پدرم را به تازگي از دست داده ام خيلي نگرانم برايش هرروز همه كارهاي نيكي كه سفارش شده را انجام مي دهيم اما هنوز خودمان به آرامش نرسيده ايم مي خواهم از حال و اوضاع برزخ بدانم . مسير آخرت چگونه است . هادي كيست . چگونه با اعمال خوب مي توانيم به پدرمان كمك كنيم و اورا به اعلا درجات برسانيم. آيا طلب مغفرت و بخشش از سوي ما موثر است . آيا پدرم به خانه من هم كه غير از خانه پدري ام زندگي مي كنم سري مي زند.
ابتداء در گذشت پدر گراميتان را به شما تسليت گفته و از خداوند متعال براي آن مرحوم طلب رحمت و مغفرت مي كنيم.
در مورد اوضاع برزخ بايد گفت آنچه از آيات و روايات استفاده مي شود آن است كه روح شخص بعد مرگ به حيات ادامه داده و مدتي در عالمي ميان دنيا و آخرت زندگي مي كند و بعد آن خداوند همه انسانها را از قبرها بر انگيخته و وارد عالم قيامت مي كند و هادي در مجموع همان اعمال صالحي است كه براي فرد در عام برزخ مجسم شده و او را نجات مي دهد(1) آن چنانكه از پيغمبر اكرم(ص)درباره فضيلت نماز ليله الرغائب نقل شده است كه فرمود."چون شب اول قبر او شود. حق تعالى بفرستد ثواب اين نماز را به سوى او به نيكوتر صورتى با روى گشاده و درخشان و زبان فصيح پس با وى گويد اى حبيب من بشارت باد تو را كه نجات يافتى..."(2)
اما در مورد تاثير خیرات و طلب آمرزش، از روایت استفاده می شود که اين موارد برای اموات در وضعیت آن ها در آخرت تاثیر خواهد داشت. برای اموات از هر چیز بهتر و مفیدتر صدقه و احسان به فقرا و اهدای ثواب آن برای مردگان است. رسول گرامی اسلام (ص) فرمود"صدقه حرارت قبرها را از بین می‌برد." (3)
برای اموات بهترین دعا این است که انسان برای آنان از خدای مهربان طلب عفو و مغفرت کند. بخواهد خداوند رحمت و بخشش و نعمت‌هایش را بر آنان نازل فرماید. آن چنان كه در دعاي حضرت ابراهيم (ع) آمده است : «ربّنا اغفر لی و لوالدیّ و للمؤمنین یوم یقوم الحساب؛ (4) پروردگارا ! روزى که حساب برپا مىشود، بر من و پدر و مادرم و بر مؤمنان ببخشاى».
در روايت ديگري یکی از صحابه از حضرت رسول(ص) نقل کرده: «برای مردگان خود هدیه بفرستید»، گفتم: هدیه مردگان چیست؟ فرمود: «صدقه و دعا» و اضافه فرمود:«ارواح مؤمنان هر جمعه به آسمان دنیا مقابل خانه‌های خود می‌آیند و فریاد می‌کنند... ای خانواده من، پدر، فرزندان و خویشان من، بر ما مهربانی کنید. آن چه در دست ما بود، عذاب و حساب آن ها بر ما است. نفعش برای غیر ما. ای خویشان ما، به درهمی یا قرص نانی یا جامه‌ای ما را کمک کنید تا خداوند شما را از جامه‌های بهشت بپوشاند». (5)
حال اگر به احادیث ذکر شده دقت شود، متوجه خواهیم شد که مرده‌ها چشم به راه و چشم انتظار هدیه، دعا و ... فرزندان و خانواده خود هستند و در اين ميان برخي از مردگان قادر به آگاهی از افعال و کردار دیگران در دنیا می باشندبگو: عمل كنيد، خدا و پيامبرش و مؤمنان اعمال شما را خواهند ديد ...(6)
امام صادق (ع) فرمود:" روح مؤمن به ديدار خانوادهاش مىآيد تا از حال و روزگار آنان با خبر گردد، اما آن چه براى او محبوب و مسرت آميز باشد، مشاهده مىكند. آن چه براى او نفرت آميز باشد، مشاهده نخواهد كرد. روح كافر نيز به ديدار خانوادهاش موفق مىشود، اما آن چه براى او نفرت آميز باشد، مشاهده مىكند . آن چه براى او محبوب و مسرت بخش باشد، مشاهده نخواهد كرد.برخى فقط روزهاى جمعه به ديدار خانواده خود نائل مىشوند. برخى به تناسب اعمال صالح و مقام و منزلت شان بيش تر و يا كم تر به زيارت خاندان خود مىآيند. (7)
این دسته از روایات حاکی است که میزان آگاهی افراد در آن دنیا محدود بوده، هر یک به مقدار اذن خداوند از امور این دنیا آگاه می شوند و این امر انحصار در خانه خود شخص و یا خانه افراد دیگر ندارد.
پي نوشت ها:
1. ر. ک آقا نجفی قوچانی، سیاحت غرب، بی جا، بی تا، ص 16 و 17.
2. محدث قمی، مفاتيح الجنان، چ دفتر نشر فرهنگ اسلامی،1370 ش، ص 253، اعمال ماه رجب،
3. ري شهري، محمد، میزان الحکمه، چ دارالحديث، قم 1416 ه ق، ج 2، ص 1594"ماده صدقه، شماره 10342".
4. ابراهیم (14)آیه 41.
5. محدث قمی، مفاتیح الجنان، چ دفتر نشر فرهنگ اسلامی،1370 ش، ص 1402 بخش زیارت قبور مؤمنین.
6. توبه(9)آیه 105.
7. مرحوم کلینی، الكافي، چ دار الكتب الإسلامية، تهران، 1365 ه ش، ج 1، ص 230 .
