شخصی مبلغی پول در بانک دارد و بانک طبق درصدی سود پرداخت می نماید و شخص دیگر با صاحب پول توافق نموده تا پولش را نزد او به ودیعه بسپارد تا طبق تعرفه بانکی به او سود بدهد آیا این سودی که به صاحب پول می دهد حکم ربا دارد یا خیر؟
پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
گرفتن سود پول ربا و حرام است ،ولي بانك ها بعد از انقلاب اسلامي بر اساس مصوبات مجلس و تأييد شوراى محترم نگهبان براساس عقود و معاملات اسلامى از قبيل مضاربه، جعاله، شركت، خريد و فروش، عمل مىكنند . بانک ها سود پول نمي گيرند. بلکه با پول هاي مردم کاسبي هايي که در فقه اسلامي به عنوان کسب حلال مطرح شده، عمل مي کنند. بنابراين مسئله بانک ها مانند قرض دادن و سود گرفتن نيست .
اگر طرفين قرارداد طبق قراردادهاى مصوب عمل نمايند، استفاده و سودهايى كه مىگيرند، اشكالى ندارد و ربا محسوب نمىشود.
آيت الله فاضل مىفرمايد: «مبناى بانكها بر رعايت ضوابط اسلامى است . چون گرفتن و دادن پول بر مبناى مضاربه و ساير عقود اسلامى است، سود از هر طرف براى طرف ديگر حلال است».
در جاى ديگر فرموده: «بانكها موظفند طبق مقررات اسلامى عمل كنند . براى كسى كه علم به خلاف ندارد، اشكالى نيست».(1)
آيت الله مكارم فرمود: «ماهيت سپردههاى حساب جارى ماهيت قرض است و مشروط بر اين است كه به مجرد مطالبه ادا شود. ماهيت سپردههاى دراز مدت و كوتاه مدت، نوعى مضاربه يا ساير عقود شرعي و مانند آن است . پرداخت سود على الحساب نوعى وام است كه بعد از ظهور ربح محاسبه مىشود . در صورت رعايت ضوابط عقود شرعي مانند مضاربه، گرفتن سود اشكالى ندارد».(2)
آيت الله تبريزى فرمود: «چنانچه سپرده گذار بانك را وكيل كند كه با پول او معامله شرعى انجام دهد و اطمينان داشته باشد كه به اين قرارداد عمل مىشود، گرفتن سود اشكالى ندارد».(3)
همان طور كه معاملات بانكى بدون اشكال است، معاملاتى كه افراد با پول انجام مىدهند، اگر طرفين بر اساس قرارداد شرعي عمل نمايند، اشكالى ندارد، مثلاً فردى يك ميليون تومان به ديگرى مىدهد كه او با اين پول كاسبى انجام دهد . هر چه كه استفاده كرد، طبق قرارداد (يك پنجم، يك سوم، يك دوم، يك چهارم ,از سود ) به صاحب پول پرداخت شود يا ماهيانه على الحساب مبلغى پرداخت شود . در پايان قرارداد محاسبه شود و با يكديگر مصالحه نمايند، اشكالى ندارد.
معاملات شرعي مانند مضاربه و جعاله مىباشد، ولى دادن پول به عنوان قرض و شرط سود و بهره، ربا محسوب مىشود و حرام است.
پىنوشتها:
1. جامع المسائل، ج 1، ص 286.
2. استفتائات جديد، ج 2، ص 578.
3. استفتائات جديد، ج 1، ص 479.
