آيا جريان هاي فكري حاضر در عصر امام حسن(ع) هم در صلح ايشان تاثير گذار بوده اند؟
جريان هاي فكري تاثير گذار نبوده است بلكه عوامل و جريان هاي سياسي موثر بوده اند كه مي توان به قدرت معاويه اشاره كرد كه در مقابل مرد بزرگي مانند اميرالمومنين(ع) به مدت چهار سال تسليم نشد و ادعاي خودمختاري كرد و به تدريج جبهه علوي تضعيف شد. او بعد از جريان حكميت، سپاه مي فرستاد و به مناطق قلمروي حكومت علوي شبيخون مي زدند. همچنين از دست دادن روحيه سلحشوري ياران امام علي(ع) در اثر آن جنگ هاي سه گانه و گرايش به راحت طلبي، نقش انشعابي حكميت در شاخه هاي علوي، يك دست نبودن مردم، خيانت خوارج به امام علي (ع) و امام حسن (ع) از عوامل ديگر اين مساله بود.
اما اين كه بني اميه جبرگرا بودند، در حادثه عاشورا از جبرگرايي استفاده كردند ولي در جريان صلح امام حسن شواهدي نداريم كه استفاده كرده باشند.
