O پرسش 10 . چه عواملى انسان را متوجه توبه مىکند؟
با توجه به اینکه توبه وسیله نجات است، عقل و شرع آن را لازم و ضرورى مىداند اما چه بسا از این مقوله مهم غفلت شود. عواملى که انسان را متوجه توبه مىکند و او را در این راه یارى مىرساند، عبارتند از:
الف محاسبه نفس (مراقبت برکردار خویش): امیرالمؤمنین علیه السلام مىفرماید: « کسى که به محاسبه نفس خود بپردازد، از عیبهاى خود آگاه و گناهانش را مىفهمد، در نتیجه به بازگشت و توبه روى مىآورد و به اصلاح خود مىپردازد » .45
ب) توجه به آثار گناه: کسى که به پیامدهاى گناه بیندیشد، قطعاً در صدد جبران آن و اصلاح خود برخواهد آمد.
مهمترین آثار گناهان عبارتند از:
1- سلب نعمت: امام صادق علیه السلام مىفرماید: « خداوند به بندهاش نعمتى را نصیب نمىکند که باز پس بگیرد، مگر به جهت گناهى که مرتکب شده و از این جهت مستحق گرفتن و محرومیت از نعمت شده است» .46
2- نزول بلا: امام رضا علیه السلام مىفرماید: « هر چه انسان گناه تازهاى را مرتکب شود، خداوند بلاهاى تازهاى را که قابل شناخت نباشد، فرو مىفرستد».47
3- کاهش رزق: امام على علیه السلام مىفرماید: « مُداوِمَُْ الْمَعاصىِ تَقْطَعُ الرِّزْقَ؛ تداوم معصیت، رزق را قطع مىکند» .48
4- کاهش عمر:امام صادق علیه السلام مىفرماید: « کسانى که براثر گناه از پاى در مىآیند، بیشترند از کسانى که با اجل طبیعى مىمیرند. کسانى که به خاطر احسان زندگى مىکنند، بیشترند از کسانى که با عمر طبیعى زندگى مىکنند» .49
5- تسلط بیگانگان: امام باقر علیه السلام مىفرماید: « خدا مىفرماید: « کسى که مرا بشناسد و در عین حال عصیان ورزد، بر او کسى را که مرا نشناسد مسلط مىکنم» .50
6- ذلت: امیرالمؤمنین علیه السلام مىفرماید: « کسى که خدا را عصیان کند، خود را ذلیل ساخته است» .51
7- سلب توفیق: امام صادق علیه السلام مىفرماید: « شخصى که معصیت کند، از خواندن نماز شب محروم مىشود.» 52
8- قساوت قلب: امام على علیه السلام مىفرماید: « قلب سخت نمىشود مگر به خاطر گناه زیاد» .53
پ) توجه به آثار توبه و مقام تائبان: یکى از عواملى که انسان را متوجه توبه مىکند، توجه به آثار و نتایج توبه است که عبارتند از:
1- دوستى با خدا: قرآن مجید فرمود: « خداوند توبه کنندگان را دوست دارد » .54
2- پاکسازى دل: امیرمؤمنان مىفرماید: « توبه مایه طهارت دل است» .55
3- محو گناه: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: « توبه گناهان پیشین را جبران مىکند» .56
4- نزول رحمت الهى: امام على علیه السلام مىفرماید: « توبه موجب نزول رحمت است«.57
5- تبدیل گناه به حسنه: قرآن مجید مىفرماید: « کسى که توبه کند و ایمان آورد و عمل صالح انجام دهد، خداوند گناهانش را به حسنات تبدیل مىکند» .58
ت )توجه به ناگهانى بودن مرگ: لقمان به فرزندش گفت: « توبه را به تأخیر نیندازید، زیرا مرگ ناگهان فرا مىرسد» .59 امام على علیه السلام مىفرماید:« همواره درباره مرگ، هوشیار و محتاط باش! مبادا تو را در حالى دریابد که دردام گناهى و با خود از توبه مىگویى اما مرگ میان تو و توبه فاصله اندازد. در این صورت خود را به هلاکت و سقوط سپردهاى» .60
