زندگي پيامبر اكرم(ص)

پرسش: زندگي پيامبر اكرم(ص) شرح : در قرآن كريم آيه اي وجود دارد كه خداوند متعال مي گويد بيش تر از سه همسر اتخاذ نكنيد. آيا اين آيه بعد از ازدواج هاي پيامبر نازل شده يا شرايط به گونه اي ديگر بوده؟

پاسخ:
با سلام و تشکر به خاطر ارتباط تان با اين مرکز.
اولا آن آيه مورد اشاره که مي فرمايد :پس زنان نيکو و مناسب را به نکاح خود درآوريد، دو يا سه يا چهار همسر (نه بيش تر) و اگر بترسيد که (چون زنان متعدد گيريد) راه عدالت نپيماييد، پس تنها يک زن اختيار کنيد.(1) به جواز تزويج با حد اکثر چهار زن اشاره شده است، نه سه زن .
ثانيا احکامي که در قرآن وجود دارد، در وهله اول کلي و شامل همه انسان ها حتي شخص پيامبر گرامي اسلام نيز بوده است، اما در بعضي از موارد مثل مورد سوال، پيامبر
مستثني شده است.
در نتيجه فرقي نمي کند که اين آيه بعد از ازدواج هاي پيامبر نازل شده باشد. يا قبل از آن، چون پيامبر با دستور خدا از آن استثنا شده . اين حکم از احکام مربوط به "اختصاصات النبي" است.
پي نوشت :
1.نساء (3) آيه 3.

پرسش: در تاريخ داريم كه پيامبر در 25 سالگي با حضرت خديجه كه 15 سال از ايشان بزرگتر بوده است. ازدواج كرده اند. يعني سن حضرت خديجه(س) 40سال بوده است و سال ها بعد از ازدواج اين دو بزرگوار وجود نازنين حضرت فاطمه (س) متولد شده اند. آيا سني از حضرت خديجه(س) كه حضرت فاطمه(س) متولد شده اند مصادف با سن يائسگي زنان نبوده است؟

پاسخ:
1ـ گرچه مشهور در مورد سن حضرت خديجه در هنگام ازدواج آن است که چهل ساله بوده اما واقعيت آن است که هم سن حضرت خديجه به هنگام ازدواج با پيامبر به طور دقيق روشن نيست و هم تاريخ ولادت حضرت فاطمه(س).
در مورد زندگاني حضرت خديجه همان گونه که برخي از تاريخ پژوهان معاصر نوشته اند، از زندگاني آن بانوي بزرگ اسلام پيش از آن که با پيامبر ازدواج کند، جز گزارش ها و اشاره هاي کوتاه در دست نيست.(1) نمي توان قاطعانه نظر داد که سن او به هنگام ازدواج با پيامبر(ص) چهل سال بود. بنابراين کم تر بودن سن حضرت خديجه در هنگام ازدواج بعيد به نظر نمي رسد و نمي توان آن را مردود دانست.
در مورد تاريخ ولادت حضرت فاطمه(س) نيز وضع به همين منوال است: «با همه کوششي که به کار رفته است، متأسفانه در باره سال ولادت دختر پيامبر، حضرت فاطمه(س) اطلاع درست و دقيقي در دست نيست و نمي توان نظر قاطعي ابراز نمود».(2)
در مورد ميلاد حضرت فاطمه(س) مورخان سال هاي گوناگون را گفته اند که جملگي تقريباً محدود مي شود به سال پنجم پيش از بعثت تا سال پنجم بعثت، اما همه گفته ها را مي توان در سه قول خلاصه و جمع بندي نمود:
1- پنج سال پيش از بعثت : عموم سيره نويسان و مورخان اهل سنت مانند: محمد بن سعد، کاتب واقدي در کتاب طبقات الکبري، بلاذري در انساب الاشراف، ابن اثير در الکامل، سال ميلاد حضرت فاطمه را پنجم پيش از بعثت نوشته اند.(3)
طبق اين قول اگر سن ازدواج حضرت خديجه را هر يک از هشت قول مذكور فرض کنيم، معنايش اين است که در هنگام ولادت حضرت فاطمه(س) سن حضرت خديجه 30، 33، 35، 40، 45 ، 50، 49 و يا حد اکثر 51 سال بود. در اين فرض هيچ اشکالي به وجود نمي آيد؛ چرا كه بارداري زنان در اين محدوده زماني معمول و متعارف است.
2- حدود بعثت : برخي از نويسندگان شيعي مانند شيخ طوسي در مصباح المتهجد و ابن‌ واضح يعقوبي در تاريخ يعقوبي، نيز برخي از نويسندگان اهل سنت مانند سيوطي در تفسير درَالمنثور و حاکم نيشابوري در المستدرک علي الصحيحين و شمس الدين ذهبي در ذيل المستدرک علي الصحيحين نوشته اند: ميلاد حضرت فاطمه در همان سال بعثت و يا يکي دو سال پيش يا پس از آن اتفاق افتاد.(4)
طبق اين قول در مورد ميلاد حضرت فاطمه و اقوال گوناگون در مورد سن ازدواج حضرت خديجه، سن حضرت خديجه در هنگام به دنيا آوردن حضرت فاطمه(س) بين چهل تا پنجاه و پنج سالگي قرار دارد. اين باور هم اشکالي ندارد. چون عموم زنان تا پنجاه سالگي و زنان نَبْطي و قريشي تا چند سال بيش تر زاد و ولد دارند.
3- پنجم بعثت : عده اي از نويسندگان شيعي مانند محمد بن يعقوب کليني در کافي سال ميلاد حضرت فاطمه(س) را پنجم بعثت ذکر کرده اند.(5)
طبق اين قول و آن پيش فرض در مورد سن حضرت خديجه هنگام ازدواج(يعني چهل سالگي)، نتيجه مي گيريم سن حضرت خديجه در هنگام ولادت حضرت فاطمه، بين چهل و پنج تا شصت قرار دارد.
اگر چه در اين سخن هم اشکال چنداني وجود ندارد، ليکن از اين که زنان (حتي زنان نبطي و قريشي) فرزندان شان را درسنين زير شصت سالگي به دنيا مي آورند و بارداري در سن شست سالگي پديده اي نادر است ، بعيد به نظر مي رسد.
گريز از احتمال:
براي چاره جويي اين احتمال بعيد لزوما بايد يکي از راه هاي زير را طي کرد:
1- دست کشيدن از قولي که مي گفت حضرت خديجه در هنگام ازدواج چهل ساله بود؛
2- نپذيرفتن قولي که مي گفت حضرت فاطمه(س) در سال پنجم بعثت متولد شد.
3- توجيه قول مشهور در مورد چهل ساله بودن حضرت خديجه در هنگام ازدواج، به اين که شماره چهل در اين مورد، به معناي حقيقي خود نيست، بلکه به معناي تقريبي و مجازي است و از اين که شماره چهل، عدد کاملي است، سيره نويسان آن را انتخاب کرده اند.(6)
4- پيامبر(ص) خاتم انبيا است وسرآمد همه آنان، نيز دارنده کمالات وکرامات همه آنان . از اين که خداوند به پيامبران پيشين عنايت کرده و برخي از همسران شان در پيري صاحب فرزند شده بودند، بعيد نيست آخرين دختر پيامبر از حضرت خديجه، در سنين بالاتر از سن متعارف، با عنايت و برکت ويژه الهي متولد شده باشد و اين براي کسي که به خدا و قدرت او باور و ايمان داشته باشد ، دشوار نيست.

پي نوشت:
1. سيد جعفر شهيدي، زندگاني فاطمه زهرا(س)، ص 21.
2. همان، ص24.
3. طبقات الکبري، ج8، ص19؛ تذکره الخواص، ابن جوزي، ص278.
4. سير اعلام النبلاء، ج2، ص119؛ المستدرک حاکم، ج3، ص161 و 162؛ درَ المنثور، ج5، ص218.
5. کافي، ج1، ص458.
6. زندگاني فاطمه زهرا(س)، ص23.