آیا صحیح است که حضرت فاطمة معصومه(س) شوهر نکرده بود ؟ دلیل آن چه بوده است ؟

در این که حضرت معصومه(س) ازدواج نکرده اتفاق نظر هست و در مورد علت عدم ازدواج ایشان نظریات مختلفی گفته شده است:
1. در تاریخ یعقوبی آمده است که حضرت موسی بن جعفر(ع) وصیت کرده بود که دخترانش شوهر نکنند و برای همین هیچیک از دختران آن حضرت شوهر نکردند جز یکی از دخترانش به نام ام سلمه که در مصر به همسری قاسم بن محمد بن جعفر بن محمد در آمد و به خاطر این ازدواج مسایلی پیش آمده و قاسم قسم خورد که منظور او از ازدواج با او این بود که به او محرم شود و او را حج ببرد. (1)
لکن این نظریه را نمی توان به این آسانی پذیرفت چون در اصول کافی آمده است که حضرت امام موسی بن جعفر (ع) کار شوهر کردن و شوهر دادن دخترانش را به پسرش حضرت امام رضا واگذار کرد و فرمود : اگر علی خواست آنان را شوهر می دهد و اگر نخواست شوهر نمی دهد.
و جز پسرم علی هیچکس حق ندارد دخترانم را شوهر بدهد . نه برادران دیگرشان، نه عموهایشان و نه سلطان وقت هیچکدام حق ندارند در امر ازدواج دخترانم دخالت کنند. (2)
بر اساس این روایت، نمی توان گفت که امام موسی بن جعفر(ع) وصیت به عدم ازدواج نکرده بلکه وصیت کرده که امر ازدواج دخترانش به امام رضا (ع) مربوط است و دیگران حق دخالت ندارند.
2. از دیدگاه برخی ، خفقان شدید هارونی باعث شد که دختران امام موسی بن جعفر(ع) نتوانند ازدواج کنند و در عصر هارون خفقان و استبداد و ستم به جایی رسید که کسی جرأت نداشت به خانه امام موسی بن جعفر رفت و آمد کند . اگر کسی نتواند به خانه امام رفت و آمد داشته باشد، بطور یقین نمی تواند خیال دامادی آن حضرت را در سر بپروراند.(3)
اگر بخواهیم این مسأله را بیشتر توضیح بدهیم باید بگوییم که هارون می خواست کاری کند که نسل امام موسی بن جعفر کم گردد و یکی از راههای این، جلوگیری از ازدواج زنان و دختران این خاندان است و بطور طبیعی اگر دختران و زنان شوهر نکنند، نسل آل علی(ع) کم می گردد و کمی این نسل برای دستگاه خلافت بسیار مطلوب بود و علت کشتار آن همه سادات هم می تواند همین باشد که این نسل بر افتد.
3. دختران آن حضرت در نهایت کمال بودند و همسنگی برای آنها پیدا نشد و بخصوص حضرت معصومه(س) که احتمال عصمت هم در او زیاد است. حضرت مریم هم به خاطر همین ازدواج نکرد . اگر علی(ع) خلق نمی شد کفوی برای فاطمه هم پیدا نمی شد و او هم ازدواج نمی کرد.
شیخ عباس قمی به نقل از تاریخ قم چنین آوده است: رضائیه (دختران منسوب به خاندان امام رضا(ع) دختران خود را شوهر نمی دادند زیرا کسی که همسر و هم کفو آنان باشد. نبود و هیچ یک شوهر نکردند و این در میان دختران آنان عادت شده بود و امام جواد(ع) دهی را در مدینه برای دختران و خواهران خود که شوهر نکرده بودند وقف کرده بود تا از درآمد آن زندگی آنان اداره شود و دخترانی از خاندان امام رضا(ع) که در قم ساکن بودند، هرسال سهم خود را از آن ده را در قم دریافت می کردند.(4)

پس به نظر برخی، علت عدم ازدواج، نبودن همتا و کفو است و اگر همتا می یافتند ازدواج می کردند.
با توجه به اوضاع و شرایط آن عصر می توان گفت که همه این عوامل دست به دست همه دادند و این ستمها را در حق خاندان امام موسی بن جعفر روا داشتند.

پی نوشت ها :
1- تاریخ یعقوبی، ابن واضح یعقوبی ، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، ج 2، ص 421 ، س 14، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی، چاپ سوم، 1362 .
2- اصول کافی ، عربی، چاپ آخوندی ، ج اول ، ص 316، حدیث 15، در ضمن «الاشاره و النص علی ابن الحسن الرضا(ع).
3- زندگانی کریمه اهلبیت ، مهدی پور، نشر حاذق، 1380 ، چاپ اول، ص 150 .
4- ر. ک. منتهی آلامال ، ج دوم، چاپ هجرت ، ص 433 .