آیا ام کلثوم دختر امام علی(ع) زن عمر بود؟
مورخان و سیره نویسان در خصوص ازدواج امّ کلثوم دختر امام علی(ع) با عمر اختلاف نظر دارند.(1)
برخی بر این باورند که ام کلثوم با عمر ازدواج نکرد. شیخ مفید بر این عقیده است که: خبر وارد شده در تزویج ام کلثوم ثابت نیست، زیرا در سلسله سند آن «زبیر» است که موثق نیست و به خاطر دشمنی با علی(ع) این حدیث صادر شده است.
علامه مجلسی بعد از نقل سخنان شیخ مفید، این انکار را با توجه به اخبار وارده عجیب دانسته و می نویسد: این ازدواج بر اساس تقیه و ناچاری صورت گرفته بود.(2)
برخی دیگر از مورخان معتقدند که ام کلثوم با عمر ازدواج کرده بود،(3) منتهی این ازدواج مانند ازدواج های معمولی بر اساس رضایت اعضای خانواده به وجود نیامد. این ازدواج بر اساس تهدیدهایی بود که از سوی عمر صورت گرفت. عمر، ابن عباس را مأموریت داد، دختر علی(ع) را خواستگاری نموده و تهدید کرد که در صورت عدم موافقت، امام علی(ع) را متهم به دزدی نماید و علیه او حکم ناحق صادر کند.
متأسفانه در آن مقطع زمانی که قدرت در اختیار عمر بودو امام علی(ع) در اوج مظلومیت قرار داشت، امام مجبور شد به چنین ازدواجی تن دهد.
مرحوم محدث قمی در این خصوص می نویسد: اصحاب معتقدند که امام(ع) بعد از دفاع بسیار و امتناع شدید و عذر خواستن به صورت های گوناگون مانند این که ام کلثوم کودک است و او را برای برادر زاده ام در نظر گرفته ام، چون با تهدید عمر مواجه شد که علیه حضرت به تهمت دزدی شاهد اقامه کند و دستش را قطع خواهد کرد، به ناچار دختر را به ابن عباس واگذار کرد و او وی را به عقد عمر در آورد.(4)
دانشمند ارجمند آقای دکتر جعفر شهیدی در خصوص ازدواج ام کلثوم با محمد بن جعفر می نویسد: ام کلثوم پس از سال هشتم هجری متولد شد و در سال هفدهم به عمر بن الخطاب شوهر کرد و چون عمر کشته شد، نخست عون و پس از مرک برادرش محمد بن جعفر بن ابی طالب او را به زنی گرفت. بیشتر تذکره نویسان نوشته‌اند ام کلثوم پس از مرگ و با کشته شدن محمد شوهری اختیار نکرد، اما ابن حزم می نویسد: عبدالله بن جعفر بن ابی طالب پس از طلاق زینب(ع) او را به زنی گرفت.(5)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پی نوشت ها:
1.معارف و معاریف، ج 2، ص 438.
2.بحارالانوار، ج 42، ص 109 – 107.
3.اعیان الشیعه، سید محسن امین، ج 2، ص 12.
4.سفینة البحار، شیخ عباس قمی، ج 6، ص 385.
5.زندگانی فاطمه زهرا(س)، سید جعفر بهشتی، ص 264 – 263.
