پرسش 1:
شرعي شرح : اگر پدري نماز نخواند و به صحبت شما گوش فرا ندهد و روزي خود را از راه حرام گرد آورد ،چه بايد کرد و فرزند او چه بايد بکند؟ مرجع تقليد آيت الله خامنه اي

پاسخ:
@@باعرض سلام و تشکر از ارتباط شما با اين مرکز.
در اين موارد وظيفه فرزند امر به معروف و نهي از منکر است.امر به معروف و نهي از منكر، تكليفي همگاني بوده و در اجراي آن فرقي بين پدر، مادر، برادر و... نيست، اما مسأله مهم و اساسي، شكل اجرايي آن مي‏باشد. چون فلسفه تشريع اين اصل ديني، باز داشتن فرد گمراه و گناهكار از رفتار زشت و گرايش به سوي كارهاي نيك است؛ از اين رو بايد به صورتي انجام گيرد كه اين هدف تأمين گردد.
در موردي هم كه اشاره نموده‏ايد، شايسته است در مرحله اول فرزندان خانواده با يكديگر مشورت نماييد تا بهترين روش را در منع پدر از اين رفتار زشت، اتخاذ كنيد. در صورتي كه روش فوق مؤثر نگرديد، مي‏توانيد از برخي افراد شايسته و متدين كه شخصيت آنان نزد پدرتان معتبر است، كمك گرفته و از آنان بخواهيد تا از طريق صحبت كردن با پدرتان جلوي اين منكر گرفته شود. نمونه عملي اين روش را مي‏توان در استمداد زن جواني كه مورد اذيت و آزار شوهرش قرار داشت، از اميرالمؤمنين(ع) و برخورد شايسته و دقيق حضرت با شوهر بدخلق، مشاهده نمود.
البته بايد سعي شود تا حد ممكن، مشكلات داخلي خانه را با استمداد الهي و مشورت بين اعضاي خانواده حل نمود و از كشاندن آن به خارج از منزل، پرهيز كرد.
امام خميني (ره) در پاسخ پرسش فوق فرموده : "بايد سعي كند در گناه واقع نشود ،بلكه آنان را ارشاد نمايد.حفظ احترام والدين و مراعات ادب در صحبت با آنان لازم است . در موارد لزوم امر به معروف و نهي از منكر، اگر مأيوس از تأثير باشيد، تكليف ساقط است."(1)
حضرت آيت الله خامنه اي نيز در اين باره چنين مرقوم فرموده‌اند:
"واجب است با زبان نرم و مراعات احترام‌شان به عنوان پدر و مادر آنان را امر به معروف و نهي از منكر كند."(2)
اگر فرزندان، علم به حرمت مال پدر و غذا و لباس كه استفاده مي كند ندارند ،تصرف در آن مال اشكال ندارد. بلي، اگر يقين دارند مال مشخصي كه استفاده مي كنند، از حرام است ،مثل پول خمس نداده، تصرف جايز نيست، مگر اين كه خودش خمس آن را بدهد و يا اگر دادن خمس مقدور نيست، براي تصرف از مرجع تقليد يا نماينده او اجازه بگيرد. در اين صورت مسؤوليتي ندارد و اين يك حكم تعبدي شرعي است . حكمت و فلسفه اش شايد اين باشد كه اسلام دين سهل و آساني است . تا آن جا كه ممكن باشد مي خواهد كارها را بر مردم آسان نمايد . در فرض سؤال اگر به طور كلي حكم به حرمت استفاده از اين گونه اموال مشتبه بشود، كار بر مردم خيلي سخت مي گردد.
پي نوشت ها :
1ـ استفتائات از محضر امام خميني ، ج1، ص 488.
2ـ ترجمة اوجوبه الاستفتائات، ص333، س 1094.