آیا حدیث غدیر در رابطه با شبههای بود كه پس از جنگ تبوك پیش آمده است؟
حدیث غدیر در كتاب حدیثی اهل سنت و شیعه به گونهای نقل شده است كه جای هیچ گونه شك و شبههای در اصل صدور آن نیست، ابن حجر عسقلانی كه یكی از علمای اهل سنت است در ذیل حدیث غدیر مینویسد: این حدیث را سی تن از صحابه روایت كردهاند و بیشتر سلسله سند آن صحیح و حسن است.{1} ذهبی كه یكی دیگر از علمای اهل سنت است میگوید: حدیث غدیر جداً عالی است و متن آن به صورت متواتر میباشد.{2}
بنابراین جای این نیست كه برخی در صدور آن تردید نمایند و تردید و شك نتیجه ناآگاهی است. اما دلات حدیث بر خلافت امام امیر المؤمنین(ع) بسیار روشن است. بررسی و دقت در حدیث غدیر، شواهد و قرینههایی كه در خود روایت و زمان و مكان صدور روایت وجود دارد به خوبی روشن میسازد كه حدیث غدیر برای ابلاغ رسالت بسیار مهمی بوده كه معرفی جانشنین پیامبر(ص) بوده است كه به نمونههایی اشاره میكنیم:
1. ابلاغ این رسالت در بیابان خشك و بسیار گرم، چرا در مكه نفرمود؟
2. همراه با خبر رحلت خود؛
3. شاهد و گواه گرفتن مردم بر ابلاغ رسالت و اقرار گرفتن از آنان؛
4. بیان حدیث ثقین در آغاز خطبه (انی تارك فیكم الثقلین كتاب الله و عترتی اهل بیتی///)؛
5. بیان این جمله كه «ألست أولی بكم من انفسكم» آیا من از شما به خود شما سزاوارتر نیستم؛
6. تبریك گفتن به امام(ع) پس از معرفی آن حضرت؛
7. شأن نزول آیه (الیوم اكملت لكم دینكم...);{3} (یا ایها الرسول بلغ ما أنزل الیك...);{4} كه در این رابطه نازل شده و همچنین روایاتی كه در ذیل این آیات وارد شده است.
بنابراین دقت در حدیث غدیر هر نوع تصور و توهم دیگری را باطل میسازد. و آنچه در پرسش آمده كه پیامبر(ص) پس از جنگ تبوك فرموده است این تمام نیست چون حضرت علی(ع) در جنگ تبوك حضور نداشتند بلكه خود پیامبر(ص) همراه مسلمانان بودند و حضرت علی(ع) را در مدینه جانشین خود قرار دادند. آنچه اهل سنت در اینباره گفتهاند این است كه در برخوردی بین خالد بن ولید و آن حضرت پس از اعزام به یمن پیش آمده است، اولاً اختلاف بین حضرت علی(ع) و خالد بن ولید در سفر دیگری بوده كه در آن سفر به مكه نیامدند بلكه به مدینه رفتند چون حضرت علی دو سفر به یمن داشتهاند. دلیل بر این مطلب روایتی است كه ترمذی در كتاب سنن خود نقل میكند كه پس از برگشت از سفر یمن خالد بن ولید تصمیم گرفت خدمت پیامبر(ص) برود و از آن حضرت شكایت نماید، پس از آن كه خدمت پیامبر(ص) رفت و از آن حضرت شكوه و گلایه نمود، چهره مبارك پیامبر(ص) دگرگون شد و سه مرتبه فرمود: «ما تریدون من علیّ ما تریدون... علیّ منی و أنا من علی»، از علی چه میخواهید، از علی چه میخواهید، از علی چه میخواهید علی از من است و من از علی. پس از بیان بسیار پرمحتوای آن حضرت، حقیقت برای خالد روشن شد، از اینرو نیازی نبود تا پیامبر(ص)یك برخورد و اختلاف جزیی را كه بین دو تن پدید آمده، آن را در جمع تمام مسلمانان یادآور شوند. مقام پیامبر(ص) و اختلاف ایشان بالاتر از آن است چنین برخوردهایی را به گوش تمام یاران خود برساند. بر فرض كه این برخورد در سفر دوم باشد، حضرت پیامبر(ص) در جمع خصوصی یادآور میشدند چنانكه در حدیث ترمذی آمده است.
بنابراین هیچ گونه ارتباطی بین حدیث غدیر و شبههای كه در اعزام یمن پیش آمده وجود ندارد. از اینرو برخی از نویسندگان اهل سنت برای خدشه و ایراد بر حدیث غدیر چنین توهی را نمودهاند، چرا كه در سند و دلالت حدیث نتوانستهاند ایراد بگیرند.
بر فرض كه حدیث غدیر را در رابطه با اختلاف خالد بن ولید فرموده باشند، چه اشكالی دارد كه پیامبر اسلام(ص) ضمن اصلاح ذهنیت افراد ناآگاه مانند خالد بن ولید، حضرت علی(ع) را به عنوان جانشین و رهبر آینده امت خویش معرفی فرماید، مگر بین معرفی جانشین و برطرف نمودن دشمنیها با علی(ع) ناسازگاری وجود دارد.
حدیث غدیر را میتوانید در كتابهای اهل سنت كه در ذیل میآید ملاحظه نمایید:
1. صحیح مسلم، ج 5، كتاب الفضایل، باب فضایل اهل بیت النبی(ص)، ص 25، حدیث 36/
2. مسند احمد بن حنبل، ج 7، ص 75، ح 19285/
3. خصایص امیرالمؤمنین، نسائی، ص 84، ح 76/
4. صحیح ابن خزیمه، ج 4، ص 62، ح 2357/
5. المستدرك علی الصحیحین، الحاكم النیسابوری، ج 3، ص 109، 533/
6. تلخیص المستدرك، ذهبی، ج 3، ص 533 و 109/
7. السنن الكبری، النسائی، ج 5، ص 45، ح 12/8148/
8. جامع المسانید و السنن، ابن كثیر، ج 4، ص 436، ح 2827 و ج 6، ص 200، ج 5، ص 457/
9. البدایْ و النهایْ، ج 5، ص 184/
10. تفسیر ابن كثیر، ج 5، ص 199.
11. السیرْ النبویْ، ابن كثیر، ج 2، ص 445/
12. مصابیح السنْ البغوی، ج 4، ص 185، ح 4800/
13. مشكل الاثار، طحاوی، ج 4، ص 368/
14. جامع الاحادیث، سیوطی، ج 16، ص 306، ح 8073 - 8072/
15. جامع الاصول، ابن الاثیر، ج 10، ص 102، ح 6695/
[1].صواعق المحرقْ، ص 122/
[2].سیراعلام النبلأ، ج 8، ص 335 - 334/
[3].سوره مائده، آیه 3/
[4].همان، آیه 67/
