آفرینش سریع بود یا کند؟

سوال:
آفرینش سریع بود یا کند؟
الله آسمان هاوزمین را در شش روز آفریده است(سوره7،آیه54) و مسلمانانی که می خواهند به قرآن چهره علمی بدهند می-گویند این شش روز منظور شش دوره است،اما(سوره2،آیه117)می گوید که «الله» به صورت آنی خلق می کند؟

پاسخ:
دو تفسیر در مورد آیه قابل فرض است که هیچ کدام از آن دو خواسته تناقض جو را برآورده نمی کند.
1- منظور از آیه «آنچه می گوید باش، وجود می یابد» آن نیست که بلا فاصله و در همان لحظه وجود می یابد، بلکه منظور آن است که بین اراده الهی و تحقق یک کار هیچ واسطه ای نیست و همه چیز با اراده الهی تحقق می یابد و خداوند نیاز به شرط و واسطه ندارد.
و مراد از اراده خداوند تخلف پذیر نیست. چنین نیست که خداوند چیزی را اراده کند، اما آن چیز تحقق نیابد.
با اراده خداوند به وجود یک چیز، آن چیز بی کم و کاست واقع می شود. حال اگر این چیز زمانی باشد، در طی دوران زمان خاص خود به وجود می-آید. اگر زمانی نباشد در همان لحظه تحقق می یابد. اگر در عالم تدریج بود، تدریجی وجود می یابد و اگر در عالم دفعی (مجردات) بود به صورت دفعی تحقق می یابد، مثلاً چون خداوند اراده کند نوزادی به وجود آید، این نوزاد حتماً وجود خواهد یافت «چون اراده کند که چیز باشد، خواهد بود» بدون تخلف مراد از اراده.
چون گوید بباش آنچه خواهد بُدَهست همو بود تا بود و هست هست(1)

اما وجود یافتن نوزاد با توجه به زمانی و تدریجی بودن نیاز به 9 ماه و کمتر و بیشتر زمان دارد تا دوران جنینی را طی کند؛ بنا براین منظور آیه این نیست که حتماً وب دون فاصله زمانی (در موجودات زمانی) وجود می یابد، بلکه منظور آن است که حتماً وجود خواهد یافت، به تدریج یا آنی و همان لحظه.
2- منظور از کلمه «امر» در این آیه، موجودات مجرّد و غیر مادی است، زیرا در یکی دیگر از آیات خداوند می فرماید «آگاه باشید که خلق و امر هر دو برای اوست» (2) خلقت مربوط به موجودات مادی و «امر» مربوط به مجرد است؛ بنابر این منظور از (چون خداوند اراده امر می کند، گوید بباش پس خواهد بود) آفرینش موجودات مجرد است و در موجودات مجرد نیاز به زمان نیست و همان لحظة اراده، مراد وجود می یابد.
پس بر فرض این معنا نیز تناقض جو به خواسته خود نمی رسد.
پی نوشت ها:
1. فردوسی.
2. سوره بقره(2) آیه54.