پرسش 5 . توبه چه مراتبى دارد؟

همان‏طورى که گناهان، درجه و مراتب دارد، توبه نیز با توجه به موقعیت و رتبه معنوى افراد داراى مراتب خاصى است. امام صادق علیه السلام درباره مراتب توبه مى‏فرماید:« براى هر فرقه و طائفه‏اى توبه مخصوصى است. پس توبه پیامبران الهى مضطرب شدن باطن و به هم خوردن حالت اطمینان است. توبه اولیا از عوارض رنگارنگ و تلون خاطر است [امور نامناسبى که به فکر آن‏ها مى‏گذرد] توبه أصفیا (برگزیدگان حق) از نَفَسى است که به یاد غیر او مى‏کشند. توبه افراد خاص (نخبگان) از مشغول بودن به غیر پروردگار است و توبه عوام، بازگشت از گناهان است. هر کدام از آن‏ها داراى نوعى معرفت و آگاهى در آغاز و انجام توبه است» .22
علامه طباطبایى در تبیین مراتب توبه مى‏گوید: توبه به معناى بازگشت به خدا براى تقرب به اوست. بى‏گمان معناى قرب و بُعد، نسبى و تشکیکى است. بنده‏اى که در مقامى قرار دارد، گرچه در مقایسه با برخى از مقامات داراى قرب است اما نسبت به مقامات بالاتر داراى بُعد است.23