«ام » به معنای مرجع ، اصل و اساس است . مادر را که ام می گویند ، برای این است که محل رجوع نیازهای فرزند اسـت و هر منطقه ای یا چیزی که نسبت به سایرین نوعی مرکزیت داشته باشد که برای رفع مشکلات و نـیـازهـا بـه آن رجوع می شود «ام » نامیده می شود،چنان که مکه که مرکز وحی و رفع نیازهای مـعـنوی و انسانی کره زمین است و « ام القری »نامیده شده است:
هذا کتاب انزلناه مصدق الذی بین یدیه و لتنذر ام القری و من حولها (1 )
این کتابی است که فرود فرستادیم تا وحی هایی که در دسترس رسول اللّه است، تصدیق کند.
ام القری، و کسانی را که در اطراف آن هستند، از خطر ها بیم دهد»
ام القرای در قرآن دو بار به کار رفته و مراد مکه است.(2 )
از جهت دیگر در روايات متعددى مىخوانيم خشكيهاى زمين از زير خانه كعبه گسترده شدند، و از آن بنام" دحو الارض" (گسترش زمين) ياد شده است.
اين را نيز مىدانيم كه در آغاز بر اثر بارانهاى سيلابى تمام كره زمين از آب پوشيده بود، آبها تدريجا فرو نشستند و در نقاط پست زمين قرار گرفتند و خشكيها تدريجا از زير آب، سر بر آوردند، طبق روايات اسلامى نخستين نقطهاى كه از زير آب سر بر آورد، سرزمين مكه بود.
و اگر ارتفاع اين سرزمين در حال حاضر بلندترين ارتفاع زمينهاى دنيا نيست هيچگونه منافاتى با اين سخن ندارد، زيرا از آن روز صدها مليون سال مىگذرد و تا كنون وضع نقاط روى زمين به كلى دگرگون شده، بعضى از كوهها در اعماق اقيانوسها قرار گرفته و بعضى از اعماق اقيانوسها تبديل به قله كوه شده است و اين
از مسلمات علم زمينشناسى و جغرافياى طبيعى است.
و كلمه" ام" به معنى اصل و اساس و ابتداء و آغاز هر چيزنیز امده است.
با توجه به آنچه گفته شد روشن مىشود كه اگر به مكه ام القرى مىگويند به خاطر اين است كه اصل و آغاز پيدايش تمام خشكيهاى روى زمين است و بنا بر اين" و من حولها" (كسانى كه پيرامون آن هستند) تمام مردم روى زمين را شامل مىشود.(3 )
پی نوشت ها :
1. آیه 92 سوره انعام.
2 . آیه 92 سوره انعام و 7 سوره شوری.
3. تفسير نمونه، ج5، ص: 345 - 346 .
