درباره نهج البلاغه و نحوه جمع آوري آن بيشتر توضيح دهيد.
نهج البلاغه را مرحوم سيد رضي برادر سير مرتضي علم الهدي و شاگرد شيخ مفيد جمع آوري كرده است. اين كتاب از سبه بخش خطبه ها، نامه ها و حكمتها يا كلمات قصار (كوتاه) امام علي(ع) تشكيل شده است. اين موارد قبلا در كتاب هاي مختلف حديثي پراكنده بوده و سيد رضي آن ها را در يك كتاب جمع آوري كرده است.
مرحوم سيد رضي (متوفاي 406 ق) شخصي اديب، شاعر و دانشمند است كه مجذوب سخنان فصيح امام علي(ع) مي شود و همانطور كه خودش در اين كتاب مي نويسد، تصميم مي گيرد آن قسمت از سخنان حضرت كه فوق العاده فصيح و داراي ارزش ادبي بالايي است را در يك كتاب جمع كند و به همين دليل نام آن را نهج البلاغه يعني روش بلاغت گذاشته است. البته تصور نشود كه تمام بيانات حضرت، در اين كتاب آمده است بلكه اين كتاب بخشي از آن هاست؛ و لذا براي نهج البلاغه، مستدركاتي هم نوشته شده است. مستدركات در اصطلاح به كتاب هاي مكمل كتاب قبلي مي گويند يعني موضوعاتي كه جزء كتاب موجود است و بنا به دلايلي در اين كتاب نيامده است.
در زمان ما منابع و مدارك نهج البلاغه و همچنين كتابهايي كه پيش از سيد رضي، بيانات امام را نقل كرده اند آورده شده است. مرحوم آقاي دشتي، نهج البلاغه را با شرح لغات و معجم، فهرست و نمايه آورده است و در آخر معجم با شماره گذاري كه صورت گرفته، ماخذ هر كدام از خطبه، نامه و حكمت را در آورده است.
يك نشانه اين كه سيد رضي بناي جمع آوري همه سخنان حضرت را نداشته و تنها شاهكار فصاحت و بلاغت را آورده است، اين است كه در برخي جاها سيد رضي اظهار تعجب مي كند و مي گويد اين سخن از فصيح ترين سخنان عرب است و در جاي ديگر مي گويد اصلا عرب در فصاحت، مانند اين سخن را ندارد.
مثلا امام علي(ع) در توصيف دنيا مي فرمايد: مَن أبصَرَ إليها أعمَتهُ و مَن بَصَّرَ بِها بَصَّرَتهُ. از ماده بصر استفاده كرده ولي آن را در جمله اول با الي متعدي كرده و در جمله دوم با "ب" متعدي كرده است. سيد رضي تعجب مي كند كه امام يك لغت را دوجور متعدي كرده و دو معناي متفاوت را برداشت كرده است.
ترجمه: هركسي به اين دنيا چشم بدوزد دنيا او را كور مي كند و هر كسي آن را وسيله بينايي قرار دهد دنيا بينايي او را بيشتر مي كند.
