در مورد تزكيه و تعليم مي باشد

با عرض سلام و تشکر از ارتباط تان با اين مرکز
در چهار مورد از قرآن مجيد مساله تعليم و تربيت به عنوان هدف انبيا(عليهم السلام ) با هم ذكر شده ، در سه مورد تربيت بر تعليم مقدم شمرده شده است. (1) و تنها در يك مورد تعليم بر تربيت مقدم شده است (2)
با اينكه مى‏دانيم معمولا تا تعليمى نباشد. تربيتى صورت نمى‏گيرد.
بنا بر اين آن جا كه تعليم بر تربيت مقدم شده، اشاره به وضع طبيعى آن است که از جهت زمان تعليم مقدم است . قرآن با اين نگاه آن را مقدّم شمرده است ، در موارد ديگر كه تربيت مقدم ذكر شده ،گويا اشاره به مساله هدف بودن آن است، چرا كه هدف اصلى تربيت است و به جهت هدف مقدّم شده است .(3)
قرآن كريم درباره سه مرحله «تلاوت » ، «تعليم » و «تزكيه » مى فرمايد :
«رَبَّنَا وَ ابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولاً مِّنْهُمْ يَتْلُواْ عَلَيْهِمْ ءَايَـتِكَ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَـبَ وَ الْحِكْمَةَ وَ يُزَكِّيهِمْ إِنَّكَ أَنتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ; (4) :پروردگارا ! در ميان آنان فرستاده اى از خودشان برانگيز تا آيات تو را بر آنان بخواند. كتاب و حكمت به آنان بياموزد . پاكيزه شان كند ; زيرا كه تو خود ، شكست ناپذير حكيمي» .
اين آيه ، سه هدف را براى بعثت پيامبر(صلي الله عليه و آله و سلم) بيان مى كند :
نخست تلاوت آيات خدا بر مردم ; اين اشاره به بيدار ساختن انديشه ها در پرتو آيات جذاب و كوبنده اى است كه از مجراى وحى بر قلب پيامبر نازل مى شود . به وسيله آن جان هاى خفته را بيدار مى كند .
دوم ، تعليم كتاب و حكمت را هدف دوم مى شمرد ; زيرا تا آگاهى حاصل نشود ، مرحله تربيت صورت نمى گيرد .
سومين هدف را كه «تزكيه » است، نيز بيان مى كند . به اين ترتيب ، تكامل وجود انسان ، در جنبه هاى «علمى » و «عملى » به عنوان هدف نهايى بعثت پيامبر ، معرفى شده است .
بنابراين به صورت طبيعى از نظر زماني تعليم بر تزكيه مقدم است. آيه مذکور دعاى حضرت ابراهيم(عليه السلام) است که از خداوند طلب كرده و در اين دعا ، سير طبيعى را كه يك رسول بايد بپيمايد، مطرح شده است. پس تعليم ، راه و پلى براى تزكيه است. اما تزكيه از نظر رتبه و ارزش بر تعليم مقدم است . يعني اگر تعليم تزكيه را در پى نداشته باشد ، فايده اى ندارد . خدا در آيات ديگر كه به پيامبر خطاب مى كند ، ابتدا هدف (تزکيه ) را ذكر مى كند تا به اهميت آن توجه دهد :
« هُوَ الَّذِى بَعَثَ فِى الاُْمِّيِّينَ رَسُولاً مِّنْهُمْ يَتْلُواْ عَلَيْهِمْ ءَايَـتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَـبَ وَ الْحِكْمَةَ؛ (5) :اوست آن كس كه در ميان بى سوادان فرستاده اى از خودشان برانگيخت تا آيات او را بر آنان بخواند و پاك شان گرداند و كتاب و حكمت به ايشان بياموزد و آنان قطعاً پيش از آن در گمراهى آشكارى بودند.»
قرآن کتاب جاودانه است و براي تمام زمان ها نازل شده است . مسائلي را هم که مطرح مي کند بر اساس اهداف خلقت بشريت و انسان ها ي آزاده لحاظ مي کند . جوابي که در بالا داديم ، باز در اين قسمت هم مي آيد که در تمام زمان ها تزکيه مقدّم هدفي و تعليم مقدّم زماني است.
پي نوشت ها:
1. سوره بقره(2) آيه 151؛سوره آل عمران(3) 164؛ سوره جمعه(62)آيه 2.
2. سوره بقره (2)آيه 129 .
3.تفسير نمونه ،مکارم شيرازي ، ج1، ص458..
4. بقره (2)،آيه 129.
5.جمعه(62) آيه 2.