نماز

پرسش: دختري 19ساله ام.وقتي مي خواهم نماز بخوانم ناخواسته صحنه هاي خيلي بدي به ذهنم مياد تا جايي که از نماز خوندن پشيمون مي شم.خواهشا کمکم کنيد.

پاسخ: پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از اعتماد و ارتباط تان با اين مرکز.
اي کاش منظورتان از صحنه هاي خيلي بد را مي نوشتيد ، تا بتوانيم پاسخ و مشاوره روشن تري به شما ارائه دهيم .آيا منظورتان تجسم يافتن صحنه هايي از انجام گناهي است که قبلا انجام داده اي ، يا آن را ديده اي ؟ يا صرفا تخيل و صحنه سازي از يک عمل زشت يا گناهي است که وقوع خارجي پيدا نکرده است يا يک سري تخيلات ذهني و فکري و اعتقادي در مورد خدا ،قرآن ، وحي ، پيامبران ، امامان ، فرشتگان ، بهشت و جهنم ، چرا بايد نماز بخوانيم و مانند آن است ؟ لطفا منظورتان را روشن بيان کنيد تا پاسخ روشن دريافت کنيد .
اما برحسب احتمالات ذکر شده نکاتي را به اطلاع تان مي رسانيم .
1- ياد آوري صحنه معصيت، نماز را باطل نمي کند، لکن ثواب نماز را کم مي کند.
آنچه در صحت نماز اعتبار دارد، آن است که نماز گزار از اول تا آخر نماز به نيت خود باقي باشد، ولي اگر در بين نماز در اثر نداشتن حضور قلب و ياد آوري صحنه معصيت يا هر خاطره ديگر، از نماز غافل شود، به نحوي که نداند نماز مي خواند، نماز باطل مي شود اما اگر بداند که نماز مي خواند و متوجه نماز خواندن خود باشد ،در عين حال خاطرات و مسائل ديگر را هم در ذهن خود ياد آوري کند، نماز صحيح است(1) لکن ارزش و ثواب اين نماز کم تر مي باشد . هر مقدار حضور قلب در نماز بيش تر باشد ،ثواب آن بيشتر مي باشد.
2- از آن چه توصيف نموده‏ايد، برمى‏آيد كه ناراحتى شما بيش تر وسواس فكرى و ذهني است.
وسواس يكى از واكنش‏هاى عصبى است كه معمولاً به دو شكل وسواس فكرى و وسواس عملى بروز مى‏كند. البته در مورد شما ممكن است كه اين حالت در مراحل اوليه و ضعيف باشد. اما جلوگيري و درمان اين حالت لازم است.
وسواس فكرى عبارت است از يك سلسله افكار پوچ و بيهوده تكرارى، كه گرچه بيمار به بيهودگى آن اطمينان دارد، ولى براى جلوگيرى از آن نمى‏تواند اقدامى كند.
وسواس عملى عبارت است از يك رشته رفتارهايى كه قطع نظراز منطقى نبودن آن‏ها، جنبه تكرارى به خود مى‏گيرد.(2)
اغلب مبتلايان به وسواس فكرى، افكار بيهوده و ناپسند و يا وحشتناكى در ذهن خود به وجود مى‏آورند كه اين افكار در چرخه‏اى بى پايان، مرتب تكرار مى‏شود.
بعضى از مبتلايان، مشكل خود را پنهان نگه مى‏دارند. گاهى دور از چشم ديگران چندين ساعت را صرف افكار خود مى‏نمايند ، اما در خصوص شما حاد به نظر نمي رسد. با نوشتن نامه براي ما در صدد حل آن نيز هستيد و اين براي حل مشكل بسيار مطلوب است.
ضررهاى وسواس فكرى بسيارند كه برخي از آن ها عبارتند از: اتلاف وقت، عدم توانايى در تمركز حواس، بازماندن از كارهاى اصلى، خسته شدن ذهن، عدم تعادل روانى، بى حوصله شدن براى فكر كردن درباره موضوعات مهم و اساسى زندگى و تحصيلى.
نيازى به شرح و بسط اين پيامدها نيست، پس هر چه زودتر بايد به راهكارهاى عملى جهت مقابله با اين حالت بينديشيد كه عبارتند از:
1 - شفاف كردن افكار:
براى مقابله با افكار انحرافى بايد انديشه خود را پالايش كنيد و ابهام زدايى نماييد. امام على(ع) مى‏فرمايد: «به دليل شفافيت افكار ملائكه، آنان به وسواس فكرى مبتلا نمى‏شوند».(3)
اگر شبهه و سؤالى در ذهن خود نسبت به خدا و يا اولياى الهى داريد، بدون واهمه آن‏ها را مطرح نماييد و در پى پاسخ برآييد.
2 - متمركز شدن بر افكار مطلوب:
براى رهايى از افكار ناخواسته، لازم است افكار خوشايند را جايگزين كنيد. توجه به افكار معقول و تقويت و تمركز آن به وسيله تكرار زبانى، شما را از افكار مخرّب و آزاردهنده باز مى‏دارد. پيامبر اكرم(ص) مى‏فرمايد:
«كسى كه مبتلا به وسواس فكرى است، سه بار ايمان به خدا و رسول را به زبان تكرار كند (آمنت بالله و رسوله) كه آن وسواسى از بين مى‏رود».(4)
3 - ذكر زبانى:
شخصى از امام صادق(ع) در مورد وسواس و شك سؤال كرد، حضرت فرمود: «لا شى فيها، تقول لا اله الا الله؛ اين وسواس و شك مشكلى ندارد. هر گاه به وسواس فكرى مبتلا شدى، لا اله الا الله بگو».(5) با اين ذكر و تغيير حالت دادن، از فكر تكرارى رهايى مى‏يابيد.
4 - تقويت اعتقادات مذهبى:
«كول جى آر» با مرور بر زندگى «مارتين لوتر» رهبر مذهبى شهيرى كه مبتلا به وسواس فكرى بود، اظهار داشت كه اعتقادات مذهبى «لوتر» نقش بسيار مهمى در كنار آمدن او با نگرانى‏ها و ناراحتى‏هاى درونى ناشى از وسواس داشته است.
5 - ورود افكار منحرف را به ذهن دراختيار خود بگيريد تا اين افكار ناخواسته به ذهن شما وارد نشود. به اين منظور براى فكر در اين امور، ساعت خاصى تعيين كنيد، يعنى با خود عهد ببنديد كه زمان فكر كردن درباره موضوع وسواس، ساعت خاصى باشد. تا افكار ناپسند ناخواسته به ذهن نيايد.
در طول روز هرگاه اوهام و افكار وارد ذهنتان شد، به خود بگوييد: زمان فكر كردن فلان ساعت است. در زمان مقرر مدتى را به فكر كردن درباره آن موضوع اختصاص دهيد، تا در طول روز ذهن تان مشغول آن نشود. البته زمان اختصاصى را به تدريج در طى (مثلاً سى روز) روزى يك دقيقه كم كنيد تا به صفر برسد.
7 - هر روز به خود تلقين كنيد كه من قادرم افكار ناخواسته را كنار بگذارم. تلقين يكى از راه‏هاى مبارزه با افكار منفى است.
از افكار ناخواسته و مزاحم، احساس وحشت و نگرانى نكنيد .بدانيد كه آن‏ها موجب كفر نمى شود . اصلاً گناه نيست. پس اثر وضعى (نجاست) و اثر تكليفى (گناه و كفر) ندارد.
پيامبر اكرم(ص) فرمود: «از امت من هر چه كه در ذهن شان خطور مى‏كند، عفو شده است، تا وقتى كه آن را به زبان جارى نكرده و عملى انجام نداده باشند».(6) يعنى عمل تان طبق افكار ناپسند و آلوده نباشد.
با صبر و بردبارى و با يارى جستن از خدا و توسل به اهل بيت(ع) و انجام راهكارهاى ارائه شده، از افكار منفى رها خواهيد شد.
موفق و سربلند باشيد.
پى‏نوشت‏ها:
1. توضيح المسائل مراجع،ج1، مسئله 945.
2. دكتر شكوه نابى نژاد، رفتارهاى بهنجار و ناهنجار، ص 162.
3. نهج البلاغه ، خطبه 90.
4. كنزالعمال، حديث 1245.
5. كافى، ج‏2، ص 424.
6. بحارالانوار، ج‏66، ص 42.