پرسش 24 . در چه مواردى، براى توبه کردن طلب حلالیت لازم است؟

به طور کلى هر چه ضمان آور باشد، طلب حلالیت درباره آن لازم است، مثلاً مالى تضییع شده و یا ضرر مالى یا جانى به شخصى وارد گردیده باشد. در این موارد شخصى که ضرر وارد کرده، ضامن است و باید رضایت صاحب حق را جلب کند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم مى‏فرماید: « هر کس حقى از برادر دینى برعهده دارد (خواه مادى باشد یا معنوى) باید از او رضایت بخواهد پیش از فرارسیدن روزى که درهم و دینار یافت نمى‏شود.91 جلب رضایت صاحب حق از مناجات معصومان نیز استفاده مى‏شود؛ در دعاى روز دوشنبه مى‏خوانیم: « خدایا! از تو مى‏خواهم اداى ستم‏هاى بندگان تو را، هر بنده از بندگانت ... که حقى بر عهده‏ام دارد و ظلمى که نسبت به آن‏ها روا داشته‏ام در جان یا آبرو یا در مال یا در عیال و فرزند او یا غیبتى که کرده‏ام، چه آن‏ها که غائب‏اند و چه حاضرند یا زنده یا مرده، پس دستم کوتاه شده و توانایى رد حقوق را ندارم و از طلب حلالیت عاجزم، پس از تو مى‏خواهم که او را از من راضى کنى».92 امام باقر علیه السلام مى‏فرماید: « ظلم بر سه قسم است: ظلمى که خدا آن را نمى‏آمرزد، ظلمى که خدا آن را مى‏آمرزد و ظلمى که از آن مؤاخذه خواهد کرد. ظلمى که آن را نمى‏آمرزد، شرک به خدا است. ظلمى که آن را مى‏آمرزد، گناهى است که بنده بین خود و خدا انجام داده اما ظلمى که آن را رها نمى‏کند، دیون و مطالبات مردم است«.93