چرا امام علی (ع) دخترش ام کلثوم را به ازدواج عمر درآورد؟

پرسش:
. چرا امام علی (ع) دخترش ام کلثوم را به ازدواج عمر درآورد، آیا مگر امام علی (ع) نمی‌دانست که عمر حضرت فاطمه (س) را زده و ایشان را اذیت و آزار کرده است و به این خاطر دخترش را به او داد؟! راستی، آیا مگر امام علی (ع) از اعمال آنان که داستان سرایان بعدها ساخته و پرداخته‌اند آگاه نبود و یا اینکه با این کار می‌خواست خود را نزد خلیفه شیرین کند و به ستم کاران تقرب جوید؟!. علاّمه مجلسی که یکی از بزرگترین علمای شیعه در قرون متأخره است، در کتاب مرآه العقول خود می‌گوید: که احادیث ازدواج دادن امام علی (ع) دخترش را با عمر بن الخطاب، صحیح هستند و در آن هیچ شکی نیست، و سپس احادیثی را که صاحب « الکافی» آورده، ذکر کرده است و گفته که درجه‌ی حدیث اول و دوم حسن، و حدیث سوم موثق، وحدیث چهارم صحیح می‌باشد. حدیث اول و دوم را در « باب تزویج ام کلثوم» و حدیث سوم و چهارم را در «باب المتوفی عنها زوجها المدخول بها إین تعتد و ما یجب علیها؟» آورده است .
پاسخ:
مورخان و سیره نویسان در خصوص ازدواج امّ كلثوم دختر امام علی(ع) با عمر اختلاف نظر دارند.(1)
برخی بر این باورند كه ام كلثوم با عمر ازدواج نكرد. شیخ مفید بر این عقیده است كه: خبر وارد شده در تزویج ام كلثوم ثابت نیست، زیرا در سلسلة سند آن «زبیر» است كه موثق نیست و به خاطر دشمنی با علی(ع) این روایت صادر شده است.
علامه مجلسی بعد از نقل سخنان شیخ مفید، این انكار را با توجه به اخبار وارده عجیب دانسته و می نویسد: این ازدواج بر اساس تقیه و ناچاری صورت گرفته بود.(2)
برخی دیگر از مورخان معتقدند كه ام كلثوم با عمر ازدواج كرده بود،‌(3) منتهی این ازدواج مانند ازدواج های معمولی بر اساس رضایت اعضای خانواده به وجود نیامد. این ازدواج بر اساس تهدیدهایی بود كه از سوی عمر صورت گرفت. عمر، ابن عباس را مأموریت داد، دختر علی(ع) را خواستگاری نماید و تهدید كرد كه در صورت عدم موافقت، امام علی(ع) را متهم به دزدی وبر ضد او حكم ناحق صادر كند.
متأسفانه در آن مقطع زمانی كه قدرت در اختیار عمر بود و امام علی(ع) در اوج مظلومیت قرار داشت، امام مجبور شد به چنین ازدواجی تن دهد.
محدث قمی در این خصوص می نویسد: اصحاب معتقدند كه امام(ع) بعد از دفاع بسیار و امتناع شدید و عذر خواستن به صورت های گوناگون ، چون با تهدید عمر مواجه شد كه علیه حضرت به تهمت دزدی شاهد اقامه كند و دستش را قطع خواهد كرد، به ناچار در ازدواج دختر ش کار را به ابن عباس واگذار كرد و او وی را به عقد عمر در آورد.(4)
پی نوشت :
1- معارف و معاریف، ج 2،‌ ص 438.
2- بحارالانوار، ج 42، ص 109 – 107.
3- اعیان الشیعه، سید محسن امین، ج 2، ص 12.
4- سفینة البحار، شیخ عباس قمی، ج 6، ص 385.