O پرسش 1 . توبه چیست؟

معناى توبه از دو زاویه قابل بررسى است: 1- معناى لغوى در لغت «توبه» و «توب» به معناى رجوع و بازگشت است.1 طبرى مى‏گوید: اصل توبه «اوبه» بوده و به معناى رجوع از مکروه (ناپسند) به سوى محبوب (پسندیده) است.2 بعضى از صاحب‏نظران بین این دو واژه فرق نهاده و «اوبه» را توبه خاص دانسته‏اند، یعنى اگر توبه فقط به خاطر خشنودى و رضاى خدا و بدون چشمداشت ثواب و خوف عذاب صورت گیرد، « اوبه »است.3 راغب در مفردات مى‏گوید: »توب به معناى ترک گناه به زیباترین صورت است و آن رساترین گونه معذرت‏خواهى است، زیرا عذرخواستن بر سه نوع است: یا شخص عذرخواه مى‏گوید: فلان کار را نکرده‏ام یا مى‏گوید: آن کار را کرده‏ام، ولى منظورم از آن کار چنین و چنان بوده است و یا این که مى‏گوید: آن کار را کرده‏ام ولى بد نموده‏ام و دیگر بار تکرار نخواهم کرد. گونه آخر، توبه است».4 2- معناى اصطلاحى توبه در معناى اصطلاحى، بازگشت از گناه و ترک آن است، در حالى که در معناى لغوى مطلق بازگشت بود. راغب در این‏باره مى‏گوید: « توبه در شرع عبارت است از ترک گناه به خاطر زشتى آن و پشیمانى بر آن چه درگذشته واقع شده‏است و تصمیم بر ترک گناه و جبران اعمال»5 مرحوم طبرسى مى‏گوید: »اصل توبه رجوع است و واقعیت توبه، ندامت و پشیمانى از عمل ناپسند با تصمیم بر عدم بازگشت به سوى آن است.»6 در مجمع البحرین آمده است: «توب و توبه رجوع از گناهان است و در اصطلاح اهل علم، به معناى پشیمانى برگناه از آن جهت که گناه است مى‏باشد».7