فیلم سینمایی ملک سلیمان نبی

پرسش 1:
فيلم سينمايي ملک سليمان نبي
شرح : 1.در اين فيلم،حضرت سليمان از خداوند حکومتي ميخواهد که خدا مثل آن را به کسي نداده؛آيا اين حکومت به او داده شده؟اگر داده شده پس حکومت امام عصر به چه صورت است؟
پاسخ:
با سلام و تشکر به خاطر ارتباط تان با اين مرکز.
سليمان از خداوند يك نوع حكومت مى‏خواست كه توأم با معجزات ويژه‏اى بوده باشد، و حكومت او را از ساير حكومت ها مشخص كند، زيرا مى‏دانيم هر پيامبرى معجزه مخصوص به خود داشته موسى (ع) معجزه عصا و يد بيضا داشت، آتش براى ابراهيم سرد و خاموش شد، معجزه صالح ناقه مخصوص او بود، و معجزه پيامبر اسلام قرآن مجيد بود، سليمان نيز حكومتى داشت آميخته با اعجازهاى‏الهى، حكومت بر بادها، و شياطين، با ويژگي هاى بسيار ديگر.
و هيچ مانعى ندارد كه ديگران حكومت هاى وسيع تر و گسترده‏تر از سليمان پيدا كنند؛ اما ويژگي هاى آن را نخواهند داشت.
شاهد اين سخن آيات بعد از اين آيه است كه در حقيقت اجابت اين در خواست سليمان را منعكس ساخته و سخن از تسخير باد و شياطين مى‏گويد، و مى‏دانيم اين موضوع از ويژگي هاى حكومت سليمان بود.
طبق عقيده ما مسلمانان حكومت مهدى ارواحنا فداه حكومتى است جهانى و مسلما گسترده‏تر از حكومت سليمان، اما با تمام وسعتى كه حكومت حضرت مهدى (عج) دارد و با همه امتيازاتى كه آن را از ساير حكومت ها مشخص مى‏كند، از نظر ويژگي ها و خصوصيات با حكومت سليمان متفاوت است، و اين حكومت سليمان مخصوص خودش بوده.
خلاصه اين که درخواست سليمان سخن از كم و زياد و افزون‏طلبى و انحصارجويى نيست، سخن از اين است كه كمال نبوت در اين است كه از نظر معجزات ويژگي هايى داشته باشد كه آن را از نبوت انبياى ديگر مشخص كند، و سليمان طالب اين بود. (1)
پي نوشت ها :
1. تفسير نمونه، مكارم شيرازى ناصر، ناشر: دار الكتب الإسلامية، مكان چاپ: تهران‏، سال چاپ: 1374 ش‏، ج‏19، ص 282.

پرسش 2:
در فيلم ملك سليمان چرابه يک بار اجنه و شياطين به اين صورت ظاهر شدند؟آيا به اذن خداوند بوده؟چرا که در انتهاي فيلم وعده تکرار اين وضعيت توسط حضرت سليمان داده ميشود(در زمان ظهور منجي آخر عصر؟
پاسخ:

تمامي اتفاقات و روي دادها به اذن خداوند است و اين گونه موارد نيز با اذن پروردگار مي باشد. ضمن آن كه خداوند توانايي هايي خارق العاده اي به سليمان داده بود و فرشتگان و جنيان را تسخير سليمان نموده بود و آن حضرت مي توانست آن ها را احضار نموده و دستوراتي به آن ها بدهد.شبيه اين موارد در باره امام زمان نيز هست.
از روايات چنين استفاده مي شود كه فرشتگان مقرب الهي خدمتگذار مهدي (ع) هستند و او را در تشكيل حكومت واحد جهاني ياري مي نمايند.
ابان بن تغلب مي گويد: امام صادق در ضمن حديثي فرمود: "سيزده هزار و سيصد و سيزده نفر از فرشتگان بر او نازل مي شوند "، من عرض كردم اين همه فرشته بر او نازل مي شوند ؟ حضرت فرمود : "آري آن ها عبارتند از همه فرشتكاني كه با حضرت نوح در كشتي بودند. همه فرشتگاني كه هنگام افتادن ابراهيم در آتش با او بودند؛ همه فرشتگاني كه به هنگام شكافتن رود نيل براي بني اسرائيل با حضرت موسي بودند؛ همه فرشتگاني كه به هنگام عروج عيسي با او بودند. چهار هزار فرشته نشان دار كه در خدمت رسول الله بودند هزار فرشته كه پشت سر هم براي ياري پيامبر اكرم (ص) فرود آمدند سيصد و سيزده فرشته كه در جنگ بدر حضور داشتند؛ چهار هزار فرشته كه در روز عاشورا براي ياري امام حسين فرود آمدند و به آن ها اجازه پيكار داده نشد. همه اين فرشته ها هم اكنون در روي زمين هستند و انتظار قيام قائم را مي كشند. (1)
نيز از ياري كنندگان حضرت مهدي (ع) هنگام ظهور، جنيان هستند. زيرا كه امام صادق درضمن روايتي فرمودند: شش هزار جن حضرت مهدي را ياري مي كنند. (2)
پي نوشت ها :
1. موعود نامه مجتبي تونه اي ، ص583، ناشر مشهور سال 1388به نقل از كامل الزيارات ،ص130 .
2. همان، به نقل از نجم الثاقب ، باب سوم.

پرسش 3:
صخره اي که در اين فيلم حضرت سليمان مي گويد که امام عصر سر ابليس رابر روي آن مي زند اکنون کجاست؟

پاسخ:

صخره مذكور را در روايات نيافتيم ، نا گفته نماند كه به صورت دقيق و شفاف نمي توان به اين نوع سئوالات پاسخ داد؛ اما رواياتي در اين زمينه وارد شده است، از جمله امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود: «زماني که خداوند امام مهدي را ظاهر کند، در مسجد کوفه مستقر مي‌شود. در آن هنگام شيطان در حالي که به زانو راه مي‌رود، به سوي حضرت آورده مي‌شود. شيطان فريادش از شدت حزن آن روز، بلند است. آن گاه حضرت پيشاني شيطان را مي‌گيرد (کنايه از ذلت و خواري) و گردن او را مي‌زند ». (1)
در ادامه تذکر چند نکته را لازم مي‌دانم:
1. رواياتي که در اين زمينه وارد شده و از جمله روايت مذکور، از نظر سند، نياز به بررسي دارد.
2. روايتي که نقل شد، با ظاهر بعضي از روايات ديگري که در اين زمينه نقل شده، اختلاف دارد. برخي از روايات قتل شيطان را به رسول الله نسبت داده . در بعضي ديگر بقاي شيطان را تا زمان نفخه صور و مرگ جمعي، ذکر نموده . (2) گرچه سند اين روايات نيز قابل بررسي است.
3. شايد مراد از روايات مربوط به قتل شيطان، معناي کنائي آن باشد، نه قتل واقعي، يعني محدود نمودن و بي‌نتيجه بودن تلاش‌هاي شيطان، که در عصر ظهور به خاطر رشد عقول مردم و تربيت آنان در پرتو حکومت حضرت (عج) کارهاي شيطان بي‌اثر مي‌شود.
در هر حال چه منظور قتل و کشتن شيطان باشد و چه بي تأثير ماندن تلاش هاي شيطان، نتيجه يکي خواهد بود و ‌آن عبارت است از عدم نقش‌آفريني و کارايي شيطان در گمراهي مردم در عصر حاکميت مطلق دين خدا و دولت کريمه حضرت مهدي (عج) به گونه‌اي که در آن عصر، اطاعت و بندگي در سراسر جامعه توحيدي نمود دارد : «يعبدونني لايشکرون بي‌شيئاً». (3)
براي اطلاع بيش تر از کارکرد شيطان، مطالعه کتاب‌‌: «وقت معلوم» نوشتة آقاي محمد حسن گنجي‌فرد، چاپ دوم، نشر بطحا، را توصيه مي‌کنيم.
پي نوشت ها:
1. الميزان، ‌ج 12، ص 158 ـ 160، چاپ مؤسسه علمي بيروت، 1411هـ.
2. همان، ص 174.
3. نور (24) آيه 55.

پرسش 4:
ميزان تسلط اجنه و شياطين چقدر است؟ که حتي توانستند جان همسر حضرت سليمان را بگيرند؟ (در فيلم ملك سليمان)
پاسخ:

دقت در اين فيلم نشان مي دهد مرگ اين زن ناشي از سحر و جادو بوده نه لطمه شياطين و اجنه؛ به علاوه آن كه اصل اين واقعه كه در فيلم مورد اشاره قرار گرفته است ، ظاهرا سند روايي ندارد ؛ در هر حال ما براي پاسخ دقيق تر به اين مسئله به برخي از ويژگي هاي اجنه با استفاده از آيات قرآني اشاره مي کنيم:
1- موجودي است که از شعله آتش آفريده شده، بر خلاف انسان که از خاک آفريده شده. (1)
2- داراي علم و ادراک و تشخيص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال است. (2)
3- داراي تکليف و مسئوليت است. (3)
4- گروهي از آن‏ها مؤمن صالح و گروهي کافرند. (4)
5- داراي حشر و نشر و معادند. (5)
6- قدرت نفوذ در آسمان‏ها و خبرگيري و استراق سمع داشتند و بعداً منع شدند. (6)
7- با بعضي از انسان‏ها ارتباط برقرار مي‌کردند و با آگاهي محدودي که نسبت به بعضي از اسرار نهاني داشتند، به اغواي انسان‏ها مي­پرداختند. (7)
8- ميان آن‏ها افرادي يافت مي­شوند که از قدرت زيادي برخوردارند، همان گونه که ميان انسان‏ها چنين است. (8)
9- قدرت بر انجام بعضي از کارهاي مورد نياز انسان را دارند. (9)
10- خلقت آن‏ها روي زمين قبل از خلقت انسان‏ها بوده است. (10)

گرچه ساختار وجودي انسان و جن به گونه اي نيست که چنين ارتباطات و اصطکاکاتي بين ما و آن ها باشد؛ اما با توجه به آيات اشاره شده از آنجا كه اين موجودات داراي علم، قدرت، و اختيار هستند هيچ دليل عقلي بر منع تاثير آن ها در اعمال و رفتار انسان وجود ندارد همان طور که ممکن است هر انساني توسط يک انسان شرور ديگر و يا هر حيوان شروري مورد اذيت و آزار قرار بگيرد . به علاوه آن كه بسياري از آيات و روايات اصل تاثير آنها را به صورت مستقيم يا غير مستقيم تاييد مي نمايند لذا مي توانند بر برخي از انسان ها مسلط گشته و موجب بروز عقائد يا عملي خاص شوند چنانچه خداوند در قرآن مي فرمايد: (اى جمعيّت شياطين و جن! شما افراد زيادى از انسانها را گمراه ساختيد ) (11) از اين آيه استفاده مي شود که تعدادي از جنيان مي توانند گروهي از انسان ها را تابع خود کنند يا در در روايتي از امام باقر (ع) نقل شده است : ابوخالد کابلي مدتي نزد پدرم علي بن الحسين (ع) خدمت مي کرد. روزي اشتياقش را نسبت به ديدار مادرش به حضرت بازگو نمود و براي رفتن نزد او رخصت خواست.
حضرت فرمود:‌ فردا مردي از اهل شام که صاحب شأن و جاه و مال است، با دخترش که جن زده شده، به سراغ طبيب اين جا مي آيد و حاضر است مال خود را براي علاج دخترش صرف کند . نزد او برو و بگو: ده هزار درهم مي گيرم و او را معالجه مي کنم. فردا مرد شامي با دخترش آمد و سراغ از طبيب گرفت. ابوخالد گفت: ده هزار درهم مي گيرم و او را معالجه مي کنم. پدر قول داد که پول را بدهد.
حضرت فرمود: به زودي با تو مکر مي کند و به وعده اش وفا نمي کند، سپس فرمود: برو در گوش چپ دختر بگو: اي خبيث! حضرت زين العابدين مي فرمايد: از بدن اين دختر بيرون رو و ديگر بر نگرد. ابوخالد چنين کرد. جنون دختر خوب شد. سپس مال را از پدرش مطالبه کرد،‌ اما او مسامحه نمود، چون آن مرد کوتاهي کرد ،حضرت فرمود: فردا باز مرضش بر مي گردد. به او بگو: دليل عود بيماري آن است که به وعده ات وفا نکردي. اينک اگر ده هزار درهم را در دست علي بن الحسين (ع) بگذاري ، او را علاج مي کنم ،به طوري که ديگر بر نگردد . فرداي آن روز به دستور آن جناب عمل کرد و گفت : اگر برگردي ، تو را به آتش خدا مي سوزانم. شيطان از بدنش خارج شد (رهايش کرد) و ديگر باز نگشت؛ ابوخالد مال را گرفت و به جانب مادر رفت. (12)
اما در مورد تاثير غير مستقيم كه ما وسوسه هاي شيطان را مصداقي از آن مي دانيم در سوره ناس به آن اشاره شده است :
اي پيامبر ! بگو که پناه مي برم به پروردگار مردم ، مالک مردم ، اله مردم ،‌ از شر وسواس خناس ، خناسي که وسوسه مي کند در دل هاي مردم ، که اين خناس هم از اجنه است، هم از مردم .
در اين سوره از شر وسوسه خناس فرموده به خدا پناه ببر.
و با توجه به سخن شيطان در آيه 22 سوره ابراهيم : "شيطان، هنگامى كه كار تمام مى‏شود (در قيامت)، مى‏گويد: «خداوند به شما وعده حق داد و من به شما وعده (باطل) دادم، و تخلّف كردم! من بر شما تسلّطى نداشتم، جز اين كه دعوتتان كردم و شما دعوت مرا پذيرفتيد! بنا بر اين، مرا سرزنش نكنيد خود را سرزنش كنيد".
استفاده مي شود که تسلط شيطان غالبا در حد وسوسه و زمينه سازي براي ارتکاب خطا مي باشد و به گونه اي نيست که اختيار را از انسان سلب کند.
در مجموع اظهار نظر درباره اين كه آن ها دقيقاً تا چه اندازه قادرند بر افعال انسان ها تاثير مستقيم داشته باشند چيزي نيست كه با عقول عادي بشر قابل فهم باشد و آيات و روايات نيز در اين زمينه فقط به بيان برخي از مصاديق آن اشاره كرده اند نه ميزان دقيق قدرت آن ها ، اما آنچه در اين زمينه قطعي است اصل تاثير آنها و اذكار و اورادي است كه در مقابل از ائمه وارد شده است مثلاً از امام صادق (ع) نقل شده که در باره آثار و برکات سورة الناس فرمود:
«مَن قرأها في منزله کلّ ليلة، أمن من الجنّ والوسواس، ومَن کتبها و علّقها على الأطفال الصغار حُفظوا مِن الجانّ بإذن الله تعالى؛ (13) کسي که سوره ناس را در منزلش قرائت کند، از جن و وسوسه‌ها محفوظ مي‌ماند کسي که آن سوره را بنويسد و بر اطفال کوچک ببندد، به اذن خداوند از شرّ جنيان محفوظ مي‌ماند».

براي مطالعات بيش تر مي توانيد به کتاب جن و شيطان از عليرضا رجالي تهراني ؛ معارف قرآن ، ج2 ، ص295 از آقاي مصباح و تفسير سوره جن از تفسير نمونه مراجعه فرماييد.

پي‌نوشت‏ها:
1. الرحمن (55) آيه 15.
2. آيات مختلف سوره جن.
3. آيات سوره جن و الرحمن.
4. جن (72) آيه 11.
5. همان، آيه 15.
6. همان، آيه 9.
7. همان، آيه6.
8. نمل (27) 39.
9. سباء (34) آيه 12 - 13.
10. حجر (15) آيه 27.
11. انعام آيه 128.
12. بحار الانوار ،مجلسي ،محمد باقر ،ج 46 ،ص 31-32.چ اسلاميه،بي تا.
13. بحراني ، سيد هاشم، البرهان في تفسير القرآن، ،ج5، ص817، بنياد بعثت،1416.