با سلام و عرض خداقوت سوال بنده جمع آوری فرآن میباشد اینکه چرا در زمان پیامبر اعظم قرآن به صورت کتاب در نیامد و این کار به دست خلفای بعد از پیامبر(ص) افتاد؟
پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
دربارة جمع آورى قرآن مجيد به صورت مكتوب فعلى برخى نظرشان اين است كه در زمان حيات رسول خدا(ص) زير نظر حضرت قرآن جمع آورى و به صورت مكتوب ومدوّن درآمد(1) ولى عده‌اى بر اين نظرند كه قرآن در زمان رسول خدا و به دستور حضرت نگارش و كتابت يافت، اما مدون نبود، بلكه به صورت پراكنده؛ يعنى صحيفه ـ صحيفه بود كه روى چيزهايى نظير چرم، چوب درخت خرما؛ استخوان كتف گوسفند، قطعات حرير و... نوشته شده بود. پس از پيامبر، اميرمؤمنان علي(ع) قرآن را جمع آورى فرمود كه در كنار اصل آيات شأن نزول و تأويلات هم ذكر شده بود كه به دليل ممانعت خلفا از پذيرش آن به دست جامعه اسلامي نرسيد؛ اين قرآن به عنوان سپردة امامت نزد امام زمان (عج) مي‌باشد.
در هر حال بر فرض پذيرش قول دوم مي توان گفت: تداوم نزول وحي تا آخرين روزهاي حيات رسول خدا و جنگ ها و خطر حمله دشمنان به جامعه اسلامي كه تا روزهاي وفات حضرت ادامه داشت. همچنين ديگر مشكلات داخلي در حكومت حضرت از عواملي بود كه مانع جمع آوري و تدوين كامل قرآن در يك مصحف شد .
بعد از رسول خدا در زمان ابوبكر مسيلمه كذّاب در يمامه ادعاى پيامبرى نمود، ابوبكر براى سركوب مسيلمه سپاهى را روانة يمامه نمود . در اين جنگ مسلمانان پيروز شدند و مسيلمه كشته شد، ولى حدود هفتاد نفر از حافظان قرآن كريم كشته شدند كه همگى از صحابه رسول خدا بودند.
ابوبكر پس از اين ماجرا و به خاطر خطر فراموشي يا اختلاف در آيات قرآن ، دستور داد قرآن جمع و تدوين گردد. براى اين كار زيدبن ثابت را كه از پركارترين و جوان ترين كاتبان وحى و حافظ قرآن و داراى مصحف اختصاصى بود، انتخاب شد . زيدبن ثابت نوشته هاى پراكندة قرآنى را جمع كرد. اين نسخه جمع آورى شده كه گردآورى آن حدود 14 ماه طول كشيده بود ، پس از ابوبكر به عمر داده شد . پس از عمر به دخترش حفصه همسر رسول خدا سپرده شد.
در زمان عثمان با توجه به رفتن قرآن به سرزمين هاى اسلامى فتح شده ، اختلاف در قرائت كلمات قرآن پيدا شد . براي جلوگيرى از اختلاف ، عثمان دستور داد تمام نوشته هاى زمان رسول خدا را گرد آوري كردند . نسخه كتابت زيد در زمان ابوبكر را كه نزد حفصه بود ،به امانت گرفتند . بر اساس يک قرائت قرآن را تدوين نمودند . از روى آن پنج يا شش نسخه نسخه برداري شد . يك نسخه در مدينه و يك نسخه در مكه و چهار نسخة ديگرى را همراه با يك حافظ قرآن كه نقش معلم و راهنماى درستخوانى را داشت، به مراكز مهم جهان اسلام ، يعنى بصره ، كوفه، شام و بحرين ارسال كردند . بقية قرآن ها كه با اين قرائت مخالف بود، از بين بردند . عثمان به تمام بلاد نوشت قرآن هاى ديگر را از بين ببرند. بدين وسيله از اختلاف قرائات قرآن جلوگيرى شد.(2)
پي نوشت ها :
1.آيت الله سيد ابوالقاسم خويي، بيات، ج 1، ص 407.
2. بهاءالدين خرمشاهي، دانشنامة قرآن، ج 2، ص 1634، مادة جمع قرآن و سيد محمد باقر حجتي، تاريخ قرآن كريم، ص 234، 385، 419 و 429.
