نهج البلاغه

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
پيامبر و امامان با مردم زندگي مي کردند و بايد به گونه اي سخن بگويند که براي مردم قابل فهم باشد . اگر آنان هميشه و در همه جا مطابق با فهم و علم خود سخن مي گفتند که غالب سخنان آنان براي مردم قابل فهم نبود.
از رسول خدا نقل شده :
إِنَّا مَعَاشِرَ الْأَنْبِيَاءِ أُمِرْنَا أَنْ نُكَلِّمَ النَّاسَ عَلَى قَدْرِ عُقُولِهِم؛(1)
ما پيامبران مامور شده ايم با مردم مطابق فهم و درک شان سخن بگوييم.
البته آنان مطابق با فهم مردم و مطابق با حق، سخن مي گفتند. اگر مطلبي باطل بوده و از اوهام و ساخته هاي ذهن و روح انسان ها بود، در سخن پيامبر و امام تاييد نمي شد .آنان باطل را حتي اگر باور عمومي بود، تاييد نمي کردند، ولي در بيان حقايق، درک و فهم عموم را ملاک قرار مي دادند.
حالا کسي آمده در آن زمان از مسافت بين شرق و غرب عالم سوال مي کند و امام مي فرمايد به اندازه مسير يک روز خورشيد:
در آن روز و حتي امروز چه جواب بهتري مي شد داد؟ مگر غير از اين است که شرق و غرب در اثر حرکت زمين به دور خورشيد حاصل مي شود؟ مگر غير اين است که با تابيدن خورشيد روز شروع و با پنهان شدن از ما و قطع تابش، روز تمام مي شود؟ مگر غير اين است که چون ما روي زمين هستيم، چرخش زمين را متوجه نمي شويم و فکر مي کنيم خورشيد به دور زمين مي چرخد و در هر حال تفاوتي نمي کند چه زمين به دور خورشيد بچرخد و چه بر عکس، اين فاصله محسوس و قابل فهم و ثابت است.
بنا بر اين تفاوت نمي کند و جواب در هر حال درست است. در عين اين که امام مطلب خلاف واقع و دروغي نگفته و باطلي را حق نشمرده است.
آري وقتي مردم گمان مي کنند که خورشيد براي مرگ يک انسان مي گيرد و کسوف و خسوف عزاي خورشيد و ماه به خاطر مصايبي است که در دنيا بر بعض افراد وارد شده، با اين که اين باور عمومي است و در آن مقطع اين باور به سود پيامبر است، ولي چون باطل است، به صراحت نفي مي شود اما چه ما خورشيد را چرخان به دور زمين بدانيم و چه عکس، براي نشان دادن فاصله بين مشرق و مغرب هيچ جوابي بهتر از اين نيست. در عين اين که نه حقي را باطل و نه باطلي را حق شمرده است.
پي نوشت :
1. أمالي صدوق، ص 419.