آهنگ

پرسش 1:
آهنگ شرح : چه آهنگ هايي از نظر اسلام حرامه و آيا موزيک هاي بي کلام هم حرام است ؟

پاسخ:
پرسشگر محترم با سلام و تشکر از ارتباطتان با اين مرکز؛
موسيقي و موزيک چه همراه با گفتار و کلام باشد و چه نباشد ، بر دو قسم است:
1 ـ موسيقى که به نظر عرف مردم، مطرب، و متناسب با مجالس لهو و لعب و عياشي و عيش ونوش باشد. نواختن وگوش دادن به اين قسم موسيقي و ترانه حرام است . انسان را كم كم به وادي گناه و معصيت مي كشاند .
2 ـ موسيقى غير مطرب و معمولى كه انسان را به هيجان شهوانى وادار نمي‌كند ؛ اين قسم موسيقي حرام نيست.
هم چنين اگر موسيقي مشکوک باشد که آيا از قسم حرام است يا از قسم حلال؛ گوش دادن به اين موسيقي مشکوک هم اشکال ندارد ، گرچه خوب است که انسان احتياط کند(1)

پي نوشت:
1. آيت الله خامنه اي، رساله اجوبه الاستفتاآت، سوال1128و1130.

پرسش 2:
هميشه نماز هام و سر وقت مي خونم و خانوده ام رو صبحا برا نماز من بيدار مي کنم. ولي داداشم نماز نمي خونه. منم خيلي بهش گفتم .حالا تکليف من چيه ؟
پاسخ:
بيدار کردن ديگران براي نماز واجب نيست. مگر اينکه خودشان گفته باشند که آن ها را بيدار کنيد. در اين صورت وظيفه خود را انجام مي دهيد. اگر بيدار نشدند، تکليفي به عهده شما نيست. در صورتي که ترک نماز از روي اهميت ندادن باشد ، بر پدر و مادر لازم است که بچه هاي خود را براي نماز بيدار کنند . (1 )
اگر برادرتان به حرف شما اعتنا نمي کند، از راه ديگر وارد شويد، مثلا کتاب هاي خوب در باره نماز به او هديه دهيد. چه بسا اصرار زياد شما در مورد نماز او را به لجبازي کشانده. بهتر است مدتي از تذکر زباني خودداري کنيد.

پي نوشت :
1 . سوال تلفني از دفتر (7746666-0251) آيه الله خامنه اي.

پرسش 3:
آيا اشکال داره کسي با خدا معامله کنه مثلا بگه من هميشه نمازامو مي خونم و خدا اونو تو يه کاري کمک کنه مثلا کنکور يا ازدواج يا ارتباط با مردم ؟
پاسخ:
تصحيح انگيزه و پالايش آن از هواها و هوس ها و ناخالصي ها و داشتن هدف عالي و والا، از مسائل بسيار مهم در راه سلوك و معنويت است. بنده خالص آن است كه بدون انتظار مزد و پاداش و تنها با انگيزه بندگي، رسوم و آداب بندگي را به جا آورد و گرنه اجير و كارگر است، نه بنده:
تو بندگي چو گدايان به شرط مزد مكن كه خواجه خود صفت بنده پروري داند
البته در پيشگاه الهي و در راه بندگي هيچ زحمتي بدون اجر و پاداش نمي ماند. هيچ كوششي بدون نتيجه نيست. اين غير از طمع داشتن به نتيجه در آغاز راه و حركت است . غير از اين است كه انگيزه ها در اين راه مقدس، رسيدن به اين خواسته ها و خواهش ها باشد. نماز پيش از آن كه اعلان نياز باشد، اظهار بندگي است. «عبد» اول «عبوديت» خود را ثابت مي كند، بعد خواه ناخواه مشمول توجهات ربوبي مي شود.
عبادت براي رسيدن به خواسته هاي دنيوي با اخلاص منافات دارد . حداقل مانع قبولي عبادت مي شود.
اگر خداوند حاجت شما را ندهد، عبادت او را به جا نمي آوريد؟ اگر چنين باشد، پس عبادت به خاطر تقرب و به خاطر سلوک به سوي خدا به چه معني است؟
البته درخواست داشتن از خداوند و دعا کردن ايرادي ندارد . بسيار مطلوب مي باشد. فقط عبادت خدا را مشروط بر قبولي دعا کردن درست نيست.

پرسش 4:
از کجا بفهمم که خدا هنوز منو دوست داره و چرا بعضي وقتا خدا به ما کمک نمي کنه ؟
پاسخ:
قرآن و روايات اهل بيت در بردارنده آيات و رواياتى است كه حكايت از محبت و دوستى خاص پروردگار نسبت به برخى از بندگان دارد. خداوند به داود پيامبر(عليه السلام)فرموده است:
اى داود، به بندگان زمينى من بگو: من دوست كسى هستم كه دوستم بدارد و همنشين كسى هستم كه با من همنشينى كند . همدم كسى هستم كه با ياد و نام من اُنس گيرد . همراه كسى هستم كه با من همراه شود، كسى را بر مى گزينم كه مرا برگزيند . فرمانبردار كسى هستم كه فرمانبردار من باشد. هر كس مرا قلباً دوست بدارد و من بدان يقين حاصل كنم، او را بپذيرم .چنان دوستش بدارم كه هيچ يك از بندگانم بر او پيشى نگيرد. هر كس به راستى مرا بجويد، بيابد . هر كس جز مرا بجويد، مرا نيابد. پس اى زمينيان! رها كنيد آن فريب ها و اباطيل دنيا را به كرامت و مصاحبت و همنشينى و همدمى با من بشتابيد . به من خوگيريد تا به شما خو گيرم . به دوست داشتن شما بشتابم.(1)
اگر به زندگي گذشته خود توجه كنيد ، همه جا و در همه مراحل لطف و رحمت خداوند را آشكارا مي‏بينيد . سعدي در ديباچه گلستان چه زيبا گفته است: باران رحمت بي حسابش همه را رسيده و خوان نعمت بي‏دريغش همه جا كشيده ، پرده ناموس بندگان به گناه فاحش ندرد و وظيفه روزي به خطاي منكر نبرد.
اي كريمي كه از خزانه غيب گبر و ترسا وظيفه خور داري!
دوستان را كجا كني محروم تو كه با دشمنان نظر داري
اگر به اوصاف الهي توجه كنيم و به صفات پروردگار ايمان بياوريم و بدانيم خداوند رئوف و رحيم است، در مي يابيم كه اگر خواسته هاي انسان بر آورده نمي شود، دليلش بخل نيست. خداوند با توجه به كمال و سعادت و مصلحت انسان خواسته هاي او را اجابت مي كند. در دعاي افتتاح مي خوانيم: " اگر حاجتم را دير برآوردي، از سر ناداني بر تو عتاب كردم،‌ در صورتي كه تأخير در اجابت حاجتم برايم بهتر بوده است، زيرا تو به امور آگاهي".
البته شيطان در يكي از مواردي كه وسوسه مي كند، همين مورد تأخير اجابت دعا است. از اين راه انسان را مأيوس مي كند تا او به خدا بدبين شود. گاهي اين وسوسه، در كارهاي نيك و خوب انجام مي شود مثلاً انسان را به فكر ريا مي اندازد، يا تلقين مي كند كه اين كار را به خاطر ريا انجام مي دهم، اين فكر را نيز كه كار شما از ريا باشد، از ذهن خود دور نماييد. اما در موارد دعا ائمه اطهار(ع) به اين نكته توجه داشته و همگان را از افتادن به دام بدبيني و سوء ظن به خدا برحذر داشته اند. اميرمؤمنان(ع) مي فرمايد:
"دير اجابت نمودن خدا، ‌تو را نااميد نكند كه همانا بخشش،‌ بسته به مقدار درخواست است . چه بسا در اجابت دعاي تو تأخير رخ دهد تا درخواست تو طولاني تر گردد و بخشش او كامل تر شود. چه بسا چيزي را خواسته اي و تو را نداده و بهتر از آن را در دنيا يا آن دنيا داده و يا بهتر آن بوده كه آن را از تو باز دارد. چه بسا چيزي را طلب نمودي كه اگر به تو مي داد،‌ تباهي دين و دنياي خود را در آن مي ديدي".(2)
پس تأخير اجابت دعا، نشان كم لطفي و كم محبتي خدا نيست، بلكه گاهي بر عكس، هرچه بيش تر تأخير شود، دليل بر بيش تر دوست داشتن خدا است. امام صادق(ع) مي فرمايد: "وقتي كه مؤمني دعا مي كند، ‌خداوند به ملائكه مي فرمايد: دعايش را مستجاب نمودم، ولي آن را نگه داريد و عطا نكنيد كه من دوست دارم صداي اين بندة مؤمن را بشنوم. بنده‌اي هم هست كه دعا مي كند و خداوند مي فرمايد: زود حاجتش را بدهيد كه آوازش را دوست ندارم".(3)
اگر كسي بداند خداوند در عوض عدم اجابت دعا در دنيا، چه پاداشي براي او در آخرت در نظر گرفته است، هرگز نا اميد نمي شود. امام صادق(ع) مي فرمايد: "روز قيامت خداوند متعال مي فرمايد: اي بندة من!‌تو مرا خواندي و من اجابتت را به تأخير انداختم. اكنون ثواب و پاداش تو چنين و چنان است. پس مؤمن آرزو مي كند كه كاش هيچ دعايي از او در دنيا اجابت نمي شد، براي آن ثواب و پاداش نيك كه مي بيند".(4)
از روايات استفاده مي شود كه هيچ دعايي بي اثر نيست و هر دعايي در دنيا و آخرت تأثير مناسب خود را دارد.
امام سجاد(ع) مي فرمايد: "دعاي مؤمن يكي از سه فايده را دارد: يا براي او ذخيره مي گردد يا در دنيا برآورده مي شود يا بلايي را كه مي خواست به او برسد، ‌از وي مي گرداند".(5)
علاوه بر مطالب ياد شده، نماز و روزه و دعا و غيره، مطلوبيت ذاتي دارند . فلسفه دعا تنها بر آوردن حوائج به ويژه خواسته هاي دنيوي نيست، بلكه نفس دعا و مناجات با خدا،‌ صرف نظر از اجابت يا عدم اجابت، موضوعيت دارد و به اصطلاح طلب مهم تر از مطلوب است.(6)
ما به دعا كردن امر شده ايم و بايد به اين وظيفه عمل كنيم و نتيجه را به خداوند واگذار نماييم.
براي استجابت دعا بايد شرايطي را مهيا نمود و موانعي را برطرف ساخت. در ذيل به برخي از شرايط و موانع اشاره مي‏شود:
ا) شرايط استجابت دعا.
1 - دعا و ارتباط مداوم با خدا در هر حال:
خداوند به پيامبرش دستور مي‏دهد كه "نفس خويش را در كمال شكيبايي در هر بامداد و شامگاه به دعا كردن و جلب خشنودي خدا وادار كن".(7)
قرآن كساني را كه فقط در هنگام گرفتاري و مشكلات دعا مي‏كنند، مورد نكوهش قرار داده است: "وقتي به انسان گرفتاري و غمي روي مي‏آورد، ما را در هر حال (خواب و بيداري، نشسته و ايستاده) بخواند و چون گرفتاريش را برطرف كنيم، برود (و از ارتباط خود با خدا از جهت كميت و كيفيت بكاهد و گاهي قطع نمايد، به گونه‏اي كه) گويي اصلاً ما را براي گرفتاري كه به او رسيده بود، نخوانده است!".(8)
امام صادق (ع) مي‏فرمايد: "كسي كه پيش‏دستي در دعا نكند و فقط در وقت نزول بلا دست به دعا بردارد، دعايش در آن وقت مستجاب نگردد و فرشتگان گويند: اين آواز را نشناسيم". در روايت ديگري آمده كه "به او مي‏گويند: تا امروز كجا بودي؟!".(9)
در اصول كافي آمده كه خداوند به حضرت داوود(ع) فرمود: " مرا در روزهاي خوش و آسايش ياد كن تا من دعاي تو را در روزهاي گرفتاري و سختي اجابت كنم".(10)
2 - دعا بايد از صميم قلب باشد.
تمام ذرات وجود انسان يك چيزي را بخواهد و طلب كند و دل و زيانش با عمل و رفتارش هماهنگ باشد.
3 - اعتماد به خدا و اطمينان به اجابت او:
امام صادق(ع) فرمود: "خدا دعايي را كه از دل غافل و بي خبر برخيزد، مستجاب نمي‏كند پس وقتي دعا كني، از عمق دل به او روي آور (و دلت را با زبانت همراه گردان) و سپس به اجابت دعايت مطمئن باش".(11)
4 - قطع اميد از غير خدا و اميد و اطمينان به خداوند.
امام صادق(ع) فرمود: "هرگاه يكي از شما بخواهد كه هر چه از خدا درخواست مي‏كند، خدا به او عطا فرمايد، بايد از همه مردم نااميد و مأيوس گردد و هيچ اميدي جز به درگاه خدا نداشته باشد".(12) او به نقطه‏اي از ايمان و توكل بايد برسد كه بداند همه قدرت‏ها و علل جهان تحت اراده و قدرت الهي قرار دارند.
پس از خدا بخواهد كه اسباب و علل مادي و معنوي جهان را جهت صلاح و منفعت او قرار دهد.
5 - دعا بايد در كنار تلاش و تدبير باشد.
پيامبر اكرم(ص) فرمود: "الداعي بلا عمل كالرامي بلا وتر؛ كسي كه دعا مي‏كند و به دنبال آن تلاش و عمل نمي‏كند، مانند آن است كه بي چله كمان تير مي‏اندازد".(13)
دعا نمي‏تواند جاي تلاش و برنامه ريزي در زندگي را بگيرد، بلكه مكمل آن مي‏تواند باشد.
6 - دعا بايد با حالت تضرع و دلي شكسته باشد.
امام صادق(ع) فرمود: "هرگاه دل تان شكست، دعا كنيد، زيرا دل تا پاك و خالص نشود، شكسته نمي‏شود".(14)
7 - مكان دعا در استجابت تأثير دارد، مثلاً دعا در حرم امامان (ع) مخصوصاً حرم امام حسين(ع) و كنار خانه خدا به خصوص مقام حضرت ابراهيم(ع) و كنار حجرالاسود.
8 - زمان دعا: دعاي پنهاني و در تاريكي شب زودتر به اجابت مي‏رسد، مخصوصاً در قنوت يا سجده نماز "وتر" كه بعد از خواندن هشت ركعت نماز شب و دو ركعت نماز شفع خوانده مي‏شود.(15)
قرآن مي‏فرمايد: "پروردگار خود را به حالت تضرع و تذلل و در پنهاني و خفا بخوانيد".
دعا در شب‏هاي ماه رمضان و رجب و دهه اول ذي‏الحجه و غير آن دعا را به اجابت نزديك مي‏كند.
9 - توسل به چهارده معصوم(ع) و آن‏ها را بر پايه آيه شريفه "وابتغوا اليه الوسيله" وسيله و شفيع قرار دادن.
10 - غسل توبه نمايد، سپس با وضو چهار ركعت نماز بخواند در هر ركعت يك مرتبه سوره حمد و سه مرتبه توحيد و يك مرتبه سوره "الناس" و يك مرتبه "فلق" را بخوانيد. بعد از نماز هفتاد مرتبه استغفرالله ربي و اتوب اليه و بعد از هفت مرتبه "لا حول و لا قوه الا بالله العلي العظيم" سپس بگوييد: يا عزيز يا غفار اغفرلي ذنوبي و ذنوب جميع المؤمنين و المؤمنات فانه لا يغفر الذنوب الا انت."(16)
به اين ترتيب شخص در جاده دعا قرار مي‏گيرد و بايد مراقب باشد تا راه دعا را درست بپيمايد، و به بيراهه نرود. نشاني راه دعا را ذكر خواهيم كرد.
ب) موانع استجابت دعا
امام علي(ع) مي‏فرمايد: -المعصيه تمنع الاجابه؛(17) گناه مانع اجابت دعا است".
گناهان سه نوع تأثير منفي در دعا مي‏گذارند:
1 - لذت دعا و مناجات را سلب مي‏كنند.
انسان دعا مي‏كند، اما لذت نمي‏برد و رقت قلب پيدا نمي‏كند.
2 - مانع استجابت دعا مي‏شوند.
3 - توفيق دعا كردن يا شركت نمودن در مجالس دعا را از انسان سلب مي‏كنند.
برخي از گناهان در عدم اجابت دعا تأثير بيشتر دارند كه در ذيل به نمونه‏اي از آن‏ها اشاره مي‏كنيم.
امام سجاد(ع) فرمود: " گناهاني كه دعا را بازمي‏گرداند و مانع استجابت مي‏شوند، عبارتند از: بددلي و سوءظن به مؤمنان و كارهاي آنان؛ طينت و دروني ناپاك داشتن؛ نفاق و دورويي با برادران و خواهران ايماني؛ عدم اطمينان به اجابت دعا؛ تأخير نمازهاي واجب (و نخواندن آن در اول وقت فضيلت) آن كه وقت آن بگذرد؛ بدزباني و فحاشي و اهانت كردن؛ نزديك نشدن به خدا به وسيله صدقه و كارهاي نيك". (18)
نيز فرمود: "از جمله گناهاني كه مانع استجابت دعا مي‏گردد، نافرماني و رنجاندن خاطر پدر و مادر است".(19)
مؤمنان ثابت قدم هيچ گاه از تكرار دعا مأيوس نمي‏شوند، بلكه مي‏گويند:
دسـت از طلب نـدارم تا كـام من برآيد يا جان رسد به جانان يا جان ز تن درآيد
خداوند زندگي انسان را توأم با رنج و مشقت قرار داد تا وي را تربيت كند و استعدادهايش را شكوفا نمايد.شدايد و ناملايمات براي انسان جنبة سازندگي دارند. بسياري از كمالات و رشدها است كه جز در رو برو شدن با سختي ها و گرفتاري ها ، جز در نتيجة برخوردها، جز در ميدان مبارزه و پنجه نرم كردن با حوادث به دست نمي آيد. سختي ها در زندگي بشر تنها گوهر واقعي انسان را آشكار نمي كند، بلكه به گوهر وي تكامل مي بخشد، بلاها و سختي ها اثر كيميايي دارند ، و سازنده اند.
پي نوشت ها:
1. سيّد ابن طاووس، مسكّن الفوائد، ص 27.
2. نهج البلاغه، نامه 31.
3. اصول كافي، ج 4، ص 245.
4. همان، ص 247.
5. تحف العقول، ص 202.
6. مصباح يزدي، بر درگاه دوست، ص 56.
7. كهف (18) آيه 28.
8. يونس (10) آيه 12.
9. اصول كافي، ج 4، ص 219.
10. بحارالانوار، ج 93، ص 381.
11. همان، ص 305.
12. عدة الداعي، ص 97.
13. همان.
14. مكارم الاخلاق، ص 315.
15. پيامبر(ص) فرمود: "براي خدا منادي هست كه هنگام سحر ندا مي‏كند: آيا دعا كننده‏اي هست تا اجابت نمايم؟ آيا استغفار كننده‏اي هست تا مورد بخشش قرار دهم؟ آيا درخواست كننده‏اي هست تا به او عطا نمايم؟"
16. رساله "لقاءالله"، ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي، ص 119.
17. همان، ص 87.
18. غررالحكم، ترجمه محمد علي انصاري، ج 1، ص 32.
19. معاني الاخبار، ص 271، به نقل از كيفرگناه و عواقب آن، سيد هاشم رسولي محلاتي.