا زد و گفت: مرا نزدیک او ببر، پس او را نزدیک برد تا اینکه مقابل او ایستاد و شعری به این مضمون خواند: زمانی که با گروهی روبرو میشویم، آن گروه را متلاشی میکنیم. ... تا اینکه گفت: و اما اینکه میگویی: متعه را درحالیکه زنای محض است، حلال میدانم؛ به خدا قسم! در زمان رسول خدا (صلیالله علیه واله) به آن عمل میشد و پس از ایشان نیز پیامبری برانگیخته نشد؛ دلیل جواز آن نیز گفته عمر بن خطاب است که میگفت: دو متعه در زمان رسولالله (صلیالله علیه واله) وجود داشت و من آن¬دورا منع میکنم و مرتکبین را مجازات میکنم و ما گواهی او جواز متعه در زمان پیامبر (صلیالله علیه واله) را میپذیریم و تحریم او را قبول نمیکنیم. تو نیز از متعه متولدشدهای، پس وقتی از این چوب (منبر) پایین آمدی از مادرت در مورد بُردهای (پیراهن) عوسجه بپرس!
عبداللَّه بن عباس رفت و عبدالله بن زبیر نیز پایین آمد و با سرعت بهسوی مادرش رفت و گفت: درباره بُردهای عوسجه برایم بگو! و با عصبانیت اصرار کرد، مادرش گفت: پدرت با رسول خدا (صلیالله علیه واله) بود و مردی به نام عوسجه دو برد (پیراهن) را به او هدیه کرد و پدرت از بیهمسری به پیامبر (صلیالله علیه واله) گلایه و شکایت کرد، آنگاه آن حضرت یکی از دو پیراهن را به او داد و او نیز نزد من آمد و با آن پیراهن مرا متعه کرد و پیراهن دیگر آورد و بهوسیله آنها مرا متعه کرد و من به تو حامله شدم، پس تو فرزند متعه هستی! ...» (4)
نتیجه:
با توجه به منابع تاریخی و روایی این موضوع در بین اصحاب وجود داشته و مورد تأیید پیامبر (ص) بوده و برخی از اصحاب بدان عمل می نمودند.
پی نوشت:
1 . مسلم، صحيح مسلم، ج 2، ص1024، ح1405.
2 . همان ج 4 ص 31
3 . ابن کثير، البدايه والنهايه، ج 2، ص 488
4 . ابوالقاسم کوفی، الاستغاثه فی بدع الثلاثه، ش، ص 75