سؤال74: آیا شیعه میتواند فضایل علی را برای حسن و حسین در برابر سعد بن ابی وقاص و عبدالرحمن بن عوف و عبدالله بن عمر ثابت کند؟

سؤال74
می پذیریم که علی در پذیرفتن اسلام و جهاد همراه پیامبر و دانش فراوان و زهد، بر دیگران برتر بوده، آیا شیعه می تواند چنین فضایلی را برای حسن و حسین در برابر سعد بن ابی وقاص و عبدالرحمن بن عوف و عبدالله بن عمر ثابت کند؟
پاسخ
گردآورندۀ پرسشها، فضائل علی را پذیرفته تا فضائل و مناقب سروران جوانان اهل بهشت و دو ریحانۀ رسول خدا نشانه بگیرد.
ما با دلایل استوار که مورد پذیرش دانشمندان اهل سنت است برتری دو امام و پیشوا را بر آن سه نفر که نام می برد ثابت می کنیم. بلکه معتقدیم این نوع مفاصله و مقایسه نوعی پایین آوردن مقام این دو امام معصوم است.
1. آیا آیۀ تطهیر در حق حسن و حسین فرود آمده یا در حق آن سه نفر؟ مسلم در صحیح از عایشه نقل می کند: پیامبر گرامی، یک روز صبح عبایی بر سر کشید ناگهان حسن بن علی آمد، او را به زیر عبا راه داد، بعد حسین آمد، او را نیز به زیر عبا برد. آنگاه فاطمه، سپس علی آمدند، همگان را زیر عبا جای داد. آنگاه این آیه را خواند: «انّما یرید الله لیذهب عنکم الرّجس أهل البیت ویطهّرکم تطهیراً».(1)
آیۀ مباهله در حق حسن و حسین و دخت گرامی پیامبر و پسر عموی عزیزش فرود آمده یا دربارۀ آن سه نفر در حالی که بردن آنان به میدان مباهله نشانه آن است که در میان تمام مسلمانان آن روز جز این چهار نفر، کسی و یا کسانی که صلاحیت داشته باشند دعای پیامبر را با آمین بدرقه کند، وجود نداشت.
مسلم در صحیح خود نقل می کند: معاویه به سعد بن أبی وقاص گفت:‌ چرا به علی ناسزا نمی گویی گفت چگونه علی را دشنام دهم در حالی که وقتی آیه «تعالوا ندع أبناءنا و آبناءکم...» (آل عمران/61) فرود آمد، پیامبر علی و فاطمه و حسن و حسین را خواست و گفت: ‌اللّهم هؤلاء أهلی».(2)
آیا چنین فضیلتی دربارۀ آن سه نفر نقل شده است؟
یکی از وظایف مسلمانان، این است که به خاندان رسالت مهر ورزند، تا از این طریق به کمالات آنان پی برده و خود نیز صاحب کمال شوند و آیۀ مودّت ذی القربی دربارۀ همین خاندان فرود آمده است: «قل لا أسألکم علیه أجراً الّا المودّة فی القربی»(شوری/23).(3)
آیا مودّت این سه نفر نیز جزء اجر رسالت شمرده شده است.
بخاری نقل می کند که اسامة بن زید از پیامبر آورده است که آن حضرت حسن و حسین را در آغوش می گرفت و می فرمود: خدایا من آن دو را دوست دارم، تو نیز آنها را دوست بدار.(4)
ما دربارۀ «سعد بن ابی وقاص» سخن نمی گوییم با این که مهاجر و انصار با علی بیعت کردند، وی از بیعت با علی سرباز زد، عبدالرحمن بن عوف زهری بر اثر انتخاب عثمان برای خلافت در شورای شش نفره، ثروتی به هم زد که در تاریخ بی سابقه است، یک هشتم ثروت او را میان چهار زن او تقسیم کردند، به هر یک هشتاد هزار دینار رسید، تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل. طلاهای شمشی که از او به ارث مانده بود به اندازه ای زیاد بود که آنها را با تبر شکستند تا آنجا که دستهای آنان تاول زد.(5)
و این در حالی بود در مدینه و اطراف گروهی بودند که به نان شب محتاج بودند.
دربارۀ عبدالله بن عمر سخن نمی گوییم. او واقعاً از دوستان اهل بیت بود، هرچند از نظر مدیریت به تصدیق پدرش عاجز و ناتوان بود. وقتی به عمر گفتند: عبدالله فرزندت را برای خلافت انتخاب کن، گفت او در طلاق همسرش عاجز و ناتوان است، چگونه می تواند کشوری را اداره کند.(6) در عین حال ما بر همۀ صحابۀ پیامبر رحمت می فرستیم، مگر آنان که به خاندان رسالت بی مهری کردند. هر چند گردآورندۀ این پرسشها می خواهد از مقام اهل بیت بکاهد و مقام اموی ها را بالا ببرد.
پی نوشت ها:
1. صحیح مسلم، باب فضائل اهل بیت النبی، شمارۀ 2424.
2. صحیح مسلم، باب فضل اهل بیت النبیف شماره 2404.
3. تفسیر طبری، ج25، ص14؛ مستدرک حاکم، ج3، ص172 و غیره.
4. صحیح بخاری، حدیث شماره 3747؛ و صحیح مسلم، حدیث شماره 2421.
5. طبقات ابن سعد:‌3/96، جاپ لیدن؛ صفة الصفوة ابن جوزی:1/138؛ الریاض النضرة:2/291؛ تاریخ الیعقوبی:2/146.
6. سنن کبرای بیهقی: 7/324-325.