وظیفه پدر و مادر ....

با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسشگر گرامي به چند نكته مهم توجه كنيد.
نكته اول: ما حرف هاي پدر و مادر بزرگوارتان را نشنيديم، و از دلايل آنها اطلاعي نداريم، شايد اگر پاي سخنان آنان بنشينيم حرف هاي قانع كننده و عقل پسندي داشته باشند، و يا نوع قضاوت و داوري ما با الان كه فقط حرف هاي شما را خوانديم، تفاوت كند. بنا بر اين آنچه كه در اين خصوص گفته مي شود، امري كليّ خواهد بود.
نكته دوم: در دين اسلام حق و حقوق امري طرفيني است، يعني همان طور كه والدين نسبت به فرزندان داراي حقوقي هستند، فرزندان نيز حقوقي بر گردن پدر و مادر دارند.
حقوقي كه فرزندان دارند و وظايفي كه پدر و مادر در برابر آنان به عهده دارند، اگر بيش تر از حقوق والدين بر فرزندان نباشد، قطعاً كم تر از آن نيست.
از اين رو، همان طوري كه بدرفتاري، بداخلاقي و بي‌احترامي به والدين، فرجام خطرناك و خوار كننده‌اي دارد، و باعث عاق والدين مي شود، ظلم و بدرفتاري با فرزندان و عدم انجام وظايفي كه در برابر فرزندان مقرر شده، نيز مسئوليت سنگين و مؤاخذه شديد الهي را براي والدين به دنبال دارد، و آنان را مورد عاق فرزندان قرار خواهد داد.
نكته سوم: پدر و مادر نعمتي است كه جايگزين ندارد. جلب محبت پدر و مادر كوتاه ترين راه براي رسيدن به سعادت و خوشبختي است. يادمان باشد ما همان نوزادي هستيم كه حتي توانايي شير خوردن و پستان مادر گرفتن را نداشتيم. ما همان كودك ضعيفي هستيم كه پدر و مادر مان آب در دهان مان مي ريختند. دست ما را مي گرفتند. راه رفتن را به ما آموزش مي دادند، هر گاه مريض مي شديم با عشق و علاقه وصف نا شدني، شب ها بيدار مي ماندند تا ما بخوابيم، هر رنج و مشقتي را به خود راه مي دادند تا ما در آسايش باشيم. امروز نوبت جبران است. يقين بدان هر جوري با پدر و مادرت رفتار كرديد، فرزندانت نيز، همان جور با شما رفتار خواهند كرد، هر حرفي را به پدر يا مادرت تحويل دادي، همان حرف را تحويل خواهيد گرفت. امام صادق(ع) فرمود: «به پدران تان نيكي كنيد تا فرزندان تان به شما نيكي كنند.»(1)
جهت آگاهي از ارزش و پاداش خدمت به والدين، و راضي و خشنود كردن دل آنان هم چنين آشنا شدن با كيفر بي توجهي به آنان به چند حديث توجه كنيد.
الف- پاداش نيكي به پدر و مادر
1- پيامبر اكرم (ص) فرمود: هر كس مي خواهد عمرش طولاني شود سه كار انجام دهد. اول به پدر و مادش خوبي كند. دوم صله ارحام كند. سوم به همسايه اش نيكي كند. »(2)
2- پيامبر اكرم (ص) فرمود: هر كسي به پدر و مادرش به خاطر رضاي خدا خدمت كند و نگاه محبت آميز به آنان داشته باشد خداوند براي هر نگاه شان ثواب يك حج قبول شده در نامه اعمال شان مي نويسد. شخصي كه حرف هاي حضرت را گوش مي داد پرسيد: اگر فردي يك روز صد مرتبه برود پدر يا مادرش را ببيند و به او محبت كند چي؟ حضرت فرمود: اگر صد هزار مرتبه هم برود به آنان نگاه محبت آميز داشته باشد خداوند هم ثواب صد هزار حج قبول شده را در نامه اعمالش مي نويسد.(3)
ب كيفر بي حرمتي به پدر و مادر
1- پيامبر اكرم (ص) فرمود: هر كسي پدر و مادرش را اذيت كند قطعا مرا اذيت كرده است. هر كس مرا اذيت كند قطعا خدا را اذيت كرده است. و هر كس خدا را اذيت كند ملعون است. (4)
2- امام صادق (ع) فرمود: مَنْ نَظَرَ إِلَى وَالِدَيْهِ نَظَرَ مَاقِتٍ وَ هُمَا ظَالِمَانِ لَهُ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلَاة (5) هر كسي با حالت خشم و غضب به پدر و مادرش نگاه كند نماز و روزه آن شخص قبول نيست، حتي اگر پدر و مادرش به او ستم كرده باشند. بنا براين نگاه نامهربانه و غير محبت آميز به پدر يا مادري كه نسبت به فرزندش ظلم كرده باشد، سبب عدم پذيرش نماز و روزه بشود ، پس نگاه نامهربانه و غير محبت آميز به پدر و مادري كه ستم نكرده باشد، چه خواهد بود؟
تذكرمهم: عدم انجام وظايف توسط پدر و مادر هرگز نمي تواند دليل يا بهانه اي شود براي اين كه فرزند به وظايف خويش در برابر پدر و مادرش كوتاهي كند. و يا استجير بالله نسبت به آنان بي احترامي، و بد رفتاري كند. از روايات معصومان عليهم السلام استفاده مي‌شود كه والدين، چه مؤمن باشند و چه كافر و چه نيكوكار و چه معصيت كار بايد مورد احترام قرار گيرند و استثنا بردار نيست.
قطع ارتباط يا برخورد خشم آلود با ارحام و خويشان به خصوص پدر و مادر كم ترين اثرش در دنيا اين است كه باعث فقر شديد و گرفتار شدن به اذيت اشرار، كوتاه شدن عمر و بروز مرگ ناگهاني و نابهنگام مي شود. در آخرت چنان از رحمت الهي دور مي گردد كه بوي بهشت (كه از مسافت هزار سال راه به مشام مي رسد) به مشام چند گروه از جمله عاق والدين يا كسي كه با ارحام قطع رابطه كند، نخواهد رسيد. (6)
نكته چهارم: اين وظيفه شما است كه هر چند وقت يكبار، با زن و بچه خدمت پدر و مادرتان برسيد و دست هاي آنان را ببوسيد، تا آنان بتوانند فرزند و نوه خودشان را ببينند. پيامبر اكرم (ص) فرمود: اگر پدر و مادرت به اندازه دو سال راه از تو دور باشند، وظيفه تو است كه به عنوان صله رحم نزد آنها بروي. (7) شما كه در انجام وظيفه كوتاهي مي كني و يا به هر دليل نمي تواني انجام وظيفه كني، چگونه حاضر مي شوي والدين گرامي شما به تعبيرتان، رنج سفر تا تهران را تحمل كنند ولي همسرتان اين رنج را تحمل نكند؟! همسري كه از شهرستان دور و محل مهاجرت، به تهران مي آيد، اما اين فاصله كوتاه را نمي تواند؟ آيا واقعا ديدن فرزندان و زن و بچه اش در منزل، خواسته زيادي است؟!به هر حال شما نيز بايد با بيان نرم و ليّن دل همسرتان را به دست آوريد و در اين مورد حساس از امر و نهي پرهيز كنيد.
و اگر نياز مالي داشته باشند بر فرزندان لازم و واجب است كه هر كسي به اندازه توان مالي خود به آنان – بدون هيچ منتي بلكه لا افتخار و انجام گوشه اي از وظايف خود – كمك كنند. پيامبر اكرم فرمود : بهترين انفاق در راه خدا – كه از آن انفاق بالاتر وجود ندارد – كمك مالي فرزند به پدر و مادرش است. (8)
نتيجه، اگر چه والدين در برابر فرزندان وظايفي دارند، ولي در مورد سؤال تان، اين شما هستيد كه بايد به انجام وظايف خود در برابر پدر و مادرتان بيشتر دقت كنيد.
پي نوشت ها:
1. محدث نوري، مستدرك الوسايل، مؤسسه آل البيت، قم 1408ش، ج 15، ص178.
2. همان، ص175.
3. محدث نوري، مستدرك الوسايل، مؤسسه آل البيت، قم 1408 ش، ج 15، ص204.
4. همان، ج 15، ص 193.
5. شيخ كليني، الكافي، دار الكتب الاسلاميه، تهران، 1365ش، ج2، ص349.
6. همان.
7. شيخ صدوق، الفقيه، انتشارات جامعه مدرسين قم، سال انتشار 1413ق، ج 4، ص 358.
8. مستدرك، ج 15، ص 204.
پرسشگر گرامی:
ضمن تشکر از ارتباط شما با این مرکز؛ با توجه به کمبودهای متعدد امکانات و کاهش اعتبارات پاسخگویی، مرکز ملی پاسخگویی ناگزیر به تغییر رویکرد و اقدام به تمرکز سامانه پاسخگویی کرده است.
از این رو پاسخ سوالات خود را از سامانه های زیر دریافت نمایید.
سامانه هاي فضای مجازی ( اينترنتي):
انجمن گفتگوی دینی: http://www.askdin.com
کانون گفتگوی قرآنی: http://www.askquran.ir
پاسخگوئی زنده اینترنتی از طریق سایت : http://www.09640.ir
سامانه پیامک(فقط احکام شرعی): به شماره 30009640 یا از طریق سایت http://www.30009640.ir
سامانه تلفني : 096400