پاسخ اجمالی:

انسان در طول عمر خود، مبتلابه بیماری‌های گوناگونی می‌شود که ممکن است برخی از آن‌ها به مرگ آدمی منجر شود. طبق روایات، بیماری‌هایی که بر انسان مؤمن وارد می‌شود، کفاره گناهان و سبب تطهیر ایشان بوده و جایگاه ویژه‌ای در بهشت، برای آنان منظور شده و باتحمل و شکیبایی نسبت به بیماری‌ها و مشکلاتی که بر آن‌ها تحمیل می‌شود، (ازجمله ابتلا به ویروس کرونا در شرایطی که انسان مراقبت کرده اما توسط دیگران آلوده‌شده است)، اجر و پاداش عظیمی در انتظار آنان است.

پاسخ تفصیلی:

مقدمه:

انسان‌ها در طول زندگی به بیماری و مشکلات مختلف دچار می‌شوند و از آن‌ها رنج می‌برند و یا به خاطر آن‌ها از دنیا می‌روند. ازاین‌رو، کاملاً طبیعی است این سؤال پرسیده شود که آیا به خاطر رنج و مرگ سخت به‌واسطه بیماری، آدمی اجر و موقعیت بهتر در آخرت برخوردار می‌شود یا نه. در ادامه، با ارائه نکاتی به این پرسش پاسخ می‌دهیم:

نکته اول:

آنچه در مورد مریضی و بیماری مسلّم بوده، این است که تحمل بیماری از سوی مؤمن، به ریزش و پاک شدن گناهانش منجر می‌شود.

پیامبر اکرم (ص) فرمود: «السقمُ یمحو الذنوبَ؛ بیماری گناهان را نابود می‌کند.»(1)

در حدیث دیگری آمده «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا کانَ مِنْ أَمْرِهِ أَنْ یکرِمَ عَبْداً وَ لَهُ ذَنْبٌ ابْتَلَاهُ بِالسُّقْمِ فَإِنْ لَمْ یفْعَلْ ذَلِک لَهُ ابْتَلَاهُ بِالْحَاجَةِ فَإِنْ لَمْ یفْعَلْ بِهِ ذَلِک شَدَّدَ عَلَیهِ الْمَوْتَ لِیکافِیهُ بِذَلِک الذَّنْب؛ چون خدای عزوجل بخواهد بنده گناهکارش را گرامی بدارد و گناهانش را پاک نماید، او را بیمار می‌سازد؛ و اگر چنین نکند، او را محتاج می‌سازد؛ و اگر چنین نکند، مرگ را بر او سخت می‌کند تا از این طریق، گناهش پاک شوند»(2).

با توجه به روایات، تصور اینکه شخص بیمار وقتی در روز قیامت مطلع می‌شود همه‌یا بخش عظیمی از گناهانش به خاطر یک بیماری بخشیده شده و در ازای تحمل بیماری در دنیا از عذاب سهمگین و همیشگی آخرت نجات پیداکرده است چقدر شیرین و گوارا خواهد بود.

نکته دوم:

 اما نکته مهمی که می‌بایست بدان اشاره‌کنیم این است که علاوه بر اینکه بیماری و تحمل سختی، کفاره گناهان محسوب می‌شود، طبق فرمایش امام صادق (علیه‌السلام)، بیماری و صبر و شکیبایی نسبت به بلاها و مشکلات، نیز پاداش فراوانی دارد. ایشان می‌فرمایند: «مَن اِبتَلى مِن المؤمنین بِبلاءٍ فصَبَرَ علیه کان لَهُ مثلَ أجِر ألف شهیدٍ؛ هر کس از مؤمنان به بلایی گرفتار شود و شکیبایی را از دست ندهد، پاداش هزار شهید دارد». (3)

همچنین امام صادق (علیه‌السلام) به درجاتى که بنده با بلا به آن‌ها می‌رسد اشاره‌کرده و می‌فرمایند: «إِنَّ فِی الْجَنَّةِ مَنْزِلَةً لَا یبْلُغُهَا عَبْدٌ إِلَّا بِالِابْتِلَاءِ فِی جَسَدِه؛ همانا در بهشت منزلتى است که هیچ بنده‌ای بدان نمی‌رسد مگر با بلایى که [در دنیا] به بدنش می‌رسد.»(4)

امام صادق (علیه‌السلام) درباره پاداش برخی مصائب در زندگی انسان که از مصادیق آن بیماری است، می‌فرماید: «لَوْ یعْلَمُ الْمُؤْمِنُ مَا لَهُ مِنَ الْأَجْرِ فِی الْمَصَائِبِ لَتَمَنَّی أَنَّهُ قُرِّضَ بِالْمَقَارِیضِ؛ چنانچه مؤمن می‌دانست که در مصیبت‌هایش چه مقدار پاداش دارد، هرآینه آرزو می‌کرد که «اجزاى بدنش» با قیچى چیده و قطعه‌قطعه شود.»(5)

نکته سوم:

نکته‌ای که می‌بایست مدنظر داشت این است که کفاره گناهان و اجر و منزلتی که برای بیمار در روایات فوق آمده، به مؤمنین و صابرین و انسان‌های نیک اختصاص دارد، نه افرادی که ظالم و لبریز از گناهان هستند. چراکه بیماری و مشکلات و گرفتاری‌ها برای این گروه اخیر، جنبه عذاب داشته و به قهر الهی دچار شده‌اند. همچنین باید به این نکته توجه داشت که اگر کسی از روی مراعات نکردن بهداشت فردی و اجتماعی، به بیماری مبتلا شد، خودش مقصر است و نمی‌تواند از خداوند انتظار جبران را داشته باشد.

نتیجه:

مرگ براثر بیماری، از بلایایی است که برای مؤمنان، مایه جبران گناه و دریافت پاداش و اجر الهی است؛ مشروط به این‌که خودشان با بی‌مبالاتی چنین بیماری را دریافت نکرده باشند و بعد از دریافت بیماری نیز صبر ورزیده و بهداشت فردی و عمومی را به‌دقت مراعات نمایند.

پی‌نوشت‌ها:

1. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، نشر دار الاحیاء التراث العربی، بیروت، 1403 ق، ج 67، ص 244.
2. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه سید جواد مصطفوی، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، ج 4، ص 180.
3. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه سید جواد مصطفوی، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، ج 3، ص 146.
4. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل‏الشیعة، قم، نشر موسسه آل البیت (علیهم‌السلام) لاحیاء التراث، 1416 ق، ج 3، ص 258.
5. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه سید جواد مصطفوی، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، ج 2، ص 255.

کلمات کلیدی

عوض الهی، اجر بیمار، کفاره گناهان، صبر.