كتاب اسرار ال محمد سليم بن قيس هلالي تا چه اندازه معتبر است؟ خود شخصيت سليم بن قيس صحت تاريخي دارد؟
سليم بن قيس هلالي عامري از اصحاب امام علي (ع) و امام حسن (ع) و امام حسين (ع) و از تابعين بوده است. وي كتابي جمع آوري كرده بوده كه در آن از سلمان، ابوذر، مقداد و شخصيت هايي كه صحابي بوده اند مطالبي عمدتا درباره سقيفه و بعد از سقيفه نقل كرده است.
او اين كتاب را همراه داشته است تا آن كه در زمان قدرت حجاج بن يوسف ثقفي تحت تعقيب قرار گرفت و فرار كرد و به خانه شخصي به نام ابان بن ابي عياش پناه برد و مدتي در آن جا زندگي كرد. ابان كه تنها راوي اين كتاب است و ديگران از او نقل كرده اند مي گويد: من در آن زمان جوان بودم. سليم، مردي عابد و زاهد و نوراني بود و بسيار از سليم تمجيد مي كند. او مي گويد: يك روز مرا خواست و گفت كه من مي ميرم و چنين كتابي دارم ، چون شما حق به گردن من داريد به شما مي دهم و داستان كتاب را براي او بازگو مي كند و از او مي خواهد كه از آن مراقبت كند و محتواي اين كتاب را فقط در اختيار اشخاص مورد اطمينان قرار دهد.
اگر از نظر كتاب لحاظ كنيم اولين كتابي است كه قضيه شهادت حضرت زهرا (س) در آن نقل شده است. ولي سليم اولين راوي نيست و راوي اولي داستان شهادت حضرت زهرا (س) سلمان است . البته همين قضايا با تفاوت هايي از عبد الله بن عباس هم نقل شده است.
در اعتبار اين كتاب، جاي حرف و حديث بسيار دارد و محل بحث است. اين كتاب موافقين و مخالفيني از علما دارد ولي بزرگان ما مانند محقق تستري در كتاب «قاموس الرجال» در ماده سليم وارد بحث مي شود و نهايتا در يك جمع بندي به عنوان يك كارشناس در چند خط مي فرمايد: اصل اين كتاب صحيح است ولي تخليط و تدليس در آن روي داده است.
بعدها در اين كتاب، روايات ديگري داخل شده است؛ مثلا آمده است كه وقتي ابوبكر مي خواست بميرد صحبت هايي راجع به حقانيت علي (ع) به پسرش محمد بن ابي بكر كرد؛ در حالي كه محمد هنگام مرگ پدر سه سال داشته است و معلوم است كه اين مورد جعل شده است. يا اين كه مي گويد ائمه سيزده نفر هستند و معلوم است كه در آن دست برده شده است.
از نظر سندي مي گويند تنها راوي كتاب همين «ابان بن ابي عياش» است و خود رجال نويسان شيعه او را توثيق نمي كنند. مدافعين جواب مي دهند اگر محتواي يك حديث جوري باشد كه در كتاب هاي ديگر باشد و غير عادي نباشد حتي اگر از نظر سندي مشكل داشته باشد قابل تاييد است.
