وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا

با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
ابتدا بايد گفت آن چه از مفاد آيه شريفه نهي از غيبت به دست مي آيد، اين است كه خداي متعال از هر گونه غيبتي پشت سر برادر مسلمان و مومن نهي و بيان كرده است:
"يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثيراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَ يُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخيهِ مَيْتاً فَكَرِهْتُمُوهُ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحيمٌ"(1)
اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! از بسيارى از گمان ها بپرهيزيد، چرا كه بعضى از گمان ها گناه است و هرگز (در كار ديگران) تجسّس نكنيد و هيچ يك از شما ديگرى را غيبت نكند، آيا كسى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده خود را بخورد؟! (به يقين) همه شما از اين امر كراهت داريد تقواى الهى پيشه كنيد كه خداوند توبه ‏پذير و مهربان است.
نتيجه اين كه انسان مي تواند پشت سر افرادي كه متدين به دين اسلام نيستند و يا مسلماني كه متجاهر به فسق است يعني به گونه علني گناه مي كند، در همان زمينه گناهش غيبت كند. اين يك حكم كلي است.
پيامبر گرامي اسلام(ص) فرمود:
"لا تغتابوا المسلمين و لا تتبّعوا عوراتهم"(2)
غيبت مسلمانان مكنيد و در جستجوى عيوب آن ها نباشيد.
داود بن سرحان نقل كرد: از حضرت صادق(ع) از معناب غيبت پرسيدم كه چيست؟ فرمود: اين است كه در باره برادرت در دين او بگويى چيزى را كه نكرده است، و به زبان او منتشر كنى چيزى را كه خداوند بر او پوشانيده بود و حدى در باره آن اقامه نكرده بود..
شرح: در كلام حضرت كه فرمود: "برادرت در دين او ..." دو احتمال مي رود، يكى آن كه مقصود برادر دينى باشد كه در اين صورت فهميده شود: كه غيبت كافر و مخالف جايز است، و ديگر آن كه جمله متعلق به "تقول" باشد كه معناي آن چنين مي شود كه "بگويى در باره دين او چيزى را كه نكرده است" به نسبت دادن كفر يا معصيتى به او، و هر دو احتمال را علامه مجلسى (ره) ذكر كرده است.(3)
با اين حال هرمسلماني موظف است كه احترام افرادي را كه در زندگي شخصي يا اجتماعي خود به قواعد انساني و اخلاقي پاي بند هستند هر چند مسلمان نيستند رعايت كند و از رها كردن زبان و دشنام دادن هايي كه هيچ اثري جز كينه و اختلاف ندارد، پرهيز كند و به جاي آن از خود آراستگي اخلاقي نشان دهد.
البته خوب است نظر مرجعتان هم در اين زمينه بدانيد.
پي نوشت ها:
1. سوره حجرات،آيه 12.
2. پاينده ابوالقاسم، نهج الفصاحة مجموعه كلمات قصار حضرت رسول(ص)، تهران، انتشارات دنياي دانش، سال 1382 ه ش، چاپ چهارم، ص673.
3.مصطفوي، ترجمه الكافي، تهران، انتشارات اسلاميه، چاپ اول،بي تا، ج‏4، ص 62.

موفق باشید.