پیامبران و امامان(ع) معصوم هستند. با عنایت الهى عصمت به آنان داده شده است. اگر خداوند به ما هم این عنایت را داشت، معصوم مىشدیم؟
خداوند فیّاض مطلق است و از طرف او هیچ منعى براى فیض رساندن به مخلوقاتش وجود ندارد. هر چه تفاوت هست، مربوط به نحوه وجود مخلوقات است. هر موجودى به اندازه شایستگىاش از نعمتهاى الهى بهرهمند مىشود. فیض الهى به دریایى مىماند که هر ظرفى به اندازه ظرفیتش از آن پر مىشود.
عصمت از گناه اختصاص به پیامبران و اوصیا ندارد، بلکه افراد دیگر هم مىتوانند مقام عصمت از گناه را دارا باشند، ولى عصمت در حد بالاتر به طورى که با مصونیت از خطا در اعمال دینى و مصونیت از خطا در اعمال دنیوى و شخصى ملازم باشد، مربوط به پیامبران و امامان(ع) مىباشد، چون پیشواى دینى هستند و این امور، لازمه پیشوایى است. عصمت با تأیید الهى حاصل مىشود، ولى تأیید الهى بدون علت نیست و علت آن، شایستگى وجودى پیامبر و امام است. شایستگى را خداوند تشخیص مىدهد که در چه کسى موجود است. چنان که اعطاى مقام نبوت و امامت چنین است، یعنى بر اساس آمادگى روحى، پاکى ضمیر، سجایاى انسانى، فکر بلند، اندیشه و استعدادهاى خاصى به برخى از انسانها عنایت مىشود.(1)
وقتى برخى به جاى ایمان به پیامبر اسلام(ص) گفتند که چه فرق است بین ما و محمّد(ص) که به او وحى مىشود و به ما نمىشود، قرآن پاسخ داد که: دادن نعمتى و فیضى به افراد به طور گزاف و گسترده نیست. این طور نیست که مثلاً قرعه بکشند یک کسى اسمش پیامبر یا امام در بیاید، بلکه شایستگى در فرد لازم است و شایستگى را فقط خدا مىداند:
"اللَّه أعلم حیث یجعل رسالته؛ خدا خودش مىداند رسالتش را کجا قرار دهد".(2)
چنین نیست که اگر کسى به مقام عصمت نائل شد، دیگر خیالش از رفتار و گفتار و گناهان و کارهاى خوب و بد، راحت و آسوده باشد، بلکه انسان هر چه به مقام بالاتر مىرسد، مصایب و مشکلات و سختىها و آزمونهاى الهى و مسئولیتها و تلاشها بیشتر و سختتر مىشود.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
پى نوشتها:
1- مرتضى مطهرى، مجموعه آثار، ج 4، ص 360؛ تفسیر نمونه، ج 5، ص 431.
2- انعام (6) آیه 124.
