آیا نمازهای یومیه را باید پشت سر هم خواند یا جدا؟

پرسشگر گرامی با سلام و سپاس از ارتباطتان با این مرکز
از نظر مذهب شیعه با استناد به روایات اهل بیت علیهم السلام جمع بین نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا اشکال ندارد.
هرچند خواندن هر نماز در وقت فضیلت خودش بهتر است و لیکن جمع بین دو نماز نیز جایز است.
جمع کردن بین دو نماز، از زمان پيامبر شروع شده، پيامبر اسلام هم بين اين دو نماز جمع می‏كردند و هم جداگانه می‏خواندند و هيچ‏گونه ترديدی در اين نيست.
جمع بين ظهر و عصر و جمع بين مغرب و عشا در روايات شيعه و حتی در روايات اهل سنت آمده است. برای نمونه به چند روايت اشاره می‏كنيم:
روايات شيعه:
عبدالله بن سنان از حضرت امام صادق (ع) نقل كرده: پيامبر بدون اين كه عذری در كار باشد، ظهر و عصر و نيز مغرب و عشا را با يك اذان و دو اقامه خواندند. (1)
اسحاق بن عمار از امام صادق (ع) نقل می‏كند: پيامبر خدا بدون اين كه عذری در كار باشد، ظهر و عصر را در يك جا خواندند. عمر به آن حضرت گفت: آيا در نماز حکم تازه‏ای پيدا شده؟ پيامبر اكرم (ص) گفت: نه حکم تازه‏ای درباره نماز نيامده؛ ولی خواستم کار را بر امت خودم راحت تر کنم. (2)
عبدالملك قمی می‏گويد:
به امام صادق(ع) گفتم: می‏توانم بين دو نماز را بدون اين كه عذری داشته باشم جمع بكنم؟ امام در جواب گفت: پيامبر خدا اين كار را انجام داد و خواست كه امت را در آسايش و راحتی قرار دهد. (3)
سعيد بن جبير از ابن عباس نقل كرده: پيامبر خدا بدون اين كه خطر و سفری در بين باشد، ظهر و عصر را با هم خواند. ابن عباس گفت: پيامبر خواست با اين كار امت را در آسايش قرار دهد و كسی از امت او به زحمت و مشقت نيفتد. (4)
عبدالله بن عمر می‏گويد: پيامبر با اين كه در مدينه بود و مسافر نبود، نماز را تمام و با هم خواند. (5)
امام باقر (ع) فرمود: پيامبر خدا ظهر و عصر و نيز مغرب و عشا را با يك اذان و دو اقامه خواند. (6)
روايات اهل سنت:
جابر بن زيد از ابن عباس نقل كرده است كه پيامبر خدا (ص) هفت ركعت مغرب و عشا را با هم خواند و هشت ركعت ظهر و عصر را با هم خواند و حضرت در مدينه بود. (7)
نيز می‏گويد: پيامبر اسلام هفت ركعت را با هم خواند و هشت ركعت را با هم خواند. (8)
ابن عباس می‏گويد: پيامبر اسلام در مدينه، بين ظهر و عصر و بين مغرب و عشا را جمع می‏كرد، بدون اين كه عذری در كار باشد. (9)
سعيد بن جبير از ابن عباس نقل می‏كند: رسول خدا (ص) ظهر و عصر و مغرب و عشا را با هم خواند بدون اين كه خطر و يا سفری در كار باشد. (10)
عبدالله بن شقيق می‏گويد:
روزی ابن عباس پس از نماز عصر، برای ما سخنرانی می‏كرد. سخنرانی طولانی شد، آفتاب غروب كرد، هوا تاريك شد، ستارگان در آسمان ظاهر شدند و مردم می‏گفتند: وقت نماز است. مردی از بنی تميم كه هميشه نماز را اوّل وقت می‏خواند، نزد ابن عباس آمد و گفت: وقت نماز است و سخن را كوتاه كن. ابن عباس به او گفت: تو به من سنت پيامبر را تعليم می‏دهی؟! خودم ديدم كه پيامبر نماز ظهر و عصر را با هم ‏خواند و مغرب و عشا را با هم ‏خواند. عبدالله بن شقيق می‏گويد: به شك افتادم. رفتم نزد ابوهريره و از او پرسيدم. ابوهريره گفت: ابن عباس راست می‏گويد. (11)
سعيد بن جبير از ابن عباس نقل می‏كند:
پيامبر اسلام بدون اين كه خطر و يا سفری در كار باشد، ظهر و عصر و مغرب و عشا را با هم خواند. سعيد بن جبير از ابن عباس از حكمت جمع كردن پرسيد. گفت: پيامبر خواست كه امت خود را به مشقت و زحمت نيندازد. (12)
عكرمه از ابن عباس نقل می‏كند كه پيامبر اسلام در مدينه، بدون اين كه مسافر باشد، مغرب و عشا را و نيز ظهر و عصر را با هم خواند. (13)
بر پايه اين روايات، جمع كردن بين نماز ظهر و عصر و نيز مغرب و عشا، اشكالی ندارد و متهم ساختن شيعه به اين كه خلاف سنت پيامبر عمل می‏كنند، كار دشمنان اسلام و مسلمين است.
در هر صورت فتواي علماء شيعه نيز دلالت بر افضليت تفريق و جدا خواندن مي کند؛ یعنی هر نماز در وقت فضیلت خودش خوانده شود. لکن از طرف ديگر اگر در اول وقت جماعت بر گزار باشد و بعدا جماعت منعقد نشود، و هر دو نماز در یک وقت در جماعت خوانده شود قطعا فضیلت بیشتری دارد و همچنين براي تسهيل بر مکلفين که اگر هر کدام در وقت جداگانه خوانده شود، شاید برای عده ای همراه با مشکلات باشد و لذا روی این دو جهت و بر اساس روایاتی که ذکر شد، هر دو مورد جايز است.
پی نوشتها:
1 . وسائل‏الشيعه، ج 3، ص 160، باب 32، ح1.
2 . همان، ج 3، ص 161، ح 2.
3 . همان، ح3.
4 . همان، ح4.
5 . همان، ح 7.
6 . همان، ح 11.
7 . صحيح بخاری، ج 1، ص 201، باب تأخيرالظهر الی العصر، ح 518، چاپ پنجم، 1993 - 1414، نشر و توزيع دار ابن كثير و اليمامه، دمشق و بيروت.
8 . همان، ص 206، ح 537، باب وقت المغرب.
9. صحيح سنن نسائی، ج 1، ص 200، ح 601، باب الجمع بين الصلوتين فی الحضر.
10. صحيح مسلم، ج 1، ص 489، ح 49، باب الجمع بين الصلوتين فی­الحضر، چاپ اوّل، دار احياء التراث العربی، 1955، 1374، بيروت.
11. صحيح مسلم، ج 1، ص 491، ح 57 و 58.
12. همان، ص 490، ح 54.
13. مسند احمد بن حنبل، ح 1، ص 221، س 27، چاپ شده در ضمن «موسوعه­السنه» الكتب السته و شروحها، چاپ دوم.