مي دانيم بيهق ناحيه اي در حومه سبزوار است. آيا چنين جايي هنوز وجود دارد؟ در مورد شخصيت ابوالفضل بيهقي كمي توضيح دهيد. بابك خرمدين چه كسي بود؟ سرخجامگان و سياه جامگان چه كساني بودند؟
بيهق در واقع همان سبزوار امروزي جايي در غرب نيشابور است. الان گمان مي كنم منطقه اي باشد كه سبزوار و خسروجرد يكي از شهرهاي آن بوده است. علماي متعدد، محدثين و موخرين زيادي از آن برخاسته اند.
ابوالفضل بيهقي يكي از دانشمندان آن منطقه بوده است كه از سال 385 هجري قمري تا سال 475 قمري در آن منطقه مي زيسته است. او تاريخي نوشته كه معروف به تاريخ بيهقي شد. او در زمان سلطان محمود و مسعود غزنوي زندگي مي كرد و منشي ديوان آنها بود. مخصوصا منشي ديوان سلطان مسعود بوده است. بنابراين تاريخي كه نوشته است در واقع تاريخ سلطنت سلطان مسعود است. البته مطالب ادبي ديگري نيز در اين كتاب وجود دارد. او در اين كتاب، سلسله هاي حكومت آن زمان را آورده است. اي كتاب، نمونه اي از تاريخ نگاري دقيق است. خودش تصريح مي كند كه آن چه من مي نويسم يا از افراد ثقه شنيدم يا شخصا به چشم خودم ديدم. از اين نظر كتاب او معتبر و دقيق است.
علاقمندان در اين زمينه مي توانند به كتاب تاريخ بيهقي با تحقيق دكتر فياض كه در سال 1362 شمسي توسط انتشارات خواجو به چاپ رسيده است مراجعه نمايند.
در مورد بابك خرمدين، گزارش هاي تاريخي به قدري پراكنده و متناقض است كه نمي توان قضاوت و جمع بندي روشني كرد ولي اجمالا آن مقدار كه اطلاع داريم اين است كه پدرش روغن فروش در مدائن بوده است. خودش در آذربايجان قيام كرد و رهبري خرمدينان را به عهده گرفت. خرمدينان در واقع بقاياي مزدكيان بوده اند. مزدك پيش از ظهور اسلام ادعاي پيغمبري با تلفيقي از اديان گذشته كرد.
وجه شاخص آيين مزدك اشتراكيت بوده است. آن ها معتقد بودند اموال و زن ها مال همه است. آن ها لذت طلب و راحت طلب و اهل مدارا و دور از خشونت بودند. اين ها در زمان قيام بابك خرمدين معروف به خرمديني ها شدند؛ يعني همان مزدكي ها تبديل به خرمديني ها شدند.
در وجه تسميه به خرمدين، گفته اند مزدك زني بنام خرمه داشته است كه دقيقا نمي دانيم چقدر صحت دارد. بابك خشونت را با اين آيين آميخت. قيام بابك در زمان مامون عباسي و پسرش معتصم عباسي يعني ابتداي قرن سوم هجري بوده است. او در سال 223 هجري قمري كشته شد. 20 سال مقاومت و فعاليت كرد و مدت ها هم خلافت بغداد حريف او نمي شد.
سرخجامگان همين خرمدينان هستند كه پرچمشان قرمز رنگ بوده است و منظور از سياه جامگان عباسيان هستند كه رنگ پرچمشان سياه بوده است.
محققاني كه در اين زمينه كار كرده اند مي گويند كه به نظر مي رسد اين مطالبي كه درباره بابك نوشته اند مخالفانش نوشته اند. چه بسا واقعيت غير از اين باشد. برخي معتقدند كه او شيعه بوده و چون در برابر خليفه عباسي ايستاده است او را اين گونه مذمت كرده اند. در هر صورت نمي توان به اين گزارش ها اعتمادي كرد.
در اين زمينه مي توان به چند كتاب اشاره كرد:
1- بابك خرمدين تاليف سعيد نفيسي؛
2- اسلام ايران تاليف مرحوم داود الهامي؛
3- روند نهضت هاي ملي و اسلامي در ايران تاليف آقاي غلامرضا انصاف پور.
