مفهوم خدا

پاسخ:

اولا اگر چنين است پس جهان و جهانيان و ذهن مفهوم ساز بشر را چه کسي آفريده است؟!!
اين جاست که قرآن کريم عقل حق پذير آدمي را به قضاوت فراخوانده و در يک جمله زيبا فرمود: «افي الله شک فاطر السموات و الارض» (1) آيا در وجود خداوند که فاطر آسمان و زمين (نظام هستي) است ترديد و شکي است؟
با طرح اين آيه هدف استدلال وحياني بر مسئله نيست، زيرا پرسشگر محترم دليل عقلي خواسته ، مراد اين است که قرآن کريم نيز از طريق بيدار نمودن خرد و عقل آدمي آنان را به انديشه و فکر فراخوانده ، از آنان خواسته که با اندک خردورزي مي‌توان فهميد که هرگز در جايي که آفريدگار هستي است ،نبايد شک نمود و آن را ساخته و پرداخته ذهن مخلوق او پنداشت.
ثانيا: کساني که چنان تصور مي‌کنند که در پرسش اشاره شده، آيا سوفسطي هستند و منکر واقعيات عيني و خارجي‌اند و يا به آن اذعان دارند؟
اگر منکر حقيقت عيني و هستي خارجي موجودات و حتي وجود خود هستند ،به آن ها بايد گفت پس اين ذهن مفهوم ساز شما چيست؟
اگر منکر حقايق عيني نيستند و بدان اذعان دارند، راه سخن و بحث با آنان باز مي‌شود و با آنان بايد گفت: به دليل اين که اصالت از آن وجود است و هستي را حقيقتي خارجي تشکيل مي‌دهد و مراتب کثير اين حقيقت، عين وحدت اوست، يعني کثرت هستي به وحدت آن برمي گردد، در نتيجه اين حقيقت عيني خارجي يا مستقل بالذات و بي‌نياز مطلق است، يا عين ربط و تعلق به آن است. در هر دو صورت، وجود واجب تعالي يعني حقيقتي که عين هستي است و هستي براي او ضروري و ازلي است ثابت مي‌شود، زيرا در صورتي که اين حقيقت مستقل و عيني خارجي محض باشد، واجب بالذات است و گرنه عين ربط، نياز و تعلق به آن است . در هر دو حال وجود حق تعالي ثابت مي شود، زيرا غير از مرتبه عالي وجود که داراي کمال نامتناهي و بي‌نيازي و داراي مطلق است، ساير مراتب هستي، عين ربط و وابستگي است، و اگر آن مرتبه عالي که بي‌نياز و غني مطلق است، نبود، ساير مراتب هم تحقيق نمي يافت، زيرا لازمه فرض تحقق ساير مراتب، بدون تحقق مرتبه عالي وجود اين است که مراتب مزبور، مستقل و ‌بي نياز از مرتبه عالي آن باشد، در حالي که حيثيت وجودي آن ها عين ربط و نيازمندي است. (2)
بنابراين اگر به فرض محال و بر اساس گمان آن بعضي که در پرسش اشاره گرديده، وجود خداوند مفهومي ساخته ذهن بشري باشد، اولين مشکل براي همان ذهن مفهوم ساز به وجود مي‌آيد که چگونه با وصف وجود فقري و ربطي خود استقلال يافته و مفهوم خدا را ساخته است؟!!
بنابراين با اندک دقت در دو نکته ياد شده پاسخ روشن به آن شبهه مي‌توان داد.
پي نوشت:
1. ابراهيم(14) آيه 10.
2. نتائج كلامي حكمت صدرائي، ص70.