با سلام
در آیه ی ششم سوره ی مبارکه مائده آمده است :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ
در این آیه ی، کلمه ی "وامسحوا" مربوط به رووس (سین مکسور است ) است و حرف "و" عطف به کلمه ی "وامسحو " نمی باشد چراکه کلمه ی "ارجلکم " مانند کلمات "وجوهکم و ایدیکم " در حرف "لام" مفتوح است .
بنابراین حکم پاها نیز مانند صورت و دست ها از کلمه ی "شستن" استخراج می گردد.
لطفا استدلال شیعه را در این خصوص بیان بفرمایید!
متشکرم
پرسشگر گرامی با سلام و سپاس از ارتباطتان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
دلیل شیعه بر طریقه و شیوه وضو گرفتن، روایاتی است که از اهل بیت (علیهم السلام) وارد شده است و برای تفسیر قرآن هم باید به مفسران واقعی قرآن که اهل بیت هستند مراجعه کنیم.
برای پاسخ به سوال شما مطالبی از کتاب (شیعه پاسخ می دهد) را در ذیل می آوریم.
[... مسح پاها در وضو، يكى ديگر از ايرادهايى است كه جمعى از علماى اهل سنّت بر شيعه و پيروان مكتب اهلبيت (عليهم السلام) گرفتهاند. آنها اغلب شستن پاها را واجب مىدانند و مسح پا را كافى نمىشمرند.
اين در حالى است كه قرآن مجيد به وضوح دستور به مسح پاها داده و عمل پيروان مكتب اهلبيت (عليهم السلام) موافق قرآن و بسيارى از احاديث پيغمبر اكرم (صلى الله عليه وآله) است كه متجاوز از 30 حديث مىباشد.
عمل بسيارى از صحابه و تابعين (گروهى كه بعد از دوران صحابه روى كار آمدند) نيز بر مسح بوده است نه شستن.
ولى متأسّفانه جمعى از مخالفان چشم بر اين ادلّه بسته و بدون دقّت كافى حمله را بر ما آغاز كرده و با الفاظ تند و زننده و دور از حقّ و عدالت، پيروان اين مكتب را سرزنش كردهاند.
اكنون قبل از هر چيز به سراغ كتاب الله قرآن مجيد مىرويم. قرآن در آيه 6 سوره مائده (آخرين سورهاى كه بر پيامبر اسلام (صلى الله عليه وآله) نازل گرديد) چنين مىگويد: « (يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَ أَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ)؛ اى كسانى كه ايمان آوردهايد هنگامى كه براى نماز بر مىخيزيد، صورتها و دستهايتان را تا مرفق بشوييد و چيزى از سر و پاهايتان را مسح كنيد».
روشن است كه كلمه «أرجلكم» (پاهاى خود) عطف بر «رؤوسكم» (سرهايتان) شده است و براى اين است كه در هر دو، مسح لازم است (نه شستن) خواه «أرجلكم» را به نصب بخوانيم يا به جرّ (دقّت كنيد)
توضيح :
اين كه در اعراب كلمه« أرجلكم» دو قرائت معروف است. قرائت جرّ كه جمعى از قرّاء مشهور مانند حمزه و ابوعمرو و ابن كثير و حتّى عاصم( مطابق روايت ابوبكر) به كسر« ل» خواندهاند و جمعى ديگر از مشاهير قرّاء به نصب خواندهاند و همه قرآنهاى فعلى را مطابق آن نوشتهاند.
ولى به يقين هيچ تفاوتى ميان اين دو اعراب از نظر معنوى نيست.
زيرا اگر به« كسر» خوانده شود واضح است كه عطف بر« رؤوس» شده و مفهومش اين است كه پاها را در وضو مسح كنيد( همان گونه كه سرها را مسح مىكنيد).
آيا اگر شيعه مطابق اين قرائت عمل كرده باشد كه جمع كثيرى طرفدار دارد، عيبى بر او هست؟
از اين گذشته اگر آن را به فتح بخوانيم باز هم عطف بر محلّ« برؤوسكم» مىباشد و مىدانيم محلّ آن نصب است، زيرا مفعول« وامسحوا» مىباشد، بنابراين در هر دو صورت مفهومش اين است كه پاها را مسح كنيد.
ولى گروهى چنين پنداشتهاند كه اگر« أرجلكم» را مفتوح بخوانيم عطف بر« وجوهكم» مىباشد يعنى صورت و دستها را بشوييد و همچنين پاها را!
در حالى كه اين سخن هم بر خلاف قواعد ادبيّات عرب است و هم با فصاحت قرآن نمىسازد.
امّا مخالفت آن با ادبيّات عرب به خاطر آن است كه ميان معطوف و معطوف عليه جمله اجنبى واقع نمىشود و به گفته دانشمند معروف اهل سنّت محال است« أرجلكم» عطف بر« وجوهكم» بوده باشد، چون هرگز در كلام فصيح عربى شنيده نشده است كسى بگويد:« ضربت زيداً و مررت ببكر و عمراً» به اين معنا كه زيد را زدم و از كنار بكر گذشتم و عمر را، يعنى عمر را نيز زدم!».( شرح منية المصلى، صفحه 16).
حتّى افراد عادى چنين سخن نمىگويند تا چه رسد به قرآن مجيد كه نمونه اكمل و اتمّ فصاحت است.
بنابراين همانگونه كه بعضى از محقّقان اهل سنّت گفتهاند، شكّى نيست كه كلمه« أرجلكم» بنابر نصب، عطف بر محلّ« برؤوسكم» مىباشد و در هر حال مفهوم آيه يكى است، يعنى سر و پاها را هنگام وضو مسح كنيد.] (1)
برای مطالعه و توضیحات بیشتر می توانید به آدرس ذیل مراجعه کنید.
پی نوشت :
1. آیت الله مکارم، شیعه پاسخ می گوید،ص 177.
