احكام زكات فطره را بیان فرمایید .
(مساله 1991) كسیكه موقع غروب یعنى قبل از غروب شب عید فطر گرچه بچند لحظه باشد بالغ و عاقل و هوشیار است و فقیر و بنده كس دیگر نیست، باید براى خودش و كسانیكه نانخور او هستند، هر نفرى یك صاع كه تقریبا 3 كیلوگرم است گندم یا جو یا خرما یا كشمش یا برنجیا ذرت و مانند اینها بمستحق بدهد و اگر پول یكى از اینها را هم بدهد كافى است.
(مساله 1992) كسیكه مخارج سال خود و عیالاتش را ندارد و كسى هم ندارد كه بتواند مخارج سال خود و عیالاتش را بگذراند فقیر است و دادن زكات فطرة بر او واجب نیست.
(مساله 1993) انسان باید فطره كسانى را كه در غروب شب عید فطر نانخور او حساب مىشوند بدهد: كوچك باشند یا بزرگ، مسلمان باشند یا كافر، دادن خرج آنان بر او واجب باشد یا نه، در شهر خود باشند یا شهر دیگر.
(مساله 1994) اگر كسى را كه نانخور او است و در شهر دیگر است وكیل كند كه از مال او فطره خود را بدهد، چنانچه اطمینان داشته باشد كه فطره را مىدهد، لازم نیستخودش فطره او را بدهد.
(مساله 1995) فطره مهمانى كه پیش از غروب شب عید فطر با رضایت صاحبخانه وارد شده و نانخور او حساب مىشود، بر او واجب است.
(مساله 1996) فطره مهمانى كه پیش از غروب شب عید فطر بدون رضایت صاحبخانه وارد مىشود در صورتیكه نانخور او حساب شود واجب است و همچنین است فطره كسیكه انسان را مجبور كردهاند كه خرجى او را بدهد.
(مساله 1997) فطره مهمانى كه بعد از غروب شب عید فطر وارد مىشود، بر صاحبخانه واجب نیست، اگر چه پیش از غروب او را دعوت كرده باشد و در خانه او هم افطار كند.
(مساله 1998) اگر كسى موقع غروب شب عید فطر دیوانه یا بیهوش باشد، زكات فطره بر او واجب نیست.
(مساله 1999) اگر پیش از غروب بچه بالغ شود، یا دیوانه عاقل گردد، یا فقیر غنى شود، در صورتیكه شرائط واجب شدن فطره را دارا باشد، باید زكات فطره را بدهد.
(مساله 2000) كسیكه موقع غروب شب عید فطر، زكات فطره بر او واجب نیست، اگر تا پیش از ظهر روز عید شرطهاى واجب شدن فطره در او پیدا شود، مستحب است زكات فطره را بدهد.
(مساله 2001) كافرى كه بعد از غروب شب عید فطر مسلمان شده فطره بر او واجب نیست. ولى مسلمانى كه شیعه نبوده، اگر بعد از دیدن ماه شیعه شود، باید زكات فطره را بدهد.
(مساله 2002) كسیكه فقط به اندازه یك صاع كه تقریبا سه كیلو است گندم و مانند آن دارد، مستحب است زكات فطره را بدهد، و چنانچه عیالاتى داشته باشد و بخواهد فطره آنها را هم بدهد میتواند بقصد فطره، آن یك صاع را بیكى از عیالاتش بدهد و او هم بهمین قصد بدیگرى بدهد، و همچنین تا به نفر آخر برسد، و بهتر است نفر آخر چیزى را كه مىگیرد بكسى بدهد كه از خودشان نباشد. و اگر یكى از آنها صغیر باشد، ولى او بجاى او مىگیرد و احتیاط آنست چیزى را كه براى صغیر گرفته بكسى ندهد.
(مساله 2003) اگر بعد از غروب شب عید فطر بچهدار شود، یا كسى نانخور او حساب شود، واجب نیست فطره او را بدهد. اگر چه مستحب است فطره كسانى را كه بعد از غروب تا پیش از ظهر روز عید نانخور او حساب مىشوند بدهد.
(مساله 2004) اگر انسان نانخور كسى باشد و پیش از غروب نانخور كس دیگر شود، فطره او بر كسیكه نانخور او شده واجب است مثلا اگر دختر پیش از غروب بخانه شوهر رود، شوهرش باید فطره او را بدهد.
(مساله 2005) كسیكه دیگرى باید فطره او را بدهد، واجب نیست فطره خود را بدهد.
(مساله 2006) اگر فطره انسان بر كسى واجب باشد و او فطره را ندهد، بر خود انسان واجب نمىشود.
(مساله 2007) اگر كسى كه فطره او بر دیگرى واجب استخودش فطره را بدهد، از كسیكه فطره بر او واجب شده ساقط نمىشود.
(مساله 2008) زنى كه شوهرش مخارج او را نمىدهد، چنانچه نانخور كس دیگر باشد، فطرهاش بر آنكس واجب است. و اگر نانخور كس دیگر نیست، در صورتیكه فقیر نباشد، باید فطره خود را بدهد.
(مساله 2009) كسى كه سید نیست نمىتواند بسید فطره بدهد حتى اگر سیدى نانخور او باشد، نمىتواند فطره او را بسید دیگر بدهد.
(مساله 2010) فطره طفلى كه از مادر یا دایه شیر مىخورد، بر كسى است كه مخارج مادر یا دایه را مىدهد. ولى اگر مادر یا دایه مخارج خود را از مال طفل بر میدارد فطره طفل بر كسى واجب نیست.
(مساله 2011) انسان اگر چه مخارج عیالاتش را از مال حرام بدهد، باید فطره آنان را از مال حلال بدهد.
(مساله 2012) اگر انسان كسى را اجیر نماید و شرط كند كه مخارج او را بدهد در صورتیكه بشرط خود عمل كند و نانخور او حساب شود باید فطره او را هم بدهد ولى چنانچه شرط كند كه مقدار مخارج او را بدهد و مثلا پولى براى مخارجش بدهد، دادن فطره او واجب نیست.
(مساله 2013) اگر كسى بعد از غروب شب عید فطر بمیرد، باید فطره او و عیالاتش را از مال او بدهند، ولى اگر پیش از غروب بمیرد، واجب نیست فطره او و عیالاتش را از مال او بدهند.
مصرف زكات فطره
(مساله 2014) اگر زكات فطره را به یكى از هشت مصرفى كه سابقا براى زكات مال گفته شد برسانند كافیست. ولى احتیاط مستحب آنست كه فقط بفقراى شیعه بدهد.
(مساله 2015) اگر طفل شیعهاى فقیر باشد، انسان مىتواند فطره را به مصرف او برساند، یا بواسطه دادن به ولى طفل، ملك طفل نماید.
(مساله 2016) فقیریكه فطره باو مىدهند، لازم نیست عادل باشد ولى احتیاط واجب آنستكه به شرابخوار و كسیكه آشكارا معصیت كبیره مىكند فطره ندهد.
(مساله 2017) بكسیكه فطره را در معصیت مصرف مىكند نباید فطره بدهند.
(مساله 2018) احتیاط واجب آنست كه به یك فقیر بیشتر از مخارج سالش و كمتر از یك صاع كه تقریبا سه كیلو است فطره ندهند.
(مساله 2019) اگر از جنسى كه قیمتش دو برابر قیمت معمولى آن است مثلا از گندمى كه قیمت آن دو برابر قیمت گندم معمولى است، نصف صاع كه معناى آن در مساله پیش گفته شد بدهد كافى نیست. و اگر آنرا بقصد قیمت فطره هم بدهد اشكال دارد.
(مساله 2020) انسان نمىتواند نصف صاع را از یك جنس مثلا گندم و نصف دیگر را از جنس دیگر مثلا جو بدهد. و اگر آن را بقصد قیمت فطره بدهد اشكال دارد.
(مساله 2021) مستحب است در دادن زكات فطره، خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدم دارد و بعد همسایگان فقیر را، بعد اهل علم فقیر را، ولى اگر دیگران از جهتى برترى داشته باشند، مستحب است آنها را مقدم بدارد.
(مساله 2022) اگر انسان بخیال اینكه كسى فقیر استباو فطره بدهد و بعد بفهمد كه فقیر نبوده چنانچه مالى راكه باو داده از بین نرفته باشد، مىتواند پس بگیرد و به مستحق بدهد و اگر نتواند بگیرد باید از مال خودش فطره بدهد و اگر از بین رفته باشد، در صورتیكه گیرنده فطره مىدانسته با احتمال میداده آنچه را گرفته فطره است، باید عوض آنرا بدهد و الا، دادن عوض بر او واجب نیست و انسان باید دوباره فطره را بدهد.
(مساله 2023) اگر كسى بگوید فقیرم، نمىشود به او فطره داد، مگر آنكه اطمینان پیدا كند یا از ظاهر حالش گمان پیدا شود كه فقیر استیا انسان بداند كه قبلا فقیر بوده است.
مسائل متفرقه زكات فطره
(مساله 2024) انسان باید زكات فطره را بقصد قربتیعنى براى انجام فرمان خداوند عالم بدهد و موقعیكه آن را مىدهد، نیت دادن فطره نماید.
(مساله 2025) اگر پیش از ماه رمضان فطره را بدهد صحیح نیست و احتیاط واجب آن است كه در ماه رمضان هم فطره ندهد. ولى اگر پیش از رمضان یا در ماه رمضان بفقیر قرض دهد و بعد از آنكه فطره بر او واجب شد، طلب خود را بابت فطره حساب كند مانعى ندارد.
(مساله 2026) گندم یا چیز دیگرى را كه براى فطره مىدهد، باید به جنس دیگر یا خاك مخلوط نباشد، یا اگر مخلوط است چیزیكه مخلوط شده بقدرى كم باشد كه قابل اعتنا نباشد و اگر بیش از اینمقدار باشد در صورتى صحیح است كه خالص آن بیك صاع برسد ولى اگر مثلا یك صاع گندم بچندین من خاك مخلوط باشد كه خالص كردن آن خرج یا كار بیشتر از متعارف دارد، دادن آن كافى نیست.
(مساله 2027) اگر فطره را از چیز معیوب بدهد كافى نیست. ولى اگر جائى باشد كه خوراك غالب آنها معیوب است اشكال ندارد.
(مساله 2028) كسیكه فطره چند نفر را مىدهد، لازم نیست همه را از یك جنس بدهد و اگر مثلا فطره بعضى را گندم و فطره بعض دیگر را جو بدهد كافیست.
(مساله 2029) كسیكه نماز عید فطر مىخواند، بنا بر احتیاط واجب باید فطره را پیش از نماز عید بدهد. ولى اگر نماز عید نمىخواند، میتواند دادن فطره را تا ظهر تاخیر بیندازد.
(مساله 2030) اگر به نیت فطره مقدارى از مال خود را كنار بگذارد و تا ظهر روز عید بمستحق ندهد، احتیاط واجب آنست كه هر وقت آنرا مىدهد نیت فطره نماید.
(مساله 2031) اگر موقعى كه دادن زكات فطره واجب است، فطره را ندهد و كنار هم نگذارد، احتیاط واجب آنستكه بعدا بدون اینكه نیت ادا و قضا كند فطره را بدهد.
(مساله 2032) اگر فطره را كنار بگذارد، نمىتواند آنرا براى خودش بردارد و مالى دیگر را براى فطره بگذارد.
(مساله 2033) اگر انسان مالى داشته باشد كه قیمتش از فطره بیشتر است، چنانچه فطره را ندهد و نیت كند كه مقدارى از آن مال براى فطره باشد اشكال دارد.
(مساله 2034) اگر مالى را كه براى فطره كنار گذاشته از بین برود، چنانچه دسترس بفقیر داشته و دادن فطره را بتاخیر انداخته، باید عوض آنرا بدهد و اگر دسترس بفقیر نداشته ضامن نیست، مگر آنكه در نگهدارى آن كوتاهى كرده باشد.
(مساله 2035) اگر در محل خودش مستحق پیدا شود، احتیاط واجب آنست كه فطره را بجاى دیگر نبرد، و اگر بجاى دیگر ببرد و تلف شود، باید عوض آنرا بدهد.